3 thách thức của nông nghiệp, nông thôn và khát vọng của Bộ trưởng

Sau 30 năm đổi mới Việt Nam đã chuyển từ một nền nông nghiệp tự cung, tự cấp, mỗi năm nhập khẩu đến 2 triệu tấn lương thực sang một nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa đảm bảo đủ thực phẩm cơ bản cho 90 triệu dân và xuất khẩu đến 30 tỷ USD với thặng dư tuyệt đối gần 10 tỷ USD, có 12 mặt hàng xuất khẩu từ 1 tỷ USD trở lên. Tuy nhiên, nền nông nghiệp đó đang đối mặt với 3 thách thức không hề nhỏ.

Thách thức thứ nhất là hội nhập kinh tế mà nền tảng của sản xuất nông nghiệp là 13 triệu hộ, trung bình mỗi hộ 0,3ha đất đai; khiến cho chủ trương công nghiệp hóa nông nghiệp, tổ chức sản xuất hàng hóa tập trung, đưa các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào, hình thành vùng sản xuất lớn, sản xuất theo chuỗi giá trị cao gặp trở ngại. Tình trạng manh mún về đất đai còn dẫn đến một hậu quả là kiểm soát sản xuất hết sức khó khăn. Vì vậy, chủ trương dồn điền đổi thửa đã được triển khai từ năm 2000 cho đến hiện tại vẫn còn tiếp tục và được thiết kế là khâu đột phá của chương trình xây dựng nông thôn mới.

Thách thức thứ hai chính là sự đối mặt biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt và hơn cả mức dự báo trong kịch bản 2012. 6 tháng đầu năm 2016 cả 7 vùng kinh tế xã hội của Việt Nam tổn thương do tác động của biến đổi khí hậu. Những vùng trọng điểm nông nghiệp đồng bằng sông Cửu Long lần đầu bị giảm lương thực tới 1,3 triệu tấn; toàn bộ Tây Nguyên, toàn bộ Nam Trung bộ hạn nặng, 14 tỉnh phía Bắc chịu đợt rét lịch sử đầu năm và 3 cơn bão đầu mùa đã thiệt hại rất lớn, kể cả người, vật chất, tài sản. Tính chung, 6 tháng đầu năm nay riêng nông nghiệp đã giảm 0,18% GDP.

Thách thức lớn thứ ba đi kèm với những thuận lợi từ hội nhập kinh tế thế giới. Kể từ thời điểm tham gia WTO năm 2007, đến nay Việt Nam đã ký kết, đang thực hiện 7 AFTA, và sẽ tham gia 6 AFTA mới nữa. Về mặt tích cực, chúng ta đang mở rộng, hội nhập sâu rộng với đời sống kinh tế thế giới, tạo nên cơ hội mở rộng thị trường để xuất khẩu hàng hóa. Tuy nhiên những thách thức là không hề nhỏ, có thể nói là căng thẳng trong giai đoạn ban đầu. Vì vậy đòi hỏi phải nỗ lực tái cơ cấu nền nông nghiệp, tổ chức lại sản xuất theo hướng sản xuất tập trung, bền vững, cho chuỗi giá trị cao, thích ứng được với điều kiện biến đổi khí hậu; để hàng hóa nông sản Việt Nam tiếp tục giữ được thị phần trên sân chơi quốc tế và không bị thua thiệt trên sân nhà.

Trong diễn đàn “Phát triển Doanh nghiệp nông nghiệp trong tiến trình tái cơ cấu nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới”  được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức mới đây, Bộ trưởng  Nguyễn Xuân Cường kỳ vọng các doanh nghiệp sẽ quan tâm, tập trung đầu tư mạnh hơn vào nông nghiệp khi phân tích những tiềm năng trước mắt và lâu dài của nông nghiệp về rừng, biển. Chỉ ra những thuận lợi về chính sách đầu tư vào nông nghiệp, Bộ trưởng cũng đồng thời nhận trách nhiệm tiếp tục gỡ vướng mắc về chính sách để môi trường đầu tư thực sự minh bạch và thuận lợi.

Bộ trưởng Cường cho biết, sau diễn đàn này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ tiếp tục chương trình tiếp cận, tạo ra những diễn đàn với các doanh nghiệp đầu tư khu vực nông nghiệp. Chương trình này gồm 3 nội dung lớn: Khai thác lợi thế của 10 sản phẩm nông sản có tính thương hiệu quốc gia từ 1 tỷ USD trở lên; Tập trung vào phân khúc những sản phẩm chủ lực của từng địa phương và Tập trung vào những sản phẩm mang tính chất đặc sản của từng tiểu vùng theo mô hình mỗi làng một sản phẩm - mô hình OCOP hiện đang rất hiệu quả của tỉnh Quảng Ninh.

Thanh Yên