Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Bờ Y: Cần cơ chế, chính sách để phát triển

15:28:43 | 10/7/2017

Với sự quan tâm, tạo điều kiện của Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương cùng nỗ lực của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Ban quản lý KKT tỉnh Kon Tum, những năm gần đây, bức tranh thu hút đầu tư tại KKT Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y đang có chuyển biến tích cực. Chặng đường tiếp theo dẫu còn nhiều thách thức song với vai trò, vị trí có tính chiến lược, KKT Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y sẽ tiếp tục khẳng định mình để ngày càng xứng đáng với niềm tin, kỳ vọng của chính quyền cũng như nhà đầu tư.

Là KKT duy nhất có ranh giới tiếp giáp với hai quốc gia Lào và Campuchia, được xác định là trung tâm trong Tam giác phát triển ba nước Campuchia - Lào - Việt Nam (CLV), KKT Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y có điều kiện rất thuận lợi trong hợp tác phát triển kinh tế thương mại và giao lưu văn hóa, du lịch với Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanmar qua Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y. Có thể nói, đây là cửa ngõ rất thuận lợi cho giao thương phát triển giữa các nước trong khu vực ASEAN, đặc biệt là hỗ trợ kết nối vận tải biển quốc tế qua hệ thống cảng biển miền Trung của Việt Nam.

Thời gian qua KKT Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y đã nhận được sự quan tâm đầu tư của Trung ương và địa phương bằng nhiều nguồn lực, đặc biệt là sự tham gia của các nhà đầu tư, doanh nghiệp đã làm cho diện mạo của KKT có những phát triển, đổi thay đáng kể. Các khu trung tâm của KKT bước đầu được đầu tư hạ tầng, các hoạt động thương mại, dịch vụ cửa khẩu đã và đang được các doanh nghiệp quan tâm đầu tư, đây được xem là nhân tố tích cực góp phần thúc đẩy phát triển KKT và Vùng kinh tế động lực huyện Ngọc Hồi. Cơ cấu kinh tế trong vùng có những chuyển dịch mạnh theo hướng phát triển thương mại, dịch vụ gắn với kinh tế cửa khẩu; huyện Ngọc Hồi đã được công nhận là đô thị loại IV và đang đề nghị thành lập thị xã Ngọc Hồi vào nửa đầu nhiệm kỳ 2015 - 2020. Kinh tế, văn hóa, xã hội phát triển góp phần nâng cao chất lượng đời sống nhân dân. Giao lưu quan hệ quốc tế ngày càng thân thiện, góp phần giữ vững an ninh quốc phòng, trật tự an toàn xã hội trong khu vực tam giác ba nước Việt Nam - Lào - Campuchia.

Các hoạt động đầu tư, buôn bán thương mại giữa các tỉnh Nam Lào với Việt Nam qua Cửa khẩu quốc tế Bờ Y cũng có bước phát triển. Giai đoạn 2005 - 2016, giá trị kim ngạch xuất nhập khẩu qua cửa khẩu đạt 1,217 tỷ USD; hành khách xuất, nhập cảnh đạt hơn 2,7 triệu lượt người; phương tiện xuất nhập khẩu đạt hơn 300.000 lượt; thu ngân sách đạt 1.385 tỷ đồng; các hoạt động đầu tư ra nước ngoài (Lào, Myanmar …) của các công ty, tập đoàn như: Hoàng Anh Gia Lai, Đắc Hưng… có xu hướng tăng lên.

Tuy nhiên bên cạnh kết quả đạt được, những năm qua do chưa được đầu tư đúng mức, chưa có cơ chế thích hợp nên KKT Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng, chưa phát huy được vị trí địa kinh tế thuận lợi đối với sự phát triển của tỉnh Kon Tum, vùng Tây Nguyên và Khu vực Tam giác CLV. Theo chia sẻ của ông Phạm Thanh Hà - Trưởng Ban quản lý KKT tỉnh Kon Tum, hiện tại phát triển KKT Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức, nhất là trong đầu tư hạ tầng và kêu gọi thu hút đầu tư. Điển hình một số chính sách xuất, nhập khẩu thương mại của Lào với Việt Nam đã có những thay đổi đòi hỏi Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y cần phải được quan tâm đầu tư hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ. Quỹ đất quy hoạch phát triển các KCN tập trung, khu trung tâm thương mại, dịch vụ trong KKT rất lớn, tuy nhiên các chính sách hỗ trợ đầu tư kết cấu hạ tầng của Nhà nước còn chưa đủ mạnh để thu hút các nguồn vốn của doanh nghiệp tham gia đầu tư vào KKT. Trong khi đó trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016 - 2020, KKT Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y bị thu hồi toàn bộ vốn đã ứng trước ngân sách Trung ương trong thời kỳ đầu tư xây dựng, nên hiện nay không có vốn để tiếp tục đầu tư hạ tầng.

