Tìm vốn cho doanh nghiệp

Hiện nay, Việt Nam đang có khoảng 500.000 doanh nghiệp, trong đó số lượng các doanh nhiệp vừa và nhỏ (DNVVN) chiếm khoảng 95 - 96%, đóng góp 40% GDP, giải quyết 51% lao động xã hội. Tuy nhiên, một trong những khó khăn của DNVVN được ghi nhận là thiếu vốn, khó tiếp cận các nguồn vốn.

Để giải quyết vấn đề này, Chính phủ đã có nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp cải thiện khả năng tiếp cận các nguồn vốn. Tuy nhiên trên thực tế, DNVVN vẫn không dễ tiếp cận được các nguồn vốn có lãi suất ưu đãi.

DN không đủ “thủ tục” để vay vốn

Tại Hội thảo “Hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn trong và ngoài nước” do Trung tâm Thông tin Kinh tế - VCCI phối hợp với Tạp chí Tài chính tổ chức vừa qua tại HN, ông Đặng Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính), nguyên nhân là do “sức khỏe” nội tại của doanh nghiệp có nhiều vấn đề. Các ngân hàng thương mại không giống các Quỹ hỗ trợ vốn của Nhà nước, cũng là doanh nghiệp, đã là doanh nghiệp thì phải phục vụ tốt khách hàng, phải đổi mới quy trình cho vay theo hướng đơn giản hóa thủ tục nhưng đảm bảo chặt chẽ. Trong khi đó, đa phần DN không vay được do không có tài sản đảm bảo. Nếu vay bằng tín chấp thì lại vấp phải những rào cản đến từ sự thiếu minh bạch và số liệu phản ánh trong hệ thống báo cáo tài chính chưa chính xác, chưa được kiểm toán, thiếu tin cậy… Rất nhiều DN hoạt động chưa thực sự hiệu quả, hàng tồn kho cao, công nợ lớn, sức cạnh tranh yếu; năng lực quản trị thấp dẫn đến nhiều DN chưa xây đựng được chiến lược kinh doanh, làm ăn thiếu bài bản, không bền vững.

Theo thống kê của NHNN, từ năm 2014 đến nay, dư nợ tín dụng của doanh nghiệp không ngừng tăng trưởng và hiện đang duy trì ở mức khoảng 60% tổng dư nợ tín dụng của nền kinh tế. Tính đến thời điểm 31/5/2016, dư nợ tín dụng toàn hệ thống TCTD đối với doanh nghiệp tăng 14% so với cùng kỳ năm trước, trong đó, khu vực doanh nghiệp tư nhân chiếm tỷ trọng dư nợ tín dụng lớn nhất  với 75% và tốc độ tăng trưởng dư nợ nhanh nhất (18%). Tỷ lệ nợ xấu của doanh nghiệp có xu hướng giảm, năm 2015 giảm khoảng 14% so với năm 2014.

Đến hết quý 2/2016 đã có trên 540 Hội nghị đối thoại giữa các ngân hàng với các doanh nghiệp được tổ chức tại 63 tỉnh, thành phố của cả nước nhằm tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn cho trên 50.000 doanh  nghiệp và hơn 160.000 đối tượng khác (hợp tác xã, tiểu thương, hộ gia đình..) trong việc vay vốn, cơ cấu  lại nợ, giảm lãi suất khoản vay cũ, cho vay mới... Tổng số tiền được hỗ trợ theo Chương trình từ khi triển khai đến 6/2016 đạt 880.000 tỷ đồng. Lãi suất cho vay của Chương trình phổ biến ở mức 6-9%/năm đối với các khoản vay ngắn hạn, 9-11%/năm đối với các khoản vay trung, dài hạn, giảm khoảng 1% so với trước đây. Gia hạn nợ, cơ cấu lại kỳ hạn trả nợ, nâng hạn mức tín dụng, điều chỉnh giảm lãi suất cho các khoản vay cũ, … với dư nợ khoảng 80.000 tỷ đồng.

Những hình thức hỗ trợ

Theo ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch VCCI, Chính phủ hiện rất quan tâm tới sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp, nhất là tháo gỡ khó khăn về tiếp cận vốn cho doanh nghiệp. Trong đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư ra mắt Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEDF) vào tháng 4/2016, với vốn điều lệ 2.000 tỷ đồng với lãi suất ưu đãi dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa; World  Bank (WB), Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cũng tham gia hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp Việt Nam thông qua các dự án.

Thực tế, Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa có nguồn lực còn hạn chế, các chính sách cho vay vẫn đang trong quá trình hoàn thiện để thông thoáng, phù hợp với thực tiễn doanh nghiệp hơn. Trong khi đó, để được vay vốn từ Quỹ này thì doanh nghiệp phải hoạt động trong lĩnh vực nông lâm nghiệp – thủy sản; công nghiệp chế biến, chế tạo; cung cấp nước hoạt động quản lý và xử lý rác thải, nước thải... Mức vay tối đa 70% tổng mức vốn đầu tư của dự án, phương án sản xuất kinh doanh. Thời hạn vay tối đa 10 năm. Đối với lãi suất cho vay vốn ngắn hạn với thời hạn vay vốn dưới 01 năm là 5,5%. Lãi suất cho vay vốn trung và dài hạn là 7%/năm.

Trong thời gian tới, các cơ quan chức năng sẽ tiếp cận các quỹ quốc tế hoặc các tổ chức cho vay của nước ngoài có chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp dân doanh để đa dạng các nguồn vốn tiếp cận cho doanh nghiệp.

Theo ý kiến của nhiều đại biểu, để đảm bảo hoạt động ngân hàng cũng như hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh của DN an toàn, hiệu quả cần những nỗ lực thực sự của cả 2 phía: ngân hàng và DN.

Theo ông TS. Nguyễn Tiến Đông, Vụ trưởng Vụ Tín dụng  các ngành kinh tế- NHNN,  cần tăng cường hơn nữa các chính sách hỗ trợ của Chính phủ đối với DN. Đặc biệt là việc sử đổi, hoàn thiện cơ chế bảo lãnh vay vốn và hỗ trợ vốn của Quỹ Phát triển DN vừa và nhỏ phù hợp với thực tiễn cũng như tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện; các cơ quan quản lý cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý nâng cao khả năng tiếp cận vốn cho DN, đơn giản hóa thủ tục hành chính, môi trường kinh doanh nhằm tiết kiệm thời gian hơn đối với các thủ tục thế chấp và phát mãi tài sản là bất động sản.

Đặc biệt, DN vẫn là chủ thể quan trọng trong công cuộc tự cứu chính mình. Để tiếp cận dòng vốn thành công, bản thân các DN phải tự hoàn thiện, đổi mới có chế quản lý, điều hành hệ thống kế toán theo hướng minh bạch, rõ rang; nâng cao trình độ quản lý của lãnh đạo, trang bị kiến thức về quản trị, pháp luật…

Quỳnh Chi