Lo tín dụng tăng nóng

Tín dụng tăng nóng từng gây hệ lụy nguy hiểm cho nền kinh tế hồi năm 2009, gây nên lạm phát phi mã và gia tăng quá nhanh nợ xấu. Sự kiện một loạt ngân hàng thương mại (NHTM) được nới room tín dụng vừa qua khiến mối lo tín dụng tăng nóng trở lại, có thể xóa tan những nỗ lực bình ổn kinh tế.

18 NH và chi nhánh NH vừa được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) quyết định được nới chỉ tiêu tín dụng, trong đó có NH được tăng trưởng tín dụng tới 36% trong năm nay. Đây là tin nóng nhất với giới NH, gây nên những luồng ý kiến trái chiều.

Tăng nóng ở một số NH

Về phía các NHTM, đương nhiên họ chờ đợi quyết định nới room tín dụng, đây là cơ hội để đưa tín dụng tăng nhanh trong nửa cuối năm, thời điểm hàng năm nhu cầu vay vốn của DN thường tăng cao. Các NH được giao hạn mức thấp thời điểm đầu năm, rất nhiều NH mới đi qua nửa chặng đường năm 2015 đã sử dụng hết room tăng trưởng được NHNN cho phép. Tín dụng vẫn giữ tỷ trọng lớn trong tổng lợi nhuận của các NH, thì rõ ràng mức điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cũng đồng nghĩa với việc áp lực về kết quả kinh doanh cuối năm sẽ nhẹ đi rất nhiều.

Cuộc đua giành giật khách hàng vẫn rất nóng giữa các NH ngay cả trong thời điểm tín dụng tăng trưởng rất thấp. Nhưng nợ xấu vẫn đang là trở ngại lớn để NH đổ vốn vào các dự án mới của DN, vì họ không dám hạ chuẩn tín dụng làm gia tăng hơn nữa nợ xấu, vì vậy khách hàng tốt luôn được chào mời. Sân chơi trong cuộc so găng giữa các NH tập trung ở mảng NH bán lẻ và đặc biệt là cho vay tiêu dùng…

Tuy nhiên, theo phân tích của giới chuyên gia, thu nhập quốc dân của VN còn thấp, thị trường nội địa không lớn, nếu cuộc đua của các nhà bang vào tín dụng cá nhân, rất có thể dòng vốn lại chảy vào chứng khoán và bất động sản như trước đây. Tổng Giám đốc một ngân hàng TMCP thừa nhận: “Rất có thể với chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng mới là mầm mống của rủi ro và có thể không xảy ra ngay cuối năm mà phải sau vài năm tới, như bài học đã từng xảy ra năm 2009”.

Sau thời kỳ tín dụng tăng nóng, cục nợ xấu của hệ thống NH hiện vẫn còn đó, các NH mất nhiều công sức, rất nhiều tiền để trích lập dự phòng rủi ro. Con số từ Cơ quan Thanh tra giám sát NHNN cho biết, đến cuối năm 2014, hệ thống các TCTD đã xử lý được tổng số 311 nghìn tỷ đồng nợ xấu, tương đương 67% tổng số nợ xấu được xác định tại thời điểm tháng 9/2012. Nhờ đó, nợ xấu được kiềm chế và tỷ lệ nợ xấu theo báo cáo của các TCTD đến cuối năm 2014 là 145,2 nghìn tỷ đồng tương đương 3,25% tổng dư nợ và nợ xấu theo số liệu giám sát của NHNN là 214,9 nghìn tỷ đồng, tương đương 4,83% tổng dư nợ.

Việc điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng lên tới 36% trong một số trường hợp, thực tế là tăng trưởng nóng và về nguyên tắc chắc chắn có độ rủi ro giống như tăng trưởng tín dụng nhiều năm trước đây. Bài học về độ rủi ro của giai đoạn trước vẫn còn đó, nhưng mức tăng trưởng nóng với áp lực lợi nhuận có thể khiến một số NH quên đi.

Kiểm soát chất lượng tín dụng

Có thể thấy Quyết định nới room tín dụng cho 18 NH và chi nhánh không phải là quyết định mang tính đại trà như trước đây, trong số 12 NH trong nước được nới chỉ tiêu tăng tín dụng ở mức cao, đa số là những NH nhỏ, chiếm thị phần tín dụng ít. 4 NHTM lớn nhất chiếm trên 50% thị phần tín dụng cả nước không được nới chỉ tiêu tín dụng hoặc nới rất ít. Như vậy, dù có tới 12 NH được nới room tín dụng, nhưng mức tăng tổng dư nợ của toàn hệ thống sẽ không quá lớn.

Tuy nhiên, việc nới room này sẽ khó tránh làm nóng hơn cuộc cạnh tranh dành khách hàng và lãi xuất khó giảm, đi ngược lại mục tiêu giảm lãi vay trung và dài hạn thêm 1-1,5% mà Chính phủ đặt ra trong năm nay. Thực tế thời gian vừa qua lãi suất huy động đã có dấu hiệu được đẩy lên.

Năm 2015, NHNN đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng 13-15%, trong trường hợp cần thiết, để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, có thể điều chỉnh tăng lên 17%. Thống đốc NHNN từng khẳng định mục tiêu hạn chế tín dụng, các NH không nên chỉ nhắm vào tăng tín dụng, mà cần phát triển tốt mảng dịch vụ.

Mới đây nhất, NHNN đã ban hành Chỉ thị số 05/CT-NHNN về việc tăng cường kiểm soát rủi ro trong hoạt động cấp tín dụng đối với các dự án BOT, BT giao thông. Đây là điều chỉnh của nhà quản lý với xu hướng NH đổ tiền quá nhiều vào các dự án hạ tầng, tiềm ẩn rủi ro lớn. Thực tế, dòng tín dụng đã được NHNN “nắn” vào một số lĩnh vực ưu tiên, tuy nhiên chất lượng tín dụng vẫn là đề tài luôn nóng nếu các NH không muốn xa lầy vào nợ xấu và phải trả cái giá quá đắt của quá trình tái cơ cấu như vừa qua.

Bảo Châu