Bảo đảm quyền lợi cho người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam

18:15:10 | 27/6/2017

Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014, từ ngày 1/1/2018 sẽ mở rộng đối tượng áp dụng BHXH bắt buộc đối với người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Quy định nhằm bảo đảm quyền lợi cho nhóm lao động này.

Việc làm cần thiết

Theo thống kê, lượng lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam đang tăng nhanh; từ 12.602 năm 2004 đến nay con số này đã gần 84.000 người, hầu hết là người lao động (NLĐ) có trình độ, tay nghề cao, được cấp phép.

Bên cạnh số lượng lao động nước ngoài vào Việt Nam có xu hướng tăng thì lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài cũng đang tiếp tục tăng lên qua các năm. Theo quy định của một số nước thì việc áp dụng BHXH đối với người lao động là công dân nước ngoài làm việc ở Việt Nam cũng sẽ mở cơ hội cho người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài có cơ hội được tiếp cận thêm các chế độ BHXH của quốc gia mà người lao động đến làm việc. Vì vậy, việc nghiên cứu xây dựng, ban hành Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc đối với NLĐ là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam là cần thiết.

Luật BHXH năm 2014 đã bổ sung quy định tại Khoản 2, Điều 2, theo đó từ ngày 01/01/2018 mở rộng đối tượng áp dụng bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam "là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định của Chính phủ”.

Hiện nay, Bộ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã xây dựng dự thảo Nghị định để hướng dẫn quy định này.

Theo đó, BHXH đã thống nhất với Bộ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội về một số nội dung cơ bản tại dự thảo nghị định như: Đối tượng áp dụng là người lao động có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp làm việc theo hợp đồng lao động từ đủ 1 tháng trở lên.

Ngoài ra, để đảm bảo quyền lợi cho người lao động nước ngoài khi làm việc tại Việt Nam và thực hiện nguyên tắc về đối xử bình đẳng, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đề xuất đối tượng là người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ được thực hiện với cả 5 chế độ là: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất.

Vẫn còn nhiều vấn đề cần cụ thể

Mặc dù việc ban hành các quy định về BHXH cho người lao động nước ngoài ở Việt Nam là vô cùng cần thiết nhưng hiện vẫn còn nhiều vấn đề vướng mắc cần được hướng dẫn cụ thể. Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã đề nghị hướng dẫn cụ thể các trường hợp sau:

Thứ nhất, người nước ngoài đã tham gia bảo hiểm xã hội tại nước ngoài, nay tiếp tục tham gia tại Việt Nam thì thời gian ở nước ngoài tính và hưởng như thế nào? Nếu được hưởng thì khi họ đang tham gia tại Việt Nam và đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí thì việc hưởng và chi trả như thế nào?

Trường hợp hết thời gian lao động tại Việt Nam họ không muốn nhận trợ cấp một lần mà muốn chuyển về nước để đóng tiếp thì có được không? Nếu được thì xử lý thế nào?

Ngoài ra, BHXH cũng đề nghị bổ sung một số quy định liên quan đến hồ sơ làm căn cứ thu, giải quyết và chi trả chế độ BHXH như: Hồ sơ công nhận về việc sử dụng lao động tại Việt Nam; Hồ sơ đề nghị giải quyết chế độ BHXH do nước ngoài cấp phải được hợp pháp hóa lãnh sự (ví dụ: Giấy khai sinh của con, giấy chứng nhận người lao động nhận nuôi con nuôi, giấy chứng tử, xác minh quan hệ thân nhân …); Hướng dẫn về hình thức chi trả chế độ khi người lao động hưởng tại nước ngoài....

Không chỉ vậy, theo báo cáo tại một số hội thảo lấy ý kiến tham gia dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật BHXH về BHXH bắt buộc đối với NLĐ là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam được tổ chức mới đây, hầu hết NLĐ nước ngoài đều mong muốn được tham gia BHXH. Tuy nhiên, do đặc thù công việc ngắn hạn nên NLĐ nước ngoài chỉ mong muốn được tham gia các chế độ ngắn hạn như ốm đau, thai sản, tai nạn nghề nghiệp. Bên cạnh đó, sau khi hết hợp đồng họ phải về nước ngay lập tức, nên việc giải quyết chế độ BHXH có được kịp thời hay không và họ có được chọn đồng tiền theo mong muốn không?...

Ngoài ra, do đặc thù là lao động nước ngoài nên cần tính toán việc ban hành mẫu sổ, mẫu hồ sơ, giấy tờ bằng tiếng Anh và các ngôn ngữ khác. Việc này đòi hỏi cán bộ ngành BHXH cũng như các cơ quan chức năng cần đầu tư nâng cao trình độ ngoại ngữ, ứng dụng công nghệ thông tin để liên thông dữ liệu với các nước.