Còn nhiều vướng mắc trong Thông tư 41/2014/TT-BCT

Thông tư 41/2014/TT-BCT được Bộ Công Thương ban hành ngày 5/11/2014 quy định căn cứ, thủ tục xác định người lao động nước ngoài di chuyển trong nội bộ DN thuộc phạm vi 11 ngành dịch vụ trong Biểu cam kết dịch vụ của Việt Nam với WTO không thuộc diện cấp giấy phép lao động. Tuy nhiên trong thực tiễn triển khai, Thông tư này vẫn bộc lộ những thiếu sót nhất định. Nhằm lấy ý kiến phản hồi, đóng góp từ các Sở ngành liên quan, đại diện các công ty luật và DN FDI đang hoạt động tại Việt Nam để góp phần hoàn thiện Thông tư 41, mới đây Vụ Kế hoạch (Bộ Công Thương) đã phối hợp với Dự án Hỗ trợ chính sách Thương mại&Đầu tư của châu Âu (EU-MUTRAP) tổ chức Hội thảo giới thiệu về Thông tư 41 và các vấn đề liên quan. 

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Nguyễn Hoàng Giang - Phó Vụ trưởng Vụ kế hoạch (Bộ Công Thương) cho biết ngày 5/9/2013, Chính phủ đã ban hành Nghị định 102/2013/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Bộ luật Lao động về lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Điều 7 của Nghị định quy định “Bộ Công Thương hướng dẫn căn cứ, trình tự, thủ tục để xác định người lao động nước ngoài di chuyển trong nội bộ DN thuộc phạm vi 11 ngành dịch vụ của Việt Nam với WTO”. Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương đã xây dựng Thông tư  41 nhằm thể chế hóa các nội dung cam kết của Việt Nam với WTO về lao động, đồng thời quy định chi tiết hơn nữa các quy định của Bộ luật Lao động và Nghị định 102/2013/NĐ-CP của Chính phủ. Tuy nhiên theo ghi nhận của ông Giang, cũng giống như các văn bản pháp quy khác, Thông tư 41 vẫn còn tồn tại những bất cập, thiếu sót nhất định cần kịp thời khắc phục, điều chỉnh để phù hợp và cập nhật được với xu thế phát triển của thị trường hiện nay.

Theo Luật sư Nguyễn Việt Hùng - Đại diện Công ty Luật Mayer Brown GSM, việc ban hành Thông tư 41 là một chủ trương lớn của Chính phủ trong việc thu hút vốn FDI; đồng thời thể hiện nỗ lực của các Bộ ngành trong việc cải cách thủ tục hành chính. Thông tư này quy định đầy đủ các hình thức về hiện diện thương mại của DN nước ngoài theo hệ thống Luật DN và Luật Đầu tư năm 2005. Tuy nhiên theo hệ thống Luật DN và Luật Đầu tư mới có hiệu lực từ ngày 1/7/2015 đã xuất hiện một số hình thức đầu tư mới chưa được Thông tư 41 quy định, điển hình như đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP). Chính vì vậy Luật sư Nguyễn Việt Hùng đề nghị Bộ Công Thương nên xem xét đưa hình thức đầu tư PPP vào trong đối tượng được hưởng quy định về miễn giấy phép lao động cho người lao động di chuyển trong nội bộ DN.

Ngoài ra ông Hùng cho biết trên thực tế có phát sinh nhiều trường hợp di chuyển nhân viên nội bộ trong cùng một tập đoàn của nhà đầu tư nước ngoài và đây là một nhu cầu hết sức tự nhiên của DN. Tuy nhiên trường hợp di chuyển lao động giữa hai công ty con trong cùng một tập đoàn nước ngoài không thuộc phạm vi điều chỉnh của Thông tư 41. Do đó để đẩy mạnh hơn nữa việc cải cách thủ tục hành chính, Luật sư Nguyễn Việt Hùng cũng đề nghị Bộ Công Thương xem xét bổ sung quy định cho phép người lao động di chuyển giữa các công ty con được hưởng quy chế miễn giấy phép lao động. 

Liên quan đến vấn đề di chuyển lao động quốc tế chuyên môn cao quy định trong Thông tư 41, Luật sư Nguyễn Thúy Hằng - Công ty luật TNHH Baker&McKenzie cho biết trong bối cảnh các rào cản đối với di chuyển lao động nước ngoài vào Việt Nam dần được tháo bỏ và nhu cầu đối với lao động quốc tế chuyên môn cao vẫn tiếp tục gia tăng trong thời gian tới thì tự do di chuyển lao động quốc tế vẫn đang gặp phải một số thách thức. Những thách thức này có thể sẽ trở thành nguyên nhân khiến Việt Nam không thể tuân thủ theo các cam kết quốc tế đã đưa ra về khía cạnh vĩ mô và làm ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của các DN tại Việt Nam xét về khía cạnh vi mô. Để đảm bảo việc thực hiện các cam kết của Việt Nam đối với tự do di chuyển thể nhân, Luật sư Nguyễn Thúy Hằng đưa ra khuyến nghị Việt Nam và các nước thành viên ASEAN nên đẩy mạnh trao đổi về việc tăng số lượng các lĩnh vực được điều chỉnh bởi các hiệp định công nhận lẫn nhau. Ngoài ra Bộ LĐ,TB&XH cần có những hướng dẫn cụ thể về định nghĩa "di chuyển nội bộ" để các Sở LĐ,TB&XH tại các địa phương áp dụng thống nhất, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các DN trong việc sử dụng lao động nước ngoài. Bà Hằng nhấn mạnh: "Việc đồng bộ hóa các quy định và thống nhất áp dụng ở các cấp địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo việc tuân thủ theo các cam kết khu vực và quốc tế của Việt Nam".

Về các quy định của luật pháp Việt Nam liên quan tới quản lý lao động nước ngoài tại Việt Nam, bà Phạm Thị Huyền - Giảng viên Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết Việt Nam đã và đang xây dựng nhiều chính sách, quy định pháp luật về quản lý lao động nước ngoài như Nghị định 34/2008/NĐ - CP ngày 25/3/2008 quy định về tuyển dụng và quản lý người nước ngoài làm việc tại Việt Nam; Nghị định 46/2011/NĐ - CP ngày 17/6/2011 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 34/2008/NĐ - CP, quy định về việc tuyển dụng người nước ngoài làm việc tại Việt Nam theo hợp đồng lao động….Ngoài Thông tư 41, gần đây nhất tháng 2/2014, Bộ LĐ,TB&XH đã ban hành Thông tư 03/2014/TT - BLĐTBXH hướng dẫn một số quy định về lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Tuy nhiên theo nhận xét của bà Huyền, việc tổ chức thực hiện các quy định của luật pháp Việt Nam liên quan tới quản lý lao động nước ngoài tại Việt Nam vẫn còn rất nhiều hạn chế. Trong khi đó việc gia nhập Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) buộc các nước thành viên, trong đó có Việt Nam phải thực hiện chặt chẽ hơn những quy định về tiêu chuẩn lao động. Bà Huyền bày tỏ hy vọng Thông tư 41 sẽ góp phần cung cấp cho các DN và người lao động nước ngoài thêm chỉ dẫn trong việc sử dụng lao động nước ngoài; đặc biệt là xác định rõ ràng, đối tượng lao động nước ngoài được miễn giấy phép lao động như trong Điều 7, Nghị định 102/2013/NĐ-CP của Chính phủ, qua đó đảm bảo tính ổn định của thị trường lao động Việt Nam.

Mỹ Châu