Thúc đẩy nội lực trong triển khai Chương trình OCOP

11:10:32 | 28/4/2020

Sau hơn 1,5 năm triển khai, Chương trình OCOP giai đoạn 2018 – 2020 đã đạt được những kết quả ban đầu rất quan trọng, đang tạo nên động lực mới trong xây dựng nông thôn mới, trong phát triển kinh tế nông thôn, được hệ thống chính trị các cấp và xã hội đồng tình ủng hộ và tích cực tham gia.

Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT đến nay, cả nước đã có 61/63 tỉnh, thành phố phê duyệt Đề án, Kế hoạch OCOP cấp tỉnh. Có 24 tỉnh, thành phố đã tổ chức đánh giá, phân hạng cho 1.129 sản phẩm của 753 chủ thể kinh tế. Trong đó có 16 sản phẩm đề xuất 5 sao, 336 sản phẩm đạt 4 sao và 777 sản phẩm đạt 3 sao theo Bộ Tiêu chí OCOP Quốc gia. Trong đó, nhiều sản phẩm chất lượng đã được sản xuất và tiêu thụ tốt trên thị trường trong nước và xuất khẩu. Khảo sát sơ bộ cho thấy, hầu hết địa phương đều xác định được hơn 10 sản phẩm chủ lực, có lợi thế cạnh tranh để đầu tư và phát triển, trong đó, một số tỉnh có hơn 30 sản phẩm là Sóc Trăng, Vĩnh Long, Hậu Giang, Trà Vinh, Đồng Tháp.

Ông Nguyễn Minh Tiến, Cục trưởng- Chánh Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương, đánh giá: Thực tế phải nhìn nhận là quá trình triển khai Chương trình OCOP nhận thức và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị chưa đồng đều; bộ máy tổ chức thực hiện còn thiếu, yếu và chưa đồng bộ; công tác triển khai các chu trình OCOP chưa vào nề nếp… Bên cạnh một số tỉnh thực hiện tốt: Quảng Ninh, Bắc Kạn, Quảng Nam, Bến Tre. Những nơi khác, Chương trình chậm trễ hơn, thậm chí dù đã phê duyệt đề án, kế hoạch nhưng vẫn chưa được triển khai trên thực tế. Nhiều nơi khi xây dựng đề án, kế hoạch còn áp đặt lựa chọn sản phẩm cho giai đoạn 2018-2020, chưa tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc của Chương trình, chưa theo đúng trình tự các bước trong chương trình OCOP. Công tác huy động nguồn lực triển khai Chương trình OCOP còn hạn chế, chỉ tập trung vào nguồn ngân sách triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia Xây dựng nông thôn mới mà chưa lồng ghép nhiều từ các chương trình, dự án phát triên kinh tế nông thôn trên địa bàn...

Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số khó khăn, thách thức cần được các cấp, các ngành quan tâm và chỉ đạo quyết liệt hơn nữa. Nhìn chung, hệ thống tổ chức thực hiện Chương trình OCOP còn thiếu và yếu, chưa đồng bộ và thống nhất đơn vị đầu mối, tham mưu. Nhiều cán bộ có nhận thức chưa rõ về bản chất và nguyên tắc của Chương trình OCOP. Một số địa phương tuy đã phê duyệt đề án, kế hoạch nhưng chưa triển khai hoạt động cụ thể, chưa bám sát đúng chu trình OCOP đã được quy định tại Quyết định số 490/QĐ-TTg. Do vậy, tiến độ và chất lượng triển khai Chương trình của nhiều địa phương chưa đáp ứng yêu cầu.

Nhiều địa phương chủ yếu tập trung lựa chọn các sản phẩm sẵn có, đã xây dựng được thương hiệu sản phẩm của một số chủ thể đơn lẻ, có tính cộng đồng chưa cao để đưa tham gia Chương trình OCOP và phân hạng sản phẩm; chưa chú trọng đến phát triển các sản phẩm có tiềm năng, lợi thế của địa phương để nâng cao chất lượng. Vai trò và sự tham gia của chính quyền cấp xã còn rất hạn chế. Công tác xúc tiến thương mại tuy đã được nhiều địa phương quan tâm, tổ chức nhiều hội chợ quảng bá trong và ngoài tỉnh song còn chưa tập trung, khâu tổ chức còn chưa làm nổi bật về hình ảnh, chất lượng của các sản phẩm OCOP. Tình trạng lẫn lộn giữa sản phẩm OCOP và các sản phẩm chưa đạt chuẩn khác gây nên sự nhầm lẫn của người tiêu dùng về sản phẩm OCOP.

Tính đến nay, tổng số sản phẩm dự kiến được chuẩn hóa OCOP đến hết năm 2020 là 3.843 sản phẩm, vượt gần 1,6 lần so với mục tiêu 2.400 sản phẩm. Trong đó, nhóm thực phẩm có 2.218 sản phẩm, nhóm đồ uống có 397 sản phẩm, nhóm thảo dược có 264 sản phẩm…Sau khi được đánh giá, xếp hạng, nhiều sản phẩm đã được các đơn vị phân phối, bán lẻ, bán thương mại điện tử (BigC, Vinmart, VNPost… ) ký kết hợp đồng tiêu thụ với số lượng lớn. Doanh thu bán sản phẩm trong năm của các nhóm sản phẩm đã được đánh giá xếp hạng đều tăng đáng kể.

Để nâng cao hiệu quả và chất lượng của Chương trình OCOP, đạt được các mục tiêu và kết quả đề ra, đồng thời chuẩn bị tốt cho công tác xây dựng Chương trình OCOP giai đoạn 2021 – 2025, Bộ NN&PTNT đề nghị Trưởng Ban Chỉ đạo các Chương trình Mục tiêu Quốc gia, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố quan tâm, chỉ đạo một số nhiệm vụ: Chỉ đạo quyết liệt việc triển khai Chương trình OCOP tại địa phương, tuân thủ đúng Chu trình OCOP, tăng cường rà soát, khuyến khích và hướng dẫn người dân, các chủ thể kinh tế tham gia Chương trình, đảm bảo sảm phẩm OCOP có tính cộng đồng cao và chất lượng tốt. Đối với 2 tỉnh còn chưa phê duyệt Đề án, Kế hoạch, cần chuẩn bị kỹ nội dung theo tinh thần chỉ đạo của Trung ương, sớm hoàn thiện, ban hành chậm nhất trong Quý I/2020. Tập trung công tác đào tạo, bồi dưỡng, hướng dẫn cán bộ quản lý cấp xã, cán bộ chuyên môn cấp tỉnh, huyện hiểu rõ bản chất của Chương trình. …

Năm 2020, Bộ NN-PTNT đề nghị các địa phương cần huy động nhiều hơn nữa sức mạnh của cộng đồng để thực hiện chương trình này. Các tỉnh cần nghiên cứu các vùng nguyên liệu sản xuất, giúp các sản phẩm OCOP phát triển bền vững hơn. Về cấp Trung ương, năm 2020, Bộ NN-PTNT cũng sẽ sớm hoàn thiện, chuẩn hóa bộ tài liệu hướng dẫn thực hiện chương trình cho cả 63 tỉnh, thành.

Đức Bình (Vietnam Business Forum)