Kinh tế quý III: Tăng trưởng nhanh nhưng thiếu thực chất

Nhận định về tình hình kinh tế 9 tháng đầu năm và trong quý IV/2015 sẽ có những bước chuyển biến tích cực, với mức tăng trưởng GDP sẽ là 6,83% và cả năm có thể tăng 6,61% so với cùng kỳ năm 2014… là những nội dung chính tại Hội thảo công bố Báo cáo Kinh tế vĩ mô quý III/2015 do Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức mới đây tại Hà Nội.

GDP có thể đạt 7%

Theo TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM, Giám đốc Dự án, bản Báo cáo Kinh tế vĩ mô quý III/2015 được thực hiện nhằm cập nhật, phân tích diễn biến kinh tế vĩ mô và điều hành chính sách kinh tế vĩ mô trong quý III và 9 tháng đầu năm 2015. Qua đó nhằm đánh giá triển vọng kinh tế vĩ mô quý IV/2015 và đề xuất kiến nghị chính sách điều hành kinh tế vĩ mô trong thời gian tới nhằm đáp ứng yêu cầu của phát triển và cải cách.

Cũng theo TS. Nguyễn Đình Cung, nhìn tổng thể nền kinh tế trong 9 tháng đầu năm 2015 đã có nhiều chuyển biến tăng trưởng rõ nét, giá cả và mặt bằng lãi suất dần ổn định. Đặc biệt, Việt Nam cũng đã có những đối sách kinh tế linh hoạt đối phó với những bất lợi của nền kinh tế thế giới và khu vực. Cũng như tận dụng tối đa các lợi thế của những hiệp định thương mại đa phương, song phương mang lại như các FTA với EU, AEC, gần đây nhất là ký kết hiệp định kinh tế đối tác xuyên Thái Bình Dương.

Đề cập đến bản Báo cáo kinh tế vĩ mô quý III/2015, ông Nguyễn Anh Dương, Phó Trưởng Ban Kinh tế vĩ mô, CIEM phân tích, trong 9 tháng vừa qua, Chính phủ cũng các bộ ngành hữu quan đã ban hành nhiều khung thể chế, chính sách kinh tế xác đáng nhằm điều hành tốt nhất hoạt động của nền kinh tế. Đáng chú ý là việc ra đời Nghị quyết số 19/NQ-CP ngày 12/3/2015 về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia hai năm 2015 - 2016 đã được triển khai thực hiện và đạt kết quả nhất định. Cụ thể, theo đó kết quả dự báo cho thấy tăng trưởng kinh tế quý IV năm 2015 ước đạt 6,83%, cả năm dự báo đạt 6,61%. Tăng trưởng xuất khẩu quý IV và cả năm 2015 dự báo tương ứng ở mức 10,38% và 9,66%. Tuy nhiên, nếu tăng trưởng kinh tế ở các nước đối tác nhanh hơn và Hoa Kỳ không nâng lãi suất thì tăng trưởng xuất khẩu cả năm 2015 có thể đạt khoảng 10%. Thâm hụt thương mại ở mức 0,5 tỷ USD trong quý IV và lũy kế đạt 4,5 tỷ USD cho cả năm 2015. CPI sẽ tăng trở lại, song chỉ ở mức 0,28% trong quý IV.

Ngoài ra, khu vực công nghiệp – xây dựng tiếp tục là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế. Giá trị gia tăng của khu vực này tăng 9,6% trong 9 tháng đầu năm, cao hơn đáng kể so với các khu vực nông – lâm nghiệp và thủy sản, và dịch vụ. Lạc quan hơn, ông Dương cho rằng, nếu tiếp tục đà cải cách kinh tế trong các quý tới, khả năng tăng trưởng vượt mức 7% là hoàn toàn khả thi.

