Đầu tư theo hình thức PPP trong nông nghiệp là tất yếu

Thu hút vốn đầu tư FDI vào nông nghiệp từ trước tới nay chưa từng suôn sẻ. Mới đây để tái khẳng định quyết tâm với dòng vốn này, Bộ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) đã tổ chức cuộc họp Nhóm công tác thu hút đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn. Đây thực chất là một diễn đàn về đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP) nhằm “trải thảm đỏ” kêu gọi các nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực nông nghiệp nông thôn.

Giải quyết ba điểm nghẽn

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát, trong giai đoạn phát triển mới của nền kinh tế cũng như riêng có của ngành nông nghiệp, bên cạnh vai trò điều hành của Chính phủ, vai trò chủ lực của người sản xuất, cần phải có sự đồng hành quyết định của doanh nghiệp (DN). DN là tác nhân năng động nhất trong chuỗi giá trị, và cũng chỉ có chủ thể này mới hội đủ các điều kiện để giải quyết 3 điểm nghẽn lớn nhất của nông nghiệp Việt Nam hiện nay. Đó là: Các DN có nguồn vốn lớn có thể tăng cường đầu tư cho nông nghiệp quy mô lớn và hiệu quả; DN nhanh nhạy nắm bắt thị trường, giúp kết nối thị trường tiêu thụ hàng hóa nông sản trong nước và quốc tế; DN có tiềm lực ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ cao vào sản xuất và chế biến giúp nâng cao giá trị gia tăng, tăng năng lực cạnh tranh cho nông sản.

Mặc dù, đã từ lâu, mục tiêu hỗ trợ cho ngành nông nghiệp Việt Nam phát triển đã được Chính phủ thông qua bằng Đề án Tái cơ cấu ngành nông nghiệp, xác định thu hút đầu tư tư nhân là giải pháp quan trọng; yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh hoạt động xúc tiến đầu tư vào nông nghiệp. Song tại cuộc họp các chuyên gia Ngân hàng thế giới cũng chỉ ra, Việt Nam rất cần có một đầu mối dẫn dắt và hỗ trợ các nhà đầu tư và kinh doanh nông nghiệp, liên kết các DN với Bộ NN&PTNT, các Bộ, ngành liên quan và các địa phương có tiềm năng phát triển nông nghiệp. Cụ thể, các chuyên gia Ngân hàng thế giới cũng chỉ ra rằng, hiện tỉ lệ DN tham gia vào lĩnh vực nông nghiệp của Việt Nam còn quá thấp chỉ chiếm khoảng 3 - 4%. Và tỉ lệ này đối với các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) còn thấp hơn. Và lý do được để trả lời cho tình trạng “chợ chiều” trong đầu tư vào ngành nông nghiệp có thể xem xét trên nhiều khía cạnh. Như nhiều chính sách thu hút đầu tư tư nhân đã được ban hành nhưng DN vẫn đang thiếu kênh thông tin để tiếp cận. Rất nhiều nhà đầu tư tiềm năng trong và ngoài nước bày tỏ sự quan tâm đến lĩnh vực nông nghiệp, nhưng vẫn chưa lựa chọn được phương thức kinh doanh phù hợp. Nhiều DN sẵn sàng đầu tư nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc xây dựng vùng nguyên liệu sản xuất ổn định

Rất tâm huyết với cách làm trên, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp, nông thôn thuộc Bộ NN&PTNT Đặng Kim Sơn khẳng định, chúng ta phải nhận thức rằng vai trò và vị trí của DN sẽ ngành càng quan trọng hơn trong sự nghiệp phát triển ngành nông nghiệp. Đó chính là lực lượng trực tiếp đưa vốn tư nhân vào ngành, mở ra cánh cửa ứng dụng công nghệ, kỹ thuật cao nâng cao năng suất cho cây trồng vật nuôi. Và con đường phát huy hình thức đối tác công – tư (PPP) là hình thức đầu tư tất yếu.

Đã có cái bắt tay của DN

Không phải “đại ngôn” nhưng theo TS. Đặng Kim Sơn Việt Nam nên là mảnh vườn, góc bếp của thế giới. Và đây cũng chính là nội lực bản sắc của Việt Nam. Việc chúng ta tái cơ cấu ngành nông nghiệp cũng chính là chúng ta đang tạo cơ hội cho toàn bộ nền kinh tế có những động lực mới năng suất hiệu quả hớn.

Và trong thời gian qua, cũng rất vui mừng nhận thấy, hàng loạt những doanh nghiệp lớn đi tiên phong đầu tư vào ngành nông nghiệp như: Minh Phú, Bảo vệ thực vật An Giang, Bình Điền, TH Truemilk... đều nhất trí rằng, với các sản phẩm nông nghiệp có giá trị xuất khẩu cao như gạo, tôm, cá tra, cá basa, DN và sản phẩm nông nghiệp Việt đã phần nào định vị được vị trí của mình trên bản đồ nông nghiệp thế giới. Tuy nhiên, cái khó mà các DN Việt gặp phải vẫn là một chiến lược đầu tư bài bản, dài hơi hay cụ thể là vẫn cần một chuỗi liên kết đủ mạnh để cạnh tranh với các cường quốc nông nghiệp khác trên thế giới.

Còn trong chiến lược đầu tư vào nông nghiệp của các tập đoàn lớn như Viettel, Vingroup, FPT... đều hết sức lạc quan khi cho rằng, họ sẵn sàng tham gia đầu tư vào nông nghiệp với đúng sở trường, tiềm lực của mình. Điều quan trọng ở đây là Chính phủ và các bộ ban ngành cần thống nhất nhận thức, nông nghiệp là lợi thế của Việt Nam và đầu tư vào nông nghiệp đang là xu hướng chung của thế giới. Vì vậy, Chính phủ cần đặt quyết tâm thực hiện tái cơ cấu thành công ngành nông nghiệp. Khi đó với các mô hình PPP sẽ là chìa khóa mở toang cánh cửa thu hút vốn FDI vào ngành.

TS. Đặng Kim Sơn phân tích thêm, trước mắt có thể nguồn vốn này có thể chưa chảy ngay vào ngành nông nghiệp vì mô hình nông nghiệp của chúng ta còn chậm đổi mới, Nghị định về PPP cũng chưa chính thức ban hành. Nhưng cũng không loại trừ khả năng khi các ngành hàng đã thiết lập được chuỗi giá trị thì nguồn vốn sẽ đổ vào mạnh hớn. Còn trước mắt nếu chúng ta sớm triển khai mô hình PPP thì sẽ được khá nhiều ở chỗ người dân được thay đổi quy trình, kỹ thuật sản xuất, đồng thời kết nối được doanh nghiệp và nông dân. Cơ quan quản lý (trực tiếp là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cũng nắm bắt kịp thời, chính xác hơn những vướng mắc của thực tế sản xuất để xây dựng, sửa đổi và áp dụng các chính sách quản lý phù hợp để hút các dòng vốn/.

Anh Phương