Nút thắt tăng trưởng tín dụng

Tín dụng 7 tháng đầu năm mới tăng trưởng 3,68%, theo công bố của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam hôm 12/7. Con số này vẫn cho thấy tình trạng tiếp tục ách tắc chưa thể hỗ trợ tốt cho hồi phục kinh tế.

Thông báo thường kỳ của NHNN cho thấy hoạt động NHNN tương đối ổn định, thanh khoản của các tổ chức tín dụng tiếp tục được đảm bảo và dư thừa, thị trường liên ngân hàng hoạt động thông suốt, lãi suất thị trường liên ngân hàng tăng nhẹ nhưng vẫn có xu hướng ổn định ở mức thấp.

Duy chỉ có con số tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống là đáng buồn. Tính  đến ngày 31/7/2014 tín dụng mới chỉ tăng 3,68% so với cuối năm 2013. Theo phân tích của ông Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh doanh (BDI), tín dụng tăng thấp, phản ánh đầu tư doanh nghiệp tư nhân nội địa thấp trong khi đóng góp của khu vực này cho GDP lên tới 60%.

Nợ xấu chưa xử được

Tín dụng tăng thấp là một chỉ báo cho thấy tình trạng khó khăn của các DN trong nước, đặc biệt là khu vực tư nhân. Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cho rằng, tín dụng tăng thấp là do doanh nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn, nhất là trong khâu tiêu thụ sản phẩm và chi phí vốn còn cao. Số doanh nghiệp giải thể hoặc tạm ngừng hoạt động trong 7 tháng đầu năm vẫn tăng 9,8% so cùng kỳ 2013.

Tín dụng ỳ ạch cũng cho thấy cục máu đông nợ xấu vẫn chưa được khơi thông để nguồn vốn trở lại huyết mạnh thông suốt giúp nền kinh tế phục hồi. Nợ xấu vẫn phình to, mặc dù Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) đã mua lại trên 50.000 tỷ đồng nợ xấu của các NHTM, nhưng con số này như ném đá ao bèo, chưa có tác động đáng kể thúc đẩy giải quyết nợ xấu.

Tỷ lệ nợ xấu của các NH vẫn cao, đáng chú ý là nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) chiếm phần lớn trong tổng nợ xấu.

NHNN khẳng định sẽ triển khai các giải pháp đồng bộ để kiềm chế nợ xấu gia tăng. Một trong số đó, là yêu cầu các ngân hàng tăng cường trích lập và sử dụng dự phòng rủi ro để xử lý nợ xấu, thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng để hạn chế phát sinh nợ xấu mới.

Nhìn qua báo cáo tài chính giữa năm của một số NH có thể thấy con số trích lập dự phòng rủi ro khá cao. Như tại ACB, quý 2/2014, ACB phải trích lập dự phòng rủi ro tín dụng tới hơn 354 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm ngoái chỉ gần 57 tỷ đồng. Trích lập cao khiến lợi nhuận trước thuế chỉ còn 412,28 tỷ đồng trong quý 2 vừa qua; lũy kế 6 tháng đầu năm nay chỉ đạt 730,54 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm ngoái đạt 945,63 tỷ đồng.

Nợ xấu vẫn có xu hướng tăng. Trong 5 tháng đầu năm, riêng khu vực TP.HCM đã xử lý được trên 6.000 tỷ đồng nợ xấu, nhưng thu bằng tiền mặt chỉ được hơn 300 tỷ đồng. Trong khi đó, việc bán nợ xấu cho VAMC hiện cũng không thể giải quyết triệt để tận gốc nợ xấu, ngân hàng phải trích 20% dự phòng, nhưng nếu sau 5 năm các khoản nợ xấu đó chưa được xử lý, thì ngân hàng sẽ phải nhận lại.

Một khi nợ xấu chưa được xử lý triệt để thì khó có thể đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng mà không hạ thấp các tiêu chuẩn cho vay. Và điều này quay trở lại là nguyên nhân của việc phát sinh nợ xấu mới.

Cuối năm tăng phi mã?

Tín dụng ách tắc không thể hỗ trợ nền kinh tế phục hồi. Thêm vào đó lãi suất vẫn còn cao. Theo báo cáo tháng 7 của Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, mặc dù lãi suất tiền vay bình quân hiện nay đã giảm thêm 0,25 điểm phần trăm so với tháng 12/2013 nhưng vẫn ở mức 10,08%/năm, được cho là tương đối cao.

Lãi suất cao, khó tiếp cận vốn, trong khi tiêu thụ sản phẩm tiếp tục khó khăn đang đè nặng nên khục vực sản xuất. Số DN giải thể hoặc tạm ngưng hoạt động trong 7 tháng đầu năm tăng 9,8% so với cùng kỳ 2013.

7 tháng đầu năm, tín dụng vào nền kinh tế mới chỉ tăng 3,68% so với cuối năm 2013; trong khi đó, NHNN vẫn giữ mục tiêu tăng khoảng 12 - 14% vào cuối năm nay. Chỉ còn 5 tháng nữa để tín dụng có thể”chạy chỉ tiêu” tăng trưởng 12 – 14%. Để đạt được mục tiêu này, rất có thể xảy ra tình trạng no dồn đói góp, sau thời gian thắt thặt, vốn lại đổ dồn vào nền kinh tế vào cuổi năm gây áp lực lên lạm phát.

Một số nhận định cho rằng sắp tới NHNN có thể hạ lãi suất để kích thích tăng trưởng tín dụng. Tháng 8 CPI dừng lại ở mức 1,62% khả năng kiểm soát lạm phát cả năm ở mức 5% trong năm nay là mục tiêu dễ thực hiện; Nhằm hỗ trợ tăng trưởng tín dụng cũng như khó khăn của DN, NHNN có thể tính tới việc hạ các mức lãi suất điều hành thêm 0,5%.

Giá vốn thấp hơn đương nhiên là rất tốt, nhưng lại không phải điều quan trọng nhất với DN lúc này. Khả năng hấp thụ vốn của DN và của nền kinh tế còn khó khăn, các biện pháp tăng đầu tư công cũng giải ngân chưa nhiều nên tổng cầu của nền kinh tế chưa tăng trưởng trở lại. Chính phủ cần có các giải pháp hỗ trợ tăng trưởng lúc này, nhằm tăng tổng cầu, hỗ trợ thị trường tiêu thụ sản phẩm. Bản thân các DN cũng cần củng cố niềm tin để mạnh dạn trong các quyết định tăng cường sản xuất và mở rộng thị trường. Đây chính là thời điểm để DN cơ cấu lại, chấn chỉnh hoạt động, đổi mới công nghệ, tập trung nâng cao năng lực quản trị, năng lực cạnh tranh, nghiên cứu phương án sản xuất kinh doanh khả thi…

Lê Minh