“Câu chuyện sản phẩm” trong OCOP: Tăng sức hút cho sản phẩm OCOP

“Câu chuyện sản phẩm” (CCSP) là 1 chỉ tiêu trong Bộ tiêu chí đánh giá, phân hạng sản phẩm Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP); chiếm 10/100 điểm trong thang điểm đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP. Việc xây dựng CCSP thú vị, hấp dẫn góp phần nâng cao giá trị sản phẩm OCOP.

Trong quá trình xây dựng, phát triển các sản phẩm OCOP của tỉnh, nhiều câu chuyện sản phẩm đã thuyết phục được khách hàng trong việc đưa ra quyết định lựa chọn sử dụng sản phẩm. Từ đó, góp phần phát triển thị trường và tăng tính cạnh tranh cho sản phẩm OCOP. Trên cơ sở đó, ngành chức năng và các địa phương đã và đang tích cực hỗ trợ các chủ thể xây dựng câu chuyện sản phẩm phù hợp và có giá trị quảng bá cao.

Tăng sức hút, gia tăng giá trị

Làng Chuông, xã Phương Trung (Thanh Oai, Hà Nội) ngôi làng nổi tiếng với nghề làm nón hàng trăm năm tuổi. Làm nón có nhiều khâu, nhưng khó nhất là quay nón, khâu quyết định thẩm mỹ của chiếc nón. Khâu này đòi hỏi người thợ phải có tay nghề cao, cẩn thận, tỉ mỉ thì chiếc nón mới phẳng, khi quay nón người thợ phải khéo léo để không làm hở chóp, lá được xếp đều nhau tránh bị cộm.Chẳng những vậy, người thợ phải biết cách chọn lá thật trắng, không rách, lá được là thật phẳng, không để ngả màu. Tre, nứa làm vành được vót tròn, đều và khi khâu không làm đứt cước. Mũi khâu phải ngắn, lỗ nhỏ thì chiếc nón mới tròn, khít, mịn từ mép lá đến đường khâu. Cái tài của người thợ làng Chuông là các múi nối sợi móc khi khâu được giấu kín. Khi nhìn vào chiếc nón chỉ thấy đều tăm tắp những mũi khâu. Những công đoạn tỉ mỉ, bàn tay tài hoa đó cũng là nét riêng biệt của nón làng Chuông so với nón lá ở các làng nghề khác.

Nghệ nhân Tạ Thu Hương đã xây dựng được 6 sản phẩm OCOP 4 sao do Sở Công thương thành phố Hà Nội chấm điểm chia sẻ: Nón Làng Chuông đã khẳng định được thương hiệu trên thị trường. Khách “sành” sẽ biết tìm về làng Chuông để mua nón bởi nó mang nhiều nét đặc trưng không hòa lẫn. Hiện nay, các hộ sản xuất được huyện hỗ trợ quảng bá, giới thiệu sản phẩm tại các hội chợ xúc tiến thương mại. Nhờ đó, sản phẩm nón làng Chuông đã được xuất khẩu sang Hàn Quốc, Pháp, Nhật Bản, Trung Quốc... Hiệu quả kinh tế từ nghề làm nón cũng tăng lên gấp 6-7 lần.

Theo Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới Hà Nội, từ năm 2019 đến nay, thành phố đã đánh giá được 2.167 sản phẩm OCOP. Trong số 1.871 sản phẩm OCOP còn hiệu lực (theo quy định sản phẩm được chứng nhận đủ 36 tháng phải đánh giá để công nhận lại), thì có 6 sản phẩm 5 sao, 11 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 1.162 sản phẩm 4 sao, 692 sản phẩm 3 sao. Với các sản phẩm 4 và 5 sao, việc xây dựng câu chuyện sản phẩm được các chủ thể thực hiện khá tốt; số còn lại phần lớn chỉ biết sản xuất, chưa quan tâm nhiều đến việc kể câu chuyện sản phẩm cho hay, thú vị, hấp dẫn.

Theo Tiến sĩ Đặng Văn Cường, chuyên viên Văn phòng Điều phối nông thôn mới trung ương, các chủ thể tham gia Chương trình OCOP chủ yếu là hộ sản xuất, hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ ở nông thôn, nên không đủ tiềm lực để quảng cáo sản phẩm. Hơn nữa, sản phẩm làm ra không nhiều để đưa vào các kênh phân phối lớn nên phải khai thác, tiếp cận thị trường theo một cách khác, dựa vào sự đặc sắc có tính bản địa của sản phẩm. Và, câu chuyện sản phẩm chính là công cụ hiệu quả để thực hiện truyền thông, quảng bá cho OCOP. "Câu chuyện sản phẩm" là thông điệp mà chủ thể OCOP muốn truyền tải đến cộng đồng, đến người mua, nhằm thay đổi cảm xúc của họ khi mua sắm sản phẩm. “Một bó rau muống thông thường chỉ có giá từ 5 nghìn đến 10 nghìn đồng, nhưng với rau muống được gắn với câu chuyện tiến vua, được trồng và chăm sóc kỳ công… thì giá của bó rau đó có thể tăng gấp 10 lần”, Tiến sĩ Đặng Văn Cường dẫn chứng.

