Thúc đẩy phát triển mối quan hệ hữu nghị

Nhật Bản là nước có quan hệ viện trợ cho Việt Nam từ rất sớm và chính thức được phát triển từ năm 1975. Đến nay, quốc gia này trở thành nước dẫn đầu viện trợ ODA cho Việt Nam, góp phần to lớn trong việc thúc đẩy mối quan hệ hợp tác hữu nghị giữa hai quốc gia. Để tìm hiểu sâu hơn mối quan hệ hợp tác ODA giữa Việt Nam và Nhật Bản trong thời gian vừa qua, Tạp chí Vietnam Business Forum có cuộc phỏng vấn Ngài Hiroshi Fukada, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền của Nhật Bản tại Việt Nam. Ngô Khuyến thực hiện.

Trong các dự án có vốn ODA của Nhật Bản tại Việt Nam thời gian vừa qua thì các dự án về hạ tầng giao thông chiếm số lượng lớn, cho thấy được sự đầu tư quan tâm của Chính phủ Nhật Bản tới Việt Nam. Xin ngài cho biết cụ thể về điều này?

Vào những năm 2000, Việt Nam đạt tăng trưởng kinh tế cao với mức bình quân hơn 7%, đến năm 2010 thu nhập bình quân đầu người là 1000 đô la, Việt Nam vào danh sách các nước thu nhập thấp và trung bình. Hiện nay với vai trò dẫn đầu phát triển ở khu vực sông Mekong, tầm quan trọng của Việt Nam ngày càng được khẳng định. Người dân Việt Nam vốn chăm chỉ, nguồn tài nguyên, năng lượng cũng như nguồn lao động dồi dào nên nhiều doanh nghiệp Nhật Bản đã và đang sang đầu tư tại Việt Nam. Đối với Nhật Bản, Việt Nam là một đối tác có hoạt động kinh tế quan trọng.

Cùng với sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng, nhu cầu hạ tầng kinh tế như giao thông, năng lượng cũng tăng lên. Tuy nhiên việc xây dựng cơ sở hạ tầng trong nước Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Để duy trì phát triển kinh tế và tạo bước nhảy hơn nữa trong tương lai, Nhật Bản cho rằng việc xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông quy mô lớn như: Sân bay, cảng biển, đường sắt, đường cao tốc và kêu gọi doanh nghiệp đầu tư là cần thiết, không thể thiếu. Vì vậy, nguồn vốn ODA của Nhật Bản vào Việt Nam cũng chú trọng vào các lĩnh vực này.

Hơn nữa, mặt trái của phát triển kinh tế nhanh chóng đó là các vấn đề ô nhiễm môi trường, sự chênh lệch giữa các vùng và các cơ chế trong các lĩnh vực y tế, bảo hiểm xã hội chưa được xây dựng... Một điểm chung cho tất cả các vấn đề trên đó là sự cần thiết phải đẩy mạnh năng lực quản trị. Nguồn vốn ODA của Nhật Bản cũng đang dùng để cải thiện các vấn đề này.

Ngài đánh giá thế nào về hiệu quả của các dự án sử dụng nguồn vốn ODA Nhật Bản tại Việt Nam hiện nay?

Về nguồn vốn ODA Nhật Bản dành cho Việt Nam, kể từ sau khi nối lại viện trợ cho Việt Nam từ năm 1993, Nhật Bản đã hỗ trợ Việt Nam phát triển trên nhiều lĩnh vực. Ví dụ như: Đầu năm sau, dự định sẽ hoàn thành Cầu Nhật Tân và Đường nối sân bay quốc tế Nội Bài. Dự án này hoàn thành sẽ giúp giảm bớt tình trạng ùn tắc giao thông trong nội đô Hà Nội, cải thiện môi trường, rút ngắn thời gian đi lại giữa trung tâm Hà Nội tới sân bay quốc tế Nội Bài đồng thời thúc đẩy phát triển khu vực dọc tuyến đường, kỳ vọng mang lại hiệu quả kinh tế to lớn. Nhật Bản sẽ tiếp tục tích cực hỗ trợ giúp cho Việt Nam tiếp tục phát triển bền vững trong tương lai, phù hợp với nhu cầu của Việt Nam.

Những năm gần đây nguồn vốn ODA của Nhật Bản đã mở rộng thêm cho các đối tượng là doanh nghiệp tư nhân Việt Nam. Vậy các doanh nghiệp này cần đáp ứng điều kiện gì để có thể tiếp cận được nguồn vốn ODA của Nhật Bản?

Cho tới nay, việc các doanh nghiệp và kỹ sư Việt Nam đều tham gia thực hiện rất nhiều các dự án ODA của Nhật Bản, góp phần vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông Việt Nam, đã mang lại cho tôi cảm giác tin cậy. Đặc biệt tại các dự án cần kỹ thuật cao như các dự án xây cầu, đường sắt quy mô lớn thì có rất nhiều trường hợp các doanh nghiệp Nhật Bản có kinh nghiệm và kỹ thuật phối hợp với các doanh nghiệp Việt Nam cùng tham gia thực hiện dự án. Tôi cho rằng các dự án này sẽ thúc đẩy việc chuyển giao công nghệ cho các doanh nghiệp, kỹ sư của Việt Nam, giúp cho Việt Nam ngày một phát triển hơn nữa trong tương lai.

Lễ ký kết Hiệp định vốn vay giữa Chính phủ Việt Nam với Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA)

Với các dự án vốn ODA Nhật Bản nói chung thì cần mất bao nhiêu thời gian cho việc thẩm định?

Loại hình, quy mô của dự án, các thủ tục thẩm định phía Nhật Bản, những thủ tục thẩm định đồng thời từ phía Việt Nam có rất nhiều yếu tố, tuy nhiên điều quan trọng là tiến hành xem xét kỹ lưỡng trước mọi trường hợp và dự án nào cần thiết thì nên thực hiện kịp thời, không nên bỏ lỡ.

Đã có thông tin Chính phủ Nhật Bản cắt giảm nguồn vốn ODA cho Việt Nam, bởi những vi phạm trong cam kết sử dụng nguồn vốn không đúng mục đích của Việt Nam. Vậy Chính phủ Nhật Bản mong muốn điều gì ở Chính phủ và các doanh nghiệp Việt Nam khi được hỗ trợ vốn vay trong thời gian tới?

ODA là nguồn vốn bắt nguồn từ tiền thuế của người dân Nhật Bản. Do vậy việc phát hiện tham nhũng trong các dự án này là điều rất đáng tiếc và là điều không thể bỏ qua đối với Chính phủ Nhật Bản. Tuy nhiên, Nhật Bản đánh giá các lãnh đạo Việt Nam đã có những hành động xử lý kiên quyết sau khi phát hiện sự việc này. Theo tôi trong thời gian tới, Việt Nam phải nhanh chóng có những chính sách ngăn ngừa tái diễn một cách cụ thể và thực hiện nghiêm túc điều đó sẽ là con đường ngắn nhất để bình thường hóa lại viện trợ ODA cho Việt Nam.