Du lịch Sapa: Sự hiện đại làm mai một bản sắc văn hoá?

Đến Sapa những ngày này, du khách không khỏi ngạc nhiên bởi một Sapa rất khác. Vẫn duy trì một vẻ đẹp rất riêng của vùng núi cao 1600m với đặc điểm của khí hậu ôn đới, Sapa đang trở thành một thị trấn du lịch sầm uất với nhiều dịch vụ rất chuyên nghiệp…đến mức người ta không khỏi nghi ngại “sự hiện đại” có làm mất đi bản sắc văn hoá truyền thống?

Sự phát triển nhanh chóng của các loại dịch vụ

Dù là thị trấn miền núi nhỏ của tỉnh Lào Cai, song Sapa có một cơ sở hạ tầng du lịch khá tốt. Trong những năm gần đây ở đây mọc lên khá nhiều khách sạn, nhà hàng lớn với đủ các loại dịch vụ hiện đại như xông hơi, mát xa, karaoke…đáp ứng nhu cầu của các đối tượng du khách…..

Thống kê của Sở văn hoá Thể thao và Du lịch Lào Cai cho thấy nếu như 2000 Sa Pa chỉ có 42 cơ sở thì đến năm 2008 trên địa bàn huyện đã có 148 cơ sở lưu trú với trên 2300 phòng, trong đó có 10 khách sạn cao cấp từ 2- 4 sao. Bên cạnh đó, dịch vụ lưu trú tại gia đình cũng đã phát triển mạnh xuống các thôn, bản. Hiện nay, Sa Pa đã tất cả 81 hộ kinh doanh dịch vụ lưu trú tại gia.

Tiềm năng của Sa Pa cũng thu hút nhiều nhà đầu tư với các dự án lớn như khu du lịch sinh thái Hàm Rồng, Thanh Kim, khu khách sạn dịch vụ cao cấp Victoria…

So với các địa phương du lịch ở miền bắc, Sapa là nơi có dịch vụ du lịch khá tốt. Nếu như ở nới khác du khách cảm thấy khó khăn trong việc tìm kiếm và lựa chọn những sản phẩm có tính đặc trưng vùng thì ở đây hàng hoá dù chưa thể nói là phong phú và đa dạng nhưng khá nhiều, được bày bán khắp chợ và các phố thị trấn.

Anh Sơn, Tổng công ty Vinaconex cho biết, ở Sapa tôi dễ dàng chọn được những đồ lưu niệm nhỏ xinh cho bạn gái và đồng nghiệp ….như túi thổ cẩm, bao đựng điện thoại thêu tay, đồ chơi hình thú tự tạo từ các vật liệu gỗ, tre, vỏ dừa…rất lạ, đẹp mắt, giá cũng rất phải chăng, chỉ từ năm đến vài chục nghìn.

Từ người dân, người bán hàng đến xe ôm đều tham gia du lịch rất tốt. Họ đóng vai là những hướng dẫn viên du lịch nghiệp dư, có kiến thức về du lịch bản địa, đặc biệt là khả năng nói tiếng anh bồi khá lưu loát. Dù là những em bé nhỏ bán hàng rong cũng có thể tư vấn, hướng dẫn thông thạo các điểm du lịch.

Anh Long, hướng dẫn viên du lịch cho đoàn chúng tôi lý giải điều đó như điều hiển nhiên bởi Sapa không có ngành sản xuất, kinh doanh gì, người dân ở đây sống hoàn toàn phụ thuộc vào du lịch. Một bé gái bản địa cũng vui mừng chia sẻ, thu nhập giờ đây tốt rồi, mấy năm trước mỗi tháng thu nhập của cháu chỉ được 300 nghìn giờ được 1,2 triệu.

Lời chia sẻ của cô bé làm tôi liên tưởng đến chúc mừng của Chuyên gia cao cấp Ban Tuyên giáo Trung ương, Tổng biên tập Báo điện tử ĐCSVN Đào Duy Quát tại hội nghị cộng tác viên của báo được tổ chức giữa tháng 5 vừa rồi, nếu như lúc tái lập tỉnh, GDP của Lào Cai chỉ bằng 1/3 của Yên Bái, giờ đây, sau 17 năm, GDP của Lào Cai đã gấp 4 lần của Yên Bái. Đây là một con số lạc quan về tương lai phát triển của Sapa nhưng điều đó cũng mơ hồ gợi cho tôi và tất cả mọi người những nỗi lo.