Khắc phục tình trạng “mặc đồng phục”

Phát biểu tại hội nghị toàn quốc hệ thống văn phòng điều phối nông thôn mới các cấp năm 2023 vào giữa tháng 2 tại Hải Phòng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan khẳng định: Mỗi địa phương sẽ có những cách thức riêng biệt để kể câu chuyện riêng của mình, tránh bị rập khuôn, mặc đồng phục, thể hiện từ khẩu hiệu, thông điệp. Đây chính là không gian sáng tạo cho chương trình OCOP. Có thể nhiều địa phương có cùng một sản phẩm nhưng mỗi nơi có một câu chuyện khác nhau. Chương trình OCOP phải tạo ra không gian kinh tế nông thôn, tạo ra nhiều việc làm cho người dân nông thôn. Phải tạo ra giá trị gia tăng nhiều hơn nữa.

Xây dựng câu chuyện sản phẩm tốt có thể giúp sản phẩm OCOP tăng giá trị lên nhiều lần. Muốn làm tốt việc này, phải xuất phát từ chính niềm tự hào của người dân, cộng đồng về sản phẩm đó. Chỉ có người trong cuộc mới biết được lịch sử hình thành và phát triển sản phẩm như thế nào, nó có sự tích gì, nét văn hóa ra sao.

Phó Chánh Văn phòng Thường trực Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội Nguyễn Văn Chí cho biết, thời gian qua, đơn vị đã phối hợp với các huyện, thị xã của thành phố hỗ trợ chủ thể lựa chọn sản phẩm tham gia, hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ, chuẩn hóa sản phẩm tham gia đánh giá, phân hạng OCOP, trong đó có việc viết câu chuyện cho sản phẩm. Bên cạnh đó, thời gian qua, VPNTM đặc biệt quan tâm đến công tác hỗ trợ các chủ thể OCOP hoàn thiện câu chuyện sản phẩm. Từ năm 2022 đến nay, đơn vị đã tổ chức các lớp tập huấn, tham quan, học tập về xây dựng sản phẩm OCOP …Trong đó, đơn vị đã dành nhiều thời gian cho việc hướng dẫn các chủ thể xây dựng, hoàn thiện tốt câu chuyện sản phẩm.

Chuyên viên Văn phòng Điều phối nông thôn mới trung ương Đặng Văn Cường chia sẻ, các chủ thể OCOP không nên giới thiệu chung chung mà phải tìm được điểm khác biệt của sản phẩm, giới thiệu được nét tinh túy, cầu kỳ trong cách làm. Nội dung giới thiệu phải toát lên được hồn, cốt của sản phẩm và niềm tự hào của vùng quê ấy.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, nông nghiệp Thủ đô có sự khác biệt đối với các địa phương khác. Đó là giá trị văn hóa, lịch sử, những dấu ấn của địa danh Hà Nội trong sản phẩm... tưởng như vô hình, nhưng lại rất có giá trị làm nên thương hiệu sản phẩm. Do đó, để giúp chủ thể tham gia Chương trình OCOP sáng tạo ra những câu chuyện sản phẩm có ý nghĩa, các cấp, ngành, địa phương cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, khơi gợi được niềm tự hào của chủ thể, cộng đồng cùng chung tay bảo tồn, phát triển sản phẩm đặc trưng; mở các lớp tập huấn, xây dựng bộ bài giảng cho từng nhóm đối tượng, từng nhóm sản phẩm; mở rộng mạng lưới tư vấn, nhất là các chuyên gia về văn hóa, mỹ thuật công nghiệp, công nghiệp chế biến khi tư vấn cho các chủ thể OCOP. Đặc biệt, cần tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại, ưu tiên tôn vinh các sản phẩm có câu chuyện hay, độc đáo, thể hiện bản sắc địa phương. (Hội nghị sơ kết giữa nhiệm kỳ Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội)

Còn đối với nhiều người tiêu dùng, câu chuyện của sản phẩm là một trong những yếu tố để họ đưa ra quyết định có mua sản phẩm đó hay không. Do vậy, cùng với sự quan tâm, hỗ trợ từ ngành chức năng, các chủ thể OCOP cũng cần tiếp tục quan tâm phát triển câu chuyện sản phẩm ngày càng hoàn thiện hơn nữa.

Bài viết có sự phối hợp của Văn phòng điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới Hà Nội

Ngọc Đan (Vietnam Business Forum)