Tìm nguồn vốn cho phát triển hạ tầng giao thông

Vừa qua, tại Hà Nội, Ngân hàng thương mại CP Đầu tư & Phát triển Việt Nam (BIDV) đã phối hợp với Viện kinh tế Việt Nam tổ chức Hội thảo với chủ đề: “Vốn cho phát triển hạ tầng giao thông: Nhu cầu và giải pháp”. Tại buổi Hội thảo, hàng loạt các chuyên gia đã đưa ra ý kiến nhằm nâng cao hiệu quả trong việc thu hút nguồn vốn cho phát triển hạ tầng giao thông.

Thiếu nguồn vốn cho phát triển hạ tầng giao thông

Buổi hội thảo có sự tham gia của hơn 200 chuyên gia đến từ các cơ quan quản lý, các nhà đầu tư và các tổ chức quốc tế quan tâm đến lĩnh vực phát triển hạ tầng giao thông tại Việt Nam. Với 16 bài tham luận được các chuyên gia gửi tới hội thảo, những chia sẻ của các chuyên gia đều tập trung vào bốn chủ đề chính bao gồm: 1- vốn cho phát triển hạ tầng giao thông ở Việt Nam: thực trạng và vấn đề; 2- Định hướng chiến lược và quy hoạch phát triển hạ tầng giao thông trong giai đoạn tới: Lựa chọn ưu tiên và lộ trình; 3- Nhu cầu vốn cho phát triển hạ tầng giao thông trong giai đoạn tới: Những vấn đề; 4- Xã hội hóa đầu tư phát triển hạ tầng giao thông: Các mô hình, nguyên lý và giải pháp thực hiện.

Việt Nam là một nước đang phát triển, nhu cầu về hạ tầng giao thông đồng bộ để thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế là rất cần thiết. Thep PGS.TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, để đảm bảo thực hiện thành công chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Việt Nam cần một hạ tầng giao thông hiện đại, nhưng hiện nay nguồn vốn phát triển đang ngày một khan hiếm. Sự phát triển của các trung tâm công nghiệp đòi hỏi sự phát triển của một hạ tầng giao thông hiện đại, làm cơ sở cho sự phát triển của dịch vụ logistics và cho các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh. Do đó, xây dựng hạ tầng giao thông phải đảm bảo kết nối thông suốt với các nền kinh tế trung khu vực GMS, ASEAN cũng như đảm bảo kết nối các trung tâm công nghiệp với các thị trường thế giới.

"Các nền kinh tế thế giới tái cơ cấu sau khủng hoảng và Việt Nam đã chuyển sang một trình độ phát triển mới dẫn tới xu hướng giảm nguồn vốn bên ngoài cho phát triển hạ tầng cơ sở nói chung và hạ tầng giao thông nói riêng", PGS.TS Trần Đình Thiên nhận định.

Cần đa dạng hóa nguồn vốn

Để giải quyết bài toán về vốn đầu tư cho hạ tầng giao thông,  ông Trần Bắc Hà, chủ tịch HĐQT BIDV cho rằng, cần xây dựng cơ chế các quỹ đầu tư trong và ngoài nước, Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) tham gia đầu tư vốn cho các dự án phát triển hạ tầng; xem xét thành lập công ty tài chính hoặc giao nhiệm vụ cho tổ chức tài chính trong nước đóng vai trò làm đầu mối trong việc huy động vốn từ nhiều nguồn khác và cho vay các dự án hạ tầng giao thông.

Ông Nguyễn Danh Huy, Trưởng ban quản lý đầu tư các dự án đối tác công tư- PPP (Bộ Giao thông Vận tải) đánh giá: Theo tính toán của Bộ Giao thông Vận tải, giai đoạn 2016- 2020, nhu cầu về vốn cho phát triển hạ tầng giao thông  vào khoảng 1.015 nghìn tỷ đồng, nhưng ngân sách chỉ đáp ứng chỉ đáp ứng được khoảng 28% trong số đấy. Tuy nhiên, kế hoạch đầu tư công, giai đoạn 2016- 2020 do Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất còn cho thấy, khả năng ngân sách chỉ có thể đáp ứng được 7% nhu cầu (tương đương với khoảng 66 nghìn tỷ đồng). Do đó, trong bối cảnh này, việc hướng tới đầu tư hạ tầng giao thông theo hình thức PPP cũng có ý nghĩa quan trọng đối với các quốc gia có ngân sách hạn chế và nợ công lớn như Việt Nam.

BDIV cũng đã đưa ra một số giải pháp nhằm thu hút nguồn vốn như đa dạng các kênh huy động vốn dài hạn và chuyên biệt phục vụ đầu tư phát triển hạ tầng giao thông, giảm dần sự phụ thuộc vào các tổ chức tín dụng; Đồng thời, cần có chính sách tạo điều kiện và thu hút nhà đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư vào các dự án hạ tầng giao thông.

Còn theo PGS.TS Trần Đình Thiên, trước hết Việt Nam cần đưa ra được một chiến lược cho phát  triển hạ tầng giao thông. Chiến lược này cần có phải cụ thể hơn nữa như: đặt sự phát triển của hạ tầng giao thông Việt Nam  trong sự kết nối với hạ tầng giao thông của GMS và ASEAN bằng cả đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không, thay vì chỉ nhấn mạnh đến sự kết nối với Trung Quốc và GMS bằng đường bộ dựa trên các hành lang giao thông đã có.

Bên cạnh đấy, Việt Nam cũng phải thúc đẩy việc hình thành một chiến lược phát triển hạ tầng giao thông AEC như là khung chiến lược cho mỗi nền kinh tế điều chỉnh chiến lược phát triển hạ tầng giao thông riêng, đảm bảo khả năng kết nối, hỗ trợ hợp tác và phát triển kinh tế- xã hội của các nền kinh tế trong khối. Cùng với đó là việc điều chỉnh chiến lược phát triển của ngành thép và ngành điện, đảm bảo cho cơ hội điện khí hóa ngành vận tải đường sắt.

Ông Trần Bắc Hà cũng cho rằng, để đảm bảo nhu cầu phát triển hạ tầng giao thông đến năm 2020, Việt Nam cần có chính sách huy động, cân đối hợp lý các nguồn vốn, đặc biệt là kế hoạch chi ngân sách của Chính phủ: Nguồn vốn ngân sách và ODA cần tiếp tục giữ vai trò thúc đẩy đồng thời cũng là nhân tố thu hút nguồn vốn xã hội hóa tham gia đầu tư vào hạ tầng giao thông. Trong trường hợp không thể gia tăng được nguồn vốn ưu tiên cho phát triển giao thông thì các nguồn vốn này cần tiếp tục duy trì mức đóng góp khoảng 66% như thời gian qua. Cùng với đó, nguồn vốn xã hội hóa cần tiếp tục duy trì mức đóng góp khoảng 34% tổng nguồn vốn đầu tư, trong đó, cần đẩy mạnh các nguồn vốn ngoài ngân sách khác để giảm sức ép cho nguồn vốn tín dụng cho ngân hàng.

Nhu cầu về phát triển hạ tầng giao thông nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành kinh tế là rất bức thiết. Tuy nhiên vấn đề về nguồn vốn để phát triển là không hề dễ dàng trong điều kiện nguồn ngân sách nhà nước eo hẹp và nguồn vốn ODA ngày càng ít đi. Vì vậy, theo các chuyên gia tại Hội thảo, cần có luật PPP nhằm đưa ra được khung pháp lý cho doanh nghiệp tư nhân dễ dàng tiếp cận và sử dụng vốn ODA phát triển hạ tầng giao thông.

Lương Tuấn