Ngành năng lượng cần quy hoạch hiệu quả hơn

Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức trong lĩnh vực năng lượng như nhu cầu năng lượng tăng trưởng cao gây áp lực rất lớn đến việc đảm bảo an ninh năng lượng, tạo sức ép lớn cho nền kinh tế về vốn đầu tư ngành.

Ông Lê Tuấn Phong, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Năng lượng, cho biết Nhu cầu năng lượng của Việt Nam đã tăng lên rất nhanh, khoảng 11,5% trong giai đoạn 2011- 2010. Theo đó, nhu cầu tiêu thụ điện năng của Việt Nam cũng đã tăng trung bình 13,07%/năm giai đoạn 2006 - 2010 và tăng 11% giai đoạn 2011 - 2015.

Sau 9 năm thực hiện chiến lược phát triển năng lượng, hệ thống điện quốc gia có tổng công suất trên 42.000MW, sản xuất điện năm 2014 khoảng 160 tỷ kWh; than khai thác trên 40 triệu tấn; dầu khai thác khoảng 17 triệu tấn và khí 10 tỷ m3, năng lượng tái tạo bước đầu đã được khai thác, sử dụng hiệu quả.

Những bất cập của ngành năng lượng phải kể đến như, quy hoạch không được định hướng cụ thể, tái cấu trúc ‘nửa vời”, quản lý không theo quy luật phân phối thị trường. PGS.TS Trần Đình Thiên - Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đưa ra dẫn chứng, trong suốt 30 năm công nghiệp chế biến chế tạo chỉ tạo ra 1,6 điểm % đóng góp cho nền kinh tế, sự trì trệ này là do ngành năng lượng không đáp ứng kịp nhu cầu phát triển. “Nỗ lực đào than và làm thủy điện của chúng ta cực kỳ vĩ đại nhưng không làm sao mà đáp ứng được cho nhu cầu phát triển", ông Trần Đình Thiên cho biết.

Ông Thiên so sánhvề chất lượng trong ngành năng lượng, nếu như Trung Quốc tăng 4,5% là điển hình tiêu thụ năng lượng kém hiệu quả và ô nhiễm môi trường thì Việt Nam tăng 1%, với chất lượng còn thấp hơn nhiều.

Lấy ví dụ về bất cập trong quy hoạch thủy điện, thời gian qua nhiều dự án bị loại khỏi quy hoạch, một số sự cố gây thiệt hại nghiêm trọng cho địa phương là do trong lúc xây dựng quy hoạch chưa quan tâm đến phòng lũ, điều tiết nguồn nước, quy trình vận hành hệ thống công trình thủy điện bậc thang.

Ngành năng lượng vẫn là khai thác tài nguyên, gia công lắp ráp, theo đuổi theo hướng tăng trưởng sản lượng, tăng năng suất chứ không phải giá trị. Việc tái cơ cấu của một số tập đoàn năng lượng mới chỉ dừng lại ở xác định ngành nghề kinh doanh, thoái vốn một cách đơn thuần, chứ chưa được xem xét tổng thể trong chiến lược của toàn ngành.

Ông Nguyễn Văn Biên – Phó TGĐ Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) cho biết, thời gian tới, cần cải cách thị trường năng lượng là cần thiết để đáp ứng nhu cầu trong tương lai, đồng thời duy trì việc tiếp cận cho mọi đối tượng ở mức giá hợp lý, giảm thiểu lượng khí thải và tác động đến môi trường.

Đối với ngành than, từ nước xuất khẩu năng lượng Việt Nam trở thành nước nhập khẩu, dự kiến nhập khẩu khoảng 17 triệu tấn than, chiếm 31% nhu cầu than cho phát triển vào năm 2020. Theo kế hoạch hồi đầu năm 2016, TKV sẽ sản xuất và tiêu thụ khoảng 36 triệu tấn than. Nhưng đến nay, TKV đã phải giảm kế hoạch sản lượng xuống còn 33 triệu tấn/2016.

Đưa ra một số giải pháp cho ngành năng lượng, ông Lê Tuấn Phong cho biết,  cần hoạch định chiến lược phát triển ngành năng lượng theo hướng tăng tỷ trọng các nguồn năng lượng sạch và năng lượng tái tạo và thúc đẩy các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.

Hương Ly