Doanh nghiệp xuất khẩu cần linh hoạt đối phó với hệ lụy từ căng thẳng biển Đỏ

Căng thẳng Biển Đỏ tạo ra nhiều tác động tiêu cực lên hoạt động thương mại quốc tế và chuỗi cung ứng toàn cầu, gây khó khăn không nhỏ đối với lĩnh vực xuất nhập khẩu Việt Nam.

Những hệ lụy từ căng thẳng biển Đỏ

Các doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam đang “đau đầu” trước tác động không mong muốn từ căng thẳng tại Biển Đỏ kéo dài từ cuối năm 2023 đến nay. Cụ thể, Biển Đỏ và kênh đào Suez là lối đi tắt cho tàu thuyền đi qua các cảng châu Âu, Bờ Đông châu Mỹ đến những cảng phía Nam châu Á, cảng phía Đông châu Phi và châu Đại Dương. Đây là một trong những tuyến đường hàng hải huyết mạch quan trọng bậc nhất thế giới, chiếm khoảng 12% tổng lưu lượng giao thông hàng hải toàn cầu.

Tuy nhiên, từ cuối năm 2023, do xung đột tại khu vực Biển Đỏ, nhiều hãng tàu đã phải thay đổi tuyến đường, không đi qua Kênh đào Suez mà phải đi vòng qua mũi Hảo Vọng, làm cho hành trình tàu kéo dài từ 10 -15 ngày so với trước. Chỉ tính riêng thời gian vận chuyển kéo dài đã khiến chi phí gia tăng đáng kể. Hàng loạt hãng vận tải lớn như Yang Ming Line, One, Evergreen Line, HMM, Maersk... đã tăng phụ phí do phải thay đổi hải trình các tuyến châu Á - châu Âu, tránh đi qua kênh đào Suez và khu vực Biển Đỏ.

Theo đại diện Cục Hàng hải Việt Nam thông tin, giá cước vận tải trong 2 tháng đầu năm nay với tuyến Việt Nam đi châu Âu tăng khoảng 120%; còn tuyến đi châu Mỹ cũng bị ảnh hưởng tăng từ 30 - 40%.

Đơn cử, giá cước sang châu Âu ghi nhận tăng mạnh so với tháng 12/2023, cước đi Hamburg là 1.200 – 1.300 USD trong tháng 12/2023 tăng lên 4.350 – 4.450 USD trong tháng 1/2024. Các doanh nghiệp châu Âu được cho là chịu nhiều ảnh hưởng nhất, bởi chuỗi cung ứng của họ phụ thuộc nhiều vào tuyến đường qua Biển Đỏ.

Bên cạnh giá cước vận tải tăng, tình trạng thiếu container rỗng cũng gây ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng đơn hàng xuất nhập khẩu; Việc các chuyến hàng cập cảng trễ hơn từ 1-2 tuần cũng khiến chuỗi cung ứng nguyên liệu vật tư của các nhà sản xuất bị đảo lộn, hàng phục vụ sản xuất bị trễ lịch, ảnh hưởng tới chất lượng nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu...

Theo các chuyên gia kinh tế, việc tăng chi phí vận tải và giá dầu sẽ gây ra “hiệu ứng domino” đối với giá cả hàng hóa khác, làm tăng thêm bất ổn kinh tế và địa chính trị, từ đó cản trở đà phục hồi kinh tế toàn cầu… Vì vậy, rất cần có các giải pháp để tháo gỡ khó khăn cho DN xuất nhập khẩu, nhất là khi hoạt động xuất khẩu hàng hoá đã tăng trưởng chậm lại trong suốt gần một năm qua, và mới có dấu hiệu phục hồi lại từ nửa cuối năm ngoái, đầu năm nay.

Đề xuất giải pháp giảm thiểu rủi ro

Trước tình hình trên, Bộ Công thương đã có nhiều văn bản thông tin, khuyến cáo đến các Hiệp hội, doanh nghiệp dịch vụ logistics cũng như doanh nghiệp xuất nhập khẩu một số giải pháp để hạn chế các tác động của tình hình phát sinh tại khu vực Biển Đỏ.

Đại diện Cục Xuất nhập khẩu khẳng định, xung đột Biển Đỏ không phải là vấn đề một quốc gia có thể giải quyết, Việt Nam cũng không thể tránh khỏi chịu tác động. Ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu, Bộ Công Thương đề nghị các hãng tàu trong bối cảnh hiện nay duy trì tuyến, nhanh chóng đưa container rỗng về, thực hiện đúng quy định về giá cước, phụ phí; Đồng thời nghiên cứu, xem xét thêm phương thức vận tải đa phương thức kết hợp với đường sắt, đường biển và đường hàng không…

Bên cạnh đó, Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu cũng đề nghị Hiệp hội DN dịch vụ logistics, các chủ tàu, chủ hàng tiếp tục bám sát tình hình, phối hợp với các DN, hãng tàu cũng như các cơ quan quản lý nhà nước Việt Nam tạo điều kiện thuận lợi nhất trong việc đảm bảo hoạt động xuất nhập khẩu, thương mại quốc tế. Các Hiệp hội ngành hàng cần khuyến cáo cho hội viên theo dõi sát sự việc, chủ động xây dựng các kịch bản, phương án ứng phó.

Cục Xuất nhập khẩu và các đơn vị đồng chủ trì cũng như các Bộ, ngành liên quan sẽ tiếp thu, nghiên cứu các thông tin, ý kiến đề xuất của các đơn vị, đồng thời theo dõi, bám sát tình hình để tham mưu cho lãnh đạo các Bộ, ngành liên quan cũng như báo cáo lên các cấp cao hơn để có những giải pháp hỗ trợ cần thiết cho các doanh nghiệp.

Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA) cho rằng doanh nghiệp xuất khẩu cần đa dạng phương thức vận chuyển trong ngắn hạn. Hiệp hội sẽ hỗ trợ doanh nghiệp cập nhật thông tin và phối hợp làm việc trong chuỗi cung ứng, xuất nhập khẩu. VLA cũng khuyến nghị doanh nghiệp cần lưu ý trong quá trình đàm phán, ký kết hợp đồng thương mại, hợp đồng vận chuyển nên bổ sung điều khoản về bồi thường… trong những tình huống khẩn cấp cũng như mua bảo hiểm đầy đủ. Ngoài việc đa dạng phương thức vận chuyển, doanh nghiệp xuất khẩu nên đa dạng nhà cung cấp nguyên phụ liệu để tránh bị gián đoạn quá trình sản xuất, ảnh hưởng tiến độ giao hàng.

Hương Ly (Vietnam Business Forum)