Chính sách mới cho hoạt động đấu thầu

Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) đã phối hợp với Ngân hàng Thế giới (WB) tổ chức Hội thảo "Lễ khởi động triển khai Sáng kiến Hợp đồng công khai". Đây được coi là một trong những bước cải cách chính sách chiến lược trong việc làm thông thoáng và tạo điều kiện tối đa cho nhà đầu tư trong và ngoài nước trong hoạt động đấu thầu tại Việt Nam hiện nay.

Theo ông Đào Quang Thu, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong một thời gian dài vừa qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với WB tiến hành công tác chuẩn bị cho việc thực hiện Sáng kiến Hợp đồng công khai (Open Contracting – OC) như một phần của chương trình cải cách, tăng cường minh bạch trong công tác đấu thầu của các nước trên thế giới. Cụ thể, như: Từ ngày 16 - 19/3/2015, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) đã phối hợp với Ngân hàng Thế giới (WB) thực hiện chương trình khảo sát cho Sáng kiến OC tại các cơ quan, đơn vị có chức năng và hoạt động liên quan trực tiếp đến công tác đấu thầu như Bộ Giao thông vận tải, Bộ Y tế, Kiểm toán Nhà nước, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Sở KH&ĐT TP. Hà Nội, Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam; Ngày 10/4/2015, WB đã có báo cáo đánh giá về chương trình khảo sát nêu trên, trong đó có đưa ra kiến nghị về các nội dung trong Sáng kiến OC cần thực hiện tại Việt Nam; Từ ngày 18 - 21/5/2015, WB đã tổ chức Hội thảo về khởi động Sáng kiến OC cho khu vực châu Á, trong đó có sự tham dự của đoàn Việt Nam với các thành viên là đại diện một số bộ, ngành như Bộ KH&ĐT, Bộ Giao thông vận tải và đại diện của Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam. Qua Hội thảo này, đoàn Việt Nam đã dự thảo sơ bộ Kế hoạch hành động triển khai Sáng kiến OC tại Việt Nam đến năm 2017; Hiện nay, Bộ KH&ĐT và WB đang tiếp tục phối hợp xây dựng, thống nhất Kế hoạch hành động và tiến độ triển khai Sáng kiến OC tại Việt Nam đến năm 2017.

Thứ trưởng Đào Quang Thu phát biểu tại Lễ Khởi động. Ảnh: Đức Trung (MPI Portal)

Cũng theo Thứ trưởng Đào Quang Thu, ý nghĩa của việc thực hiện OC tại Việt Nam là nhằm tăng cường việc công khai các dự án, gói thầu sử dụng vốn nhà nước phù hợp với mục tiêu nâng cao tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch trong đấu thầu; đồng thời huy động sự tham gia tích cực của các tổ chức xã hội dân sự, nghề nghiệp vào quá trình theo dõi, giám sát quá trình thực hiện hợp đồng sau đấu thầu để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước.

Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã có những quy định về đăng tải thông tin trong đấu thầu. Cụ thể, Điều 8, Khoản 1, Luật đấu thầu quy định các thông tin cần phải công khai trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia như: Kế hoạch lựa chọn nhà thầu; Thông báo mời quan tâm, thông báo mời sơ tuyển; Thông báo mời chào hàng, thông báo mời thầu; Danh sách ngắn; Kết quả lựa chọn nhà thầu.

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia các thông tin nêu trên mới tập trung vào giai đoạn lựa chọn nhà thầu mà chưa bao gồm giai đoạn triển khai thực hiện hợp đồng. Để đáp ứng nhu cầu về theo dõi, giám sát của các bên liên quan và của cộng đồng thì các thông tin trong quá trình lựa chọn nhà thầu, thực hiện hợp đồng cần phải được công khai một cách cụ thể, chi tiết và có hệ thống.

Phân tích sâu hơn về kế hoạch thực hiện OC tại Việt Nam, ông Trần Đăng Quang, Trưởng phòng Đấu thầu, Cục Quản lý Đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã nêu ra kế hoạch hành động và tầm nhìn đến năm 2025, mục tiêu giai đoạn năm 2017, 2020, 2025 và kế hoạch hành động đến năm 2017. Trong đó, 5 mục tiêu chính của Tầm nhìn bao gồm: Hoàn thiện cơ chế, chính sách về e-GP, công khai thông tin và giám sát của cộng đồng; Phát triển đầy đủ tính năng của e-GP về dữ liệu OC (OCD); Phát triển đầy đủ tính năng của Hệ thống giám sát và đánh giá (M&E) có sử dụng định dạng chuẩn về OCD được tích hợp với hệ thống e-GP; Chuyên nghiệp hóa hoạt động đấu thầu cho cá nhân, tổ chức trực tiếp làm công tác đấu thầu; Các bên và người dân có thể truy cập và sử dụng thông tin trên hệ thống giám sát, đánh giá và phản ảnh về lựa chọn nhà thầu và thực hiện hợp đồng. Kế hoạch hành động đến năm 2017 bao gồm 14 hoạt động trong đó tập trung vào 4 hoạt động chính: Rà soát hệ thống e-GP hiện tại, xem xét sự phù hợp với định dạng chuẩn OCD và M&E, nâng cấp hệ thống e-GP hiện tại phù hợp với định dạng OCDS, xây dựng chính sách về M&E và phát triển giao diện M&E thử nghiệm.

Ghi nhận và đánh giá cao các kết quả mà Việt Nam đã đạt được bà Victoria Kwakwa, Giám đốc quốc gia WB tại Việt Nam cho biết, Việt Nam đã đạt được những tiến bộ trong xây dựng khung pháp lý về đấu thầu như Luật Đấu thầu năm 2013, Nghị định số 63/2014/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu... Sau thành công của Luật Đấu thầu năm 2013, Việt Nam cần tiếp tục nâng cao trách nhiệm giải trình, minh bạch thông tin và sử dụng hiệu quả đồng vốn nhà nước. Mặt khác, theo xu hướng mới nhu cầu tài chính ở Việt Nam ngày càng tăng nhanh, trong khi nguồn lực truyền thống, kể cả nguồn vốn ODA cũng dần cạn kiệt. Ngoài ra, Việt Nam cũng đang phải đối mặt với thách thức rất lớn về nợ công. Do đó, hơn bao giờ hết, việc sử dụng hiệu quả nguồn lực công, tài chính công hiện có là đòi hỏi khẩn cấp đối với Việt Nam. Trong đó, nâng cao tính minh bạch và tăng cường trách nhiệm giải trình là rất quan trọng. Ngoài ra, việc công khai hợp đồng, kết quả của quá trình đấu thầu, góp phần giảm thiểu thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian chủ đầu tư lựa chọn nhà thầu và đỡ mất nhiều thời gian để đánh giá năng lực nhà thầu; cũng như  tăng cường sự giám sát của cộng đồng, giám sát chéo của các bên khác nhau là điều hết sức cần thiết, bà Victoria Kwakwa nói.

Anh Phương