Ngành dệt may tăng trưởng ngoạn mục

Đầu năm 2010, ngành dệt may đặt ra mục tiêu xuất khẩu 10,5 tỷ USD. Đến thời điểm này, mặc dù sự hồi phục của nền kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng vẫn chưa ổn định, nhưng chỉ tiêu đặt ra của ngành dệt may là trong tầm tay, thậm chí sẽ vượt. Đây chính là cơ hội để ngành dệt may khẳng định sức mạnh nội lực của mình, đồng thời cũng là lúc những người trong cuộc nhìn lại những mặt bất cập tồn tại, để tập trung khắc phục, phấn đấu trong thời gian tới.

Xuất khẩu vẫn là thế mạnh

9 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may cả nước ước đạt trên 7,5 tỷ USD, tăng trên 17% so với cùng kỳ năm ngoái. Thực tế, những tháng qua, ở nhiều doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có nhiều thuận lợi, đơn hàng nhiều, giá xuất khẩu cũng tăng từ 15- 20%. Dự kiến, kim ngạch xuất khẩu có thể vượt mục tiêu 10,5 tỷ USD trong năm 2010 và có chút dư giả để gối đầu cho năm sau. Những tín hiệu từ các thị trường lớn như Mỹ, Nhật Bản… đều gia tăng thị phần xuất khẩu, ngoại trừ thị trường EU phục hồi chậm hơn và tăng trưởng thấp.

Một yếu tố khách quan thuận lợi cho ngành dệt may, đó là nhờ các hiệp định kinh tế- thương mại được ký kết giữa ASEAN với các nước đã góp phần không nhỏ vào mức tăng kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam vào các thị trường này, trong đó thị trường Hàn Quốc tăng trưởng 80% nhờ giảm thuế theo hiệp định giữa ASEAN với Hàn Quốc. Ngoài ra, Hiệp định kinh tế- Thương mại Việt- Nhật đã góp phần làm tăng trưởng xuất khẩu sang Nhật 15% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng hàng xuất khẩu sang ASEAN tăng mạnh (khoảng 30%).

Đây thực sự là cơ hội hiếm cho ngành dệt may. Nhiều doanh nghiệp cho biết, đến thời điểm này đã ký được nhiều đơn hàng sản xuất cho đối tác trong năm 2011. Điều đó có nghĩa là nhiều việc làm đã được tạo ra và thị trường ổn định hơn trong tương lai, tạo nên sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, xét về lâu dài, lãnh đạo Hiệp hội Dệt may cho rằng, đó cũng có thể là sự tiềm ẩn tăng giá vì xu hướng giá nguyên liệu đầu vào, giá bán, gia công hiện nay và cả trong thời gian tới đang nhích dần lên.

Có điều dễ nhận thấy là trong năm nay, bên cạnh việc đẩy mạnh xuất khẩu, các doanh nghiệp ngành dệt may còn chú trong phát triển thị trường nội địa. Nhiều doanh nghiệp từ lâu đã nhắm vào thị trường hơn 86 triệu dân- tiếp tục có kế hoạch tăng năng lực sản xuất và tiêu thụ nội địa lên 15- 20%; một số doanh nghiệp mải đắm đuối với hàng xuất khẩu những năm qua, nay cũng đã kịp cân đối lại kế hoạch sản xuất kinh doanh phục vụ khách hàng trong nước. Tập đoàn Dệt may Việt Nam dự kiến, phấn đấu đạt mục tiêu bán lẻ tăng 17%- 20% so với năm trước…

Thiếu hụt nguồn nhân lực

Tính đến thời điểm này, phần lớn doanh nghiệp xuất khẩu dệt may đã có đủ đơn hàng cho năm 2010, thậm chí có doanh nghiệp không dám nhận đơn hàng vì lo làm không kịp, một số doanh nghiệp đã có đơn hàng cho 2 quý đầu năm 2011. Tuy nhiên ngành dệt may vẫn còn gặp không ít trở ngại.

Việc biến động, thiếu hụt lao động vẫn luôn là vấn đề nóng thường trực của ngành dệt may. Theo lãnh đạo Tập đoàn Dệt may Việt Nam, trong 6 tháng đầu năm 2010, lực lượng lao động của toàn ngành dệt may giảm 17%. Riêng các doanh nghiệp thuộc tập đoàn giảm 7% so với năm 2009. Điều mà các doanh nghiệp quan tâm lúc này là không phải không có đơn đặt hàng mà do không có đủ lao động để thực hiện những đơn đặt hàng đã ký. Để hạn chế bị động về nguồn nhân lực, nhiều doanh nghiệp đã và đang nghiên cứu áp dụng công nghệ, quy trình sản xuất tinh gọn để giảm áp lực về lao động. Mặt khác, một số doanh nghiệp đã lên kế hoạch chuyển nhà máy về các tỉnh và vùng xa để thu hút lao động địa phương.

Bên cạnh đó, ngành dệt may còn gặp khó khăn về chi phí nguyên vật liệu. Số liệu thống kê của Bộ Công thương cho thấy, nhập khẩu nguyên phụ liệu dệt may từ đầu năm tới nay luôn leo thang, nằm trong top đầu các mặt hàng nhập khẩu với kim ngạch lớn, một phần do giá nguyên phụ liệu đội giá. Dự báo, trong thời gian tới, giá nguyên phụ liệu tiếp tục biến động theo hướng tăng mạnh. Vì vậy, nếu không tính toán kỹ, doanh nghiệp khó có thể đạt lợi nhuận cao.

Sắp tới, trong trường hợp Chính phủ đồng ý tăng giá điện như kiến nghị của ngành điện thì hoạt động của ngành dệt may sẽ còn gặp nhiều khó khăn hơn. Đây là việc ngoài tầm tay của ngành dệt may. Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp biết tính toán để tiết giảm sử dụng điện, bố trí hợp lý quy trình sản xuất thì sẽ giảm bớt những khó khăn khi giá điện tăng.

Dù còn những trở ngại, song với những nỗ lực của mình, ngành dệt may đã và đang khẳng định vị trí của mình trên trường quốc té. Hiện tại, các doanh nghiệp dệt may đang làm tốt công tác đàm phán giá, nâng mức tăng trung bình 15% so với năm ngoái. Mức tăng này thể hiện sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam khi tái chinh phục các thị trường Mỹ, Nhật Bản, châu Âu.

Lương Tuấn