Dòng vốn khó chảy tới khu vực tư nhân

Tín dụng tăng trưởng ỳ ạch kể từ đầu năm nhưng lãnh đạo ngành ngân hàng vẫn cam kết con số tăng trưởng đạt chỉ tiêu 12 – 14% trong năm nay. Sẽ có một số doanh nghiệp và một số đại dự án được giải ngân nhanh chóng, nhưng khu vực tư nhân, nơi phát triển năng động và luôn thiếu vốn vẫn sẽ khó tiếp cận được nguồn vốn để phục vụ sản xuất.

Tín dụng tuy tăng trưởng rất chậm kể từ đầu năm, nhưng theo thông lệ hàng năm, từ giữa quý III cho tới hết năm, tín dụng sẽ được đẩy lên cao. Nguyên nhân một phần do đáp ứng nhu cầu vốn cuối năm của DN, là dịp tiêu dùng sôi động của thị trường trong nước. Vì vậy năm nay, các chuyên gia lĩnh vực tài chính - tiền tệ cũng hy vọng khả năng dư nợ tín dụng sẽ dần được cải thiện trong thời gian còn lại của năm.

Ngân hàng thừa tiền

Cho đến cuối tháng 7/2014, dư nợ tín dụng mới tăng được vẻn vẹn 3,68%. Theo ước tính, đến hết tháng 8/2014, tín dụng cả nước mới tăng khoảng 4%, bằng 1/3 chỉ tiêu cả năm và giảm khá mạnh so với cùng kỳ năm 2013 (6,45%). Vì thế dư địa cho vay của các NH còn lại rất lớn, và vì thế tín dụng từ nay đến cuối năm cải thiện đáng kể. Từ nay đến cuối năm, DN cần tiền để đầu tư vào nguyên liệu sản xuất, dự trữ hàng hóa phục vụ mùa cuối năm, hoạt động vay nợ sẽ sôi động hơn.

Năm nay kinh tế tiếp tục khó khăn. Sức mua của thị trường trong nước xuống thấp, lượng hàng tồn kho của DN vẫn lớn. Lãi suất tiếp tục ổn định và có xu hướng giảm, vào cuối năm khi nhu cầu tiêu dung tăng trong nước tăng lên, sẽ tác động đến sản xuất và vì thế thúc đẩy tăng trưởng tín dụng.

Thống đốc Nguyễn Văn Bình cũng cho biết, mục tiêu của ngành trong thời gian còn lại của năm 2014 là tập trung triển khai các giải pháp tín dụng, để phấn đấu đạt mục tiêu tín dụng cả năm 12-14%; tiếp tục tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh phát triển, đáp ứng vốn cho nền kinh tế. Trong trường hợp tín dụng không đạt mục tiêu, thì phải phấn đấu đạt mức tăng trên 10% thì mới có tác động thúc đẩy kinh tế.

Năm nay DN cũng không lo ngại lãi suất biến động tăng. Nhiều NHTM khẳng định sẽ duy trì mặt bằng lãi suất hiện nay cho đến hết năm để thúc đẩy DN vay vốn, đẩy tăng trưởng tín dụng lên. Nhưng kinh tế vẫn tiếp tục khó khăn, NH đốt đuốc tìm để tìm DN và dự tốt lại có tài sản thế chấp. NHNN đã mở cửa cho các NHTM mở rộng cho vay tín chấp, nhưng thực tế triển khai không thể đẩy nhanh được, do việc đánh giá tín nhiệm, quản lý thông tin khách hiện còn sơ khai.

Trong khi đó, nguồn vốn huy động đổ vào NH khoảng gấp đôi con số cho vay ra. Tiền tiếp tục ứ thừa trong hệ thống NH. Có 2 nguồn để giải tỏa áp lực thừa vốn này: Thị trường mua bán vốn liên ngân hàng và tín dụng.

Tình trạng dư thừa vốn đến mức bão hòa nên các NH không có nhu cầu vay mượn lẫn nhau, tín dụng tăng trưởng không đáng kể. Trong tháng 8/2014, khối lượng giao dịch trên thị trường liên ngân hàng giảm dần ở cả VND và USD (giảm từ 23.500 tỷ đ/phiên đầu tháng xuống còn 22.002 tỷ đồng/phiên cuối tháng). Kênh được các NH chú trọng lúc này là mua trái phiếu chính phủ. Trong tháng 8/2014, Kho bạc Nhà nước huy động thành công thêm 19,5 nghìn tỷ đồng với sự hấp dẫn đặc biệt dồn về các kỳ hạn dài 5 và 10 năm. Trong đó, kỳ hạn 5 năm dẫn đầu với tỷ trọng 43,17%; 10 năm: 30,75% và phần còn lại cho các kỳ hạn: 3 năm: 20,96%; 2 năm: 5,12%.  Có thể nhận ra các NH dồn tiền mua trái phiếu chính phủ với các kỳ hạn dài hơn.

