Đưa Việt Nam trở thành đầu mối logistics của khu vực

10:24:52 | 4/5/2017

"Phát triển một thị trường dịch vụ logistics lành mạnh, tạo cơ hội bình đẳng cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, khuyến khích thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước phù hợp với pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên…" là mục tiêu của Kế hoạch hành động nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam đến năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 200/QĐ-TTg ngày 14/2/2017. Kế hoạch hành động này kỳ vọng sẽ tạo đà "cất cánh" cho các doanh nghiệp logistics tại Việt Nam vốn đang chịu cảnh thua thiệt ngay trên chính "sân nhà".

Theo thống kê của Bộ Công Thương, Việt Nam hiện có khoảng trên 1.300 doanh nghiệp logistics đang hoạt động (bao gồm cả doanh nghiệp có vốn nước ngoài); chủ yếu làm nhiệm vụ giao nhận, vận tải, kho bãi, cảng biển, bốc xếp, phân phối, đại lý, thủ tục hải quan, các dịch vụ logistics tích hợp…. Dịch vụ logistics ở Việt Nam hiện có quy mô 20-22 tỷ USD/năm, chiếm 20,9% GDP của cả nước. Xếp hạng theo Chỉ số năng lực quốc gia về logistic (LPI) của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam đang đứng thứ 64/160 và đứng thứ 4 trong khu vực ASEAN (sau Singapore, Malaysia, Thái Lan). Với tốc độ phát triển hàng năm đạt 16 - 20%, đây là một trong những ngành dịch vụ tăng trưởng đều nhất của Việt Nam trong thời gian qua.

Tuy nhiên, thống kê cũng cho thấy, cộng đồng doanh nghiệp logistics Việt Nam mặc dù chiếm hơn 80% tổng số doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ logistics trong cả nước song vẫn có đến 72% trong số này là những doanh nghiệp vừa và nhỏ (quy mô vốn từ 4 - 6 tỷ đồng), chỉ nắm giữ 20% thị phần logistics. Hầu hết họ chỉ hoạt động trong một phân khúc nhỏ của ngành như: dịch vụ giao nhận hàng hóa, cho thuê kho bãi, làm thủ tục hải quan, gom hàng lẻ và thị phần tại các cảng... Trong khi đó, các công ty logistics nước ngoài mặc dù chiếm chưa đến 20% tổng số doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ logistics tại Việt Nam (tương đương với khoảng 25 doanh nghiệp) song lại đang nắm giữ tới 80% thị phần. Hầu hết các hoạt động lớn hơn, mang tính liên vận quốc tế và mang lại giá trị gia tăng cao đều do thiểu số các công ty, tập đoàn đa quốc gia này đảm trách.

Không chỉ mất phần lớn thị phần về tay các công ty, tập đoàn đa quốc gia, chi phí hoạt động logistics của Việt Nam còn chiếm tỷ lệ cao trong GDP đã làm giảm sức cạnh tranh của nền kinh tế quốc gia. Đây cũng là một "nút thắt" quan trọng mà ngành logistics nội địa phải tìm hướng tháo gỡ nếu muốn hội nhập sâu rộng và hiệu quả vào nền kinh tế quốc tế.

Nhìn ra các nước khác trong khu vực, có thể dễ dàng nhận thấy hầu hết các quốc gia này đều có những quyết sách và kế hoạch hành động cụ thể nhằm đón đầu cơ hội từ sự gia tăng nhu cầu về dịch vụ logistics trọn gói, chất lượng cao, phạm vi toàn cầu trong thời tới khi các cam kết của Cộng đồng Kinh tế ASEAN và các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới được thực thi. Điển hình như Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, Indonesia hay Thái Lan đều đã xây dựng Kế hoạch phát triển logistics và thành lập các cơ quan giúp Chính phủ phát triển ngành dịch vụ logistics. Thái Lan cũng đã xây dựng Chiến lược phát triển logistics giai đoạn 2007-2011 và sau đó đã xây dựng tiếp Chiến lược phát triển logistics tới năm 2020 với mục tiêu phát triển Thái Lan thành trung tâm dịch vụ logistics của các nước Đông Dương. Trong khi đó Việt Nam vẫn chưa có một hiến lược toàn diện về phát triển dịch vụ logistics; quan trọng hơn, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp logistics nói riêng và dịch vụ logistics nói chung của Việt Nam còn rất non yếu.

Trong bối cảnh đó, ngày 14/2/2017 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 200/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch hành động nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam đến năm 2025. Kế hoạch nêu rõ mục tiêu Việt Nam sẽ phát triển thị trường dịch vụ logistics lành mạnh, tạo cơ hội bình đẳng cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, khuyến khích thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước phù hợp với pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Phấn đấu đến năm 2025, tỷ trọng đóng góp của ngành dịch vụ logistics vào GDP đạt 8%-10%, tốc độ tăng trưởng dịch vụ đạt 15%-20%, tỷ lệ thuê ngoài dịch vụ logistics đạt 50%-60%, chi phí logistics giảm xuống tương đương 16%-20% GDP, xếp hạng LPI trên thế giới đạt thứ 50 trở lên. Bên cạnh đó sẽ tập trung thu hút đầu tư vào phát triển hạ tầng logistics, xây dựng các trung tâm logistics cấp khu vực và quốc tế, nâng cao hiệu quả kết nối giữa Việt Nam với các nước; đưa Việt Nam trở thành một đầu mối logistics của khu vực. Đồng thời hình thành các doanh nghiệp dịch vụ logistics "đầu tàu", có đủ sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế; tăng cường hỗ trợ các doanh nghiệp dịch vụ logistics phát triển theo phương châm hiện đại, chuyên nghiệp.

Để hiện thực hóa các mục tiêu đề ra, Kế hoạch cũng đưa ra 6 nhóm nhiệm vụ chủ yếu gồm: hoàn thiện chính sách, pháp luật về dịch vụ logistics; hoàn thiện kết cấu hạ tầng logistics; nâng cao năng lực doanh nghiệp và chất lượng dịch vụ; phát triển thị trường dịch vụ logistics; đào tạo, nâng cao nhận thức và chất lượng nguồn nhân lực; các nhiệm vụ khác.

Theo ghi nhận của các chuyên gia trong ngành, sự ra đời của Quyết định số 200/QĐ-TTg được coi là bước đột phá, kỳ vọng sẽ mang lại luồng gió mới cho phát triển ngành dịch vụ logistics Việt Nam trong thời gian tới bởi đây là lần đầu tiên một Quyết định được ban hành có lộ trình cụ thể với 60 nhiệm vụ được giao cho các cơ quan, ban ngành, địa phương thực hiện rõ ràng và có quy định thời gian hoàn thành. Nếu được triển khai nghiêm túc, Kế hoạch hành động nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam đến năm 2025 không chỉ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của dịch vụ logistics trong nước mà còn giúp cho ngành logistics Việt Nam phát triển theo hướng bền vững và hiệu quả; vươn lên trở thành điểm đến hấp dẫn của doanh nghiệp logistics trên toàn cầu.

Gia Phúc