Cần lưu ý những “điểm mù”

Mặc dù nhìn thấy những yếu tố tăng trưởng kinh tế cao, ong ông Dương cũng lưu ý đến những cải cách có tính căn cơ lâu dài ở tầm chiến lược mà nền kinh tế Việt Nam phải vượt qua như: câu chuyện cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, cải cách trong lĩnh vực nông nghiệp, cũng các quyết tâm chính trị…

Về vấn đề cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước, bản báo cáo cũng đã chỉ ra những vấn đề liên quan như theo kế hoạch năm 2014-2015, với mục tiêu cổ phần hóa 432 doanh nghiệp trong 2 năm 2014-2015, nhiều nỗ lực đã được thực hiện như sửa đổi, bổ sung một số cơ chế, chính sách. Tuy vậy, tính đến hết 8 tháng đầu năm 2015, cổ phần hóa mới thực hiện được khoảng 50% số doanh nghiệp. Dự báo trong thời gian, khung khổ thế chế và pháp luật về hoạt động của hệ thống doan nghiệp nhà nước sẽ có những thay đổi quan trọng. Theo đó, các bộ, ngành đã tích cực, gấp rút hoàn thành quá trình soạn thảo và trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các văn bản hướng dẫn Luật doanh nghiệp và Luật quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp, trong đó có những dự thảo văn bản liên quan đến việc hình thành cơ sở pháp lý vững chắc hơn cho các giải pháp thúc đẩy cổ phần hóa như: Nghị định về công bố thông tin của DNNN, Nghị định về đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp và quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp, Nghị định về giám sát, đánh giá hiệu quả công khai thông tin về hoạt động của doanh nghiệp... Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã hoàn tất soạn thảo dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung tiêu chí, danh mục phân loại DNNN, theo đó, đối tượng cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tiếp tục được mở rộng, hầu hết công ty mẹ của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước quan trọng không còn thuộc diện Nhà nước phải nắm giữ 100% vốn điều lệ.

Về các giải pháp nhằm cải cách nền tảng kinh tế vĩ mô, tiếp tục tạo thuận lợi cho môi trường kinh doanh và cải thiện năng lực cạnh tranh,theo tinh thần Nghị quyết 19/NQ-CP cần phải được các cơ quan thực hiện tiến hành theo dõi, rà soát diễn biến và hành vi cạnh tranh trên thị trường sâu sát và quyết liệt hơn.

Các giải pháp về tái cơ cấu chính sách tài khóa - tiền tệ - ngân hàng cần tạo điều kiện ưu tiên cao nhất cho nhiệm vụ tái cơ cấu ngân hàng thương mại với mục tiêu tập trung xử lý nợ xấu, đồng thời thông điệp sớm về điều hành tỷ giá trong năm 2016, cân nhắc các quyết định truyền thông đặc biệt là các nội dung ảnh hưởng đến điều hành chính sách tiền tệ. Riêng chính sách tài khóa, khó giảm tính chi phối của chính sách này trong thời gian ngắn nhưng điều hành chính sách cần cân nhắc hơn đến hệ lụy, thách thức điều hành các công cụ chính sách tiền tệ, tỷ giá, tín dụng khác. Xây dựng và công khai kế hoạch trả nợ công trong trung và dài hạn và cân nhắc việc khống chế trần thâm hụt ngân sách nhà nước trong giai đoạn năm 2016-2020.

Không quá lạc quan, góc nhìn của chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan lại cho thấy rằng nền kinh tế vẫn gặp không ít khó khăn. Chuyên gia Phạm Chi Lan cũng nói về “3 cái Chưa” của các chính sách điều hành như: nợ công, bội chi ngân sách chưa hề giảm mà còn tăng lên, 2015 đang chứng kiến tình trạng nợ công tăng rất rõ; Nghị quyết 19 chưa được hưởng ứng từ các bộ, địa phương; người dân và doanh nghiệp chưa được hưởng lợi từ cải thiện môi trường kinh doanh…

Nguyên viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương Lê Xuân Bá cho rằng, mặc dù nền kinh tế đã có bước tăng trưởng, nhưng chúng ta phải truy xét xem chất lượng tăng trưởng thế nào và từ đâu mà có kết quả tăng trưởng đó. Thực sự tăng trưởng kinh tế của Việt Nam chưa bền vững, mô hình tăng trưởng bao năm nay vẫn chưa hề thay đổi, vẫn dựa vào lao động giá rẻ và xuất khẩu thô, ông Bá thẳng thắn nhận định./.

Anh Phương