Kho bạc Nhà nước cũng vừa công bố kế hoạch phát hành thêm 22 nghìn tỷ đồng. Tổng lượng trái phiếu phát hành trong năm nay sẽ là 232 nghìn tỷ đồng, tăng 22 nghìn tỷ đồng so với kế hoạch 210 nghìn tỷ đồng từ đầu năm. Động thái này cho thấy nguồn tiền dồi dào tại các NH và một phần hướng đi của dòng tiền cuối năm.

Nóng ở khu vực nào?

Chỉ còn hơn 3 tháng nữa để đạt được chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng ít nhất là trên 10%, vì vậy chắc chắn họ sẽ tập trung đẩy vốn ra. Nhưng đây chưa chắc là cơ hội để DN tiếp cận vốn dễ dàng hơn, đặc biệt là khu vực tư nhân.

Một tin tức có vẻ riêng lẻ nhưng lại cho thấy rõ xu hướng của dòng vốn NH là tại buổi làm việc với tỉnh Thái Bình ngày 8/9/2014, Thống đốc Nguyễn Văn Bình nói: “Chưa có năm nào ngành ngân hàng dành nhiều vốn cho giao thông như năm nay. Năm 2012  và 2013, Bộ Giao thông Vận tải muốn vay nhiều nhưng tôi nói, lãi suất cao thế thì làm sao chịu nổi. Cuối năm 2013, chúng tôi đề xuất Chính phủ tạm ứng cho ngành giao thông 20 nghìn tỷ đồng để làm đường”.

Vừa rồi Vietcombank giành được hợp đồng tài trợ 10.413 tỷ đồng cho dự án đường giao thông từ cảng hàng không Thọ Xuân đi khu kinh tế Nghi Sơn, Thanh Hóa.

Thống đốc giao cho Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế nắm bắt, nghiên cứu các dự án đầu tư theo hình thức BT đổi đất lấy hạ tầng cần có sự thỏa thuận giữa ngân hàng và chủ đầu tư. Những dự án đạt được thỏa thuận, NHNN sẵn sàng ban hành cơ chế hỗ trợ để cho vay. Dự tính  đến hết 2014, tổng số tiền mà NH đầu tư cho ngành giao thông sẽ lên tới 400 nghìn tỷ đồng, phần lớn theo hình thức BOT.

Một số những “ông lớn” DNNN công bố các đợt phát hành trái phiếu DN.  Ngày 29/8/2014, Công ty Cổ phần xây dựng điện Việt Nam (VNE) vừa thông qua phát hành riêng lẻ 150 tỷ đồng trái phiếu không chuyển đổi.

Những chuyển động trên cho thấy, dòng vốn đang đang chảy vào khu vực đầu tư công, các đại dự án của khu vực DNNN. Nếu phân tích cơ cấu tín dụng của các NH, không khó để nhận ra rằng, dòng vốn đang chảy rất ít vào sản xuất. Cụ thể, theo quy định hiện hành, cho vay khách hàng, cấp bảo lãnh và đầu tư, mua trái phiếu đều được tính vào tăng trưởng tín dụng. Tại VietinBank là một ví dụ, tăng trưởng tín dụng 7 tháng đầu năm là gần 3,8%. Nhưng mảng cho vay khách hàng, thì tín dụng của VietinBank chỉ tăng 0,45.  VietinBank đang tăng trưởng tín dụng chủ yếu dựa vào cấp bảo lãnh và đầu tư, mua trái phiếu. 

Tín dụng cuối năm có thể tăng nóng và đạt mục tiêu tăng trưởng, nhưng vốn đổ vào khu vực sản xuất vẫn sẽ tiếp tục ách tắc. Khu vực tư nhân càng khó tiếp cận vốn, và vì vậy khả năng phục hồi sản xuất để bước vào giai đoạn tăng trưởng vẫn còn ở phía trước.