Làm mai một giá trị văn hoá?

Nhiều du khách lần đầu đến Sapa rất thích thú trước những khám phá về mảnh đất, con người Sapa. Trước lúc chia tay, họ không quên đến nhà Thờ Đá để chụp vài tấm hình kỷ niệm với người dân bản địa và rất vui khi các thiếu nữ Mường e ấp trong những trang phục truyền thống rực rỡ màu sắc đáp lại thân thiện, hiếu khách. Ai cũng vui vì có những tấm hình đẹp nhưng niềm vui đó chưa được bao lâu bỗng sững sờ khi được đề nghị trả “tiền cátse” làm người mẫu ảnh.

Được biết tình trạng này khá phổ biến hiện nay và nhiều thượng đế du lịch “dở khóc dở cười” khi rơi vào tình trạng tiến thoái lưỡng nan như vậy.

Những ngày này du khách cũng dễ dàng bắt gặp những hình ảnh vui nhộn những cô gái váy áo truyền thống ân cần hướng dẫn những du khách nước ngoài, nhưng nỗi buồn cũng le lói khi đâu đó lại xuất hiện những cái khoác tay thân tình, cười nói “không còn e dè” giữa những cô gái bản xứ vốn có vẻ đẹp kín đáo, e ấp và những vị khách du lịch nước ngoài hiện đại, phóng khoáng. Họ đóng vai những hướng dẫn viên du lịch để được trả tiền dịch vụ.

Chợ tình vốn được coi là “đặc sản” của Sapa cũng đang bị “mai một” bởi một phần do sự thiếu văn hoá của một số đối tượng du khách nhưng phần nhiều hơn là bởi yếu tố thương mại, diễn do nhu cầu của du khách.

Cách đây không lâu, anh bạn tôi tình cờ xem tivi nhận ra hình ảnh quen thuộc, ba thanh niên dân tộc Mông trạc tuổi 14-15 tuổi vừa nhảy quay tròn vừa thổi khèn trước sân nhà thờ, bên cạnh đó một đôi trai gái bốn mắt nhìn nhau, xung quanh du khách hiếu kỳ bao bọc, la hét. Thì ra họ đang diễn phục vụ du khách.

Có thể thấy rất rõ, Sapa đang phát triển lên từng ngày với bề mặt cơ sở hạ tầng, hàng quán chen chúc cũng đang dần che lấp đi vẻ đẹp tự nhiên, cổ kính vốn có của nó. Thêm vào đó, sự thiếu cố định về giá dịch vụ thể hiện sự thiếu chuyên nghiệp của du lịch cũng đang hạn chế sự phát triển của ngành du lịch Sapa.

Theo một nhân viên khách sạn Mây Hồng, giá thường ngày cho một phòng đơn tại nhà nghỉ trung bình 150 nghìn-200 nghìn, nhưng có thể xê dịch lên tới 300-500 nghìn tuỳ vào lượng khách đông hay ít. Một phòng VIP có thể lên tới 1 triệu mùa cao điểm. Dịch vụ nhà nghỉ cũng đa dạng, giá là hơi 1 bộ quần áo 50 nghìn, trước sự phản ứng của du khách được giảm xuống 30 nghìn…

Ngoài ra, một số nghề thủ công truyền thống cũng có dấu hiệu mai một nhường chỗ cho thổ cẩm vải công nghiệp…Số trẻ em bỏ học đi làm hướng dẫn cho khách du lịch cũng đã tăng lên đến mức đáng kể trong thời gian gần đây.

Trước thực tế đó, thiết nghĩ chính quyền địa phương cần phải có một chiến lược toàn diện nhằm hướng dẫn các đơn vị khai thác dịch vụ du lịch cũng như tăng cường ý thức của người dân tham gia vào việc giư và phát huy bản sắc văn hoá Sapa. Chỉ có như thế Sapa mới có được sức phát triển lâu dài và bền vững.

Thu Huyền thực hiện