Bên cạnh khó khăn về nguồn vốn, ông Phạm Thanh Hà cho biết mặc dù chương trình hợp tác xây dựng phát triển Khu vực tam giác Việt Nam - Lào - Campuchia đã được Chính phủ ba nước quan tâm nhưng các chính sách phát triển cụ thể chậm được ban hành thực thi, nguồn lực đầu tư hạ tầng giao thông kết nối giữa các vùng trong Khu vực tam giác còn hạn chế; hạ tầng kinh tế - xã hội các tỉnh Nam Lào, Đông Bắc Campuchia còn thấp; cửa khẩu Đăk Côi (Việt Nam) - Kontuynias (Campuchia) chưa được khai thông. Ngoài ra tại Nghị quyết 06/NQ-CP ngày 07/03/2012 ban hành Chương trình hành động của Chính phủ giai đoạn 2011-2016 đã xác định 3 cặp cửa khẩu cần được ưu tiên đầu tư gồm: Cửa khẩu Lao Bảo (Quảng Trị) - ĐenSaVăn (SaVaNaKhet), Tây Trang (Điện Biên) - Pang Hôc (PhongSaLy) và Bờ Y (Kon Tum) - Phu Cưa (Attapư), tuy nhiên đến nay vẫn chưa có chính sách phát triển cụ thể để thực hiện.

KKT Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y có nhiều triển vọng trở thành điểm trung chuyển hàng hóa quan trọng trên tuyến thương mại quốc tế nối từ Myanmar qua Đông bắc Thái Lan, sang Nam Lào và đến các nước khác qua hệ thống cảng biển của Việt Nam. Tuy nhiên để khai thác và phát huy hết tiềm năng, lợi thế của KKT này rất cần sự quan tâm, phối hợp chặt chẽ hơn nữa của Chính phủ ba nước, các bộ, ngành Trung ương trong việc ban hành và thực thi các Chương trình hợp tác, các cơ chế, chính sách đặc thù để đẩy mạnh thu hút đầu tư vào KKT, tạo đà đẩy nhanh tiến trình hợp tác xây dựng Khu vực tam giác CLV. Cụ thể, Chính phủ 3 nước cần quan tâm, hỗ trợ lẫn nhau để đầu tư hạ tầng khu vực cửa khẩu và hệ thống giao thông kết nối các cửa khẩu này với các tỉnh trong Khu vực tam giác CLV; cặp cửa khẩu Đăk Côi (Việt Nam) - Kontuynias (Campuchia) cần phải được Chính phủ hai nước đầu tư khai thông nhằm mở rộng hợp tác đầu tư, phát triển thương mại và tạo ra sự phát triển tương đồng trong Khu vực tam giác. Các kết luận chỉ đạo của Thủ tướngChính phủ về đầu tư các tuyến giao thông kết nối Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y với các vùng kinh tế trong Khu vực tam giác phát triển ba nước như: Hỗ trợ đầu tư nâng cấp Quốc lộ 18B từ tỉnh lỵ Attapư của Lào đến Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y; tuyến đường cao tốc Bờ Y - Ngọc Hồi - Pleiku cần phải được các Bộ, ngành Trung ương và địa phương quan tâm xúc tiến đầu tư để tạo đà cho KKT phát triển. Bên cạnh việc cân đối tổng hợp nhiều nguồn vốn cho đầu tư hạ tầng KKT (vốn hỗ trợ hợp tác Việt Nam - Lào, Việt Nam - Campuchia; vốn ODA; trái phiếu Chính phủ và trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh; nguồn ngân sách địa phương; các nguồn vốn hợp pháp khác), rất cần nâng mức hỗ trợ vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước để làm "động lực" thu hút các nguồn vốn ngoài nhà nước đầu tư vào KKT.

KKT Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y cần phải được xác định là các KKT cửa khẩu trọng điểm để tập trung đầu tư từ nguồn ngân sách Nhà nước giai đoạn 2016-2020. Trước mắt cần có chủ trương giãn tiến độ thu hồi khoản nợ ứng trước ngân sách Trung ương để tạo điều kiện cho KKT có vốn tiếp tục đầu tư hạ tầng. Có cơ chế phân bổ hợp lý nguồn thu ngân sách từ các hoạt động XNK qua Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y như: thuế, phí … để đầu tư kết cấu hạ tầng KKT. Bên cạnh việc cần có những cơ chế, chính sách đặc thù của Nhà nước nêu trên thì nỗ lực phát huy nội lực của KKT cũng rất quan trọng, tập trung vào các nhiệm vụ cụ thể: tạo vốn đầu tư từ quỹ đất trong KKT để đầu tư hạ tầng; đẩy mạnh kêu gọi đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP); thường xuyên cải thiện môi trường đầu tư một cách đồng bộ ở tất cả các cấp, các ngành để thu hút mạnh mẽ các nhà đầu tư trong và ngoài nước vào KKT; làm tốt, hiệu quả công tác hỗ trợ, xúc tiến đầu tư; ứng dụng triệt để công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính cho nhà đầu tư, luôn đồng hành cùng nhà đầu tư trong suốt quá trình thực hiện dự án. "Với chiến lược phát triển đúng đắn cùng sự quan tâm, tạo mọi điều kiện của Chính phủ, các Bộ ngành Trung ương và lãnh đạo tỉnh Kon Tum, KKT Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y sẽ có nhiều triển vọng trở thành vùng kinh tế động lực, tạo đà cho Khu vực tam giác CLV phát triển và là một trong những điểm kết nối giao thương quan trọng trên tuyến hành lang thương mại quốc tế của khu vực" - ông Phạm Thanh Hà nhấn mạnh.

Thanh Tùng