Thông quan “đường cao tốc” EVFTA và EVIPA

Ngày 8/6, Quốc hội đã chính thức biểu quyết thông qua Hiệp định Thương mại Tự do giữa Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) cùng Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa một bên là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam với một bên là Liên minh châu Âu và các nước thành viên Liên minh châu Âu (EVIPA).

Tiếp cận thị trường 500 triệu dân

Ông Nicolas Audier - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) cho biết, Việt Nam là quốc gia thứ hai trong ASEAN mà EU ký kết hiệp định thương mại tự do. EVFTA sẽ mở ra một kỷ nguyên mới với thương mại và đầu tư gia tăng, bắt đầu quá trình loại bỏ gần 99% các dòng thuế và rào cản thương mại trong vòng 10 năm tới, đồng thời cũng mở ra thị trường mới cho đầu tư và đổi mới của EU, thúc đẩy sự phát triển bền vững tại Việt Nam.

Chủ tịch EuroCham khẳng định, thương mại tự do, công bằng và dựa trên nguyên tắc là lộ trình tốt nhất dành cho tăng trưởng kinh tế. Thỏa thuận này thể hiện lợi ích đôi bên cùng có lợi, không chỉ dành cho các doanh nghiệp EU và Việt Nam, mà còn cho người dân của cả hai phía.

Theo bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh, EVFTA là hiệp định đầu tiên đạt tới tỷ lệ ưu đãi ở mức cao nhất so với các đối tác thương mại của Việt Nam từ trước tới nay. Cụ thể, ngay trong vòng 7 năm đầu tiên khi thực thi hiệp định, các nước EU cắt giảm thuế quan cho 97% các dòng sản phẩm của Việt Nam.

EVFTA tạo điều kiện để phát triển thị trường và năng lực sản xuất giúp cho sự cạnh tranh của nền kinh tế cũng như các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng gia tăng. Việc cải cách thể chế, những cơ chế hợp tác song phương sẽ tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam khẳng định vị thế của một trung tâm khu vực trong thu hút đầu tư. Đồng thời giúp Việt Nam tiếp tục cải tiến trình độ công nghệ, nguồn nhân lực, năng suất lao động và những cơ hội cụ thể để tham gia vào việc tái cấu trúc lại chuỗi cung ứng mới đang bị đứt gẫy do dịch Covid-19, cũng như những tình huống mới trong khu vực và toàn cầu, ông Trần Tuấn Anh khẳng định.

Theo ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), mặc dù một số nước khác có lợi thế về ưu đãi EBA, GSP+, nhưng với Hiệp định EVFTA, Việt Nam có thế mạnh rất lớn. Các nước có Hiệp định với EU rất ít, ở khu vực Châu Á, EU chỉ ký hiệp định hợp tác với Hàn Quốc, Singapore, tuy nhiên, hai nước này lại không có cơ cấu sản xuất giống như Việt Nam. Do vậy, về lâu dài, Hiệp định sẽ tạo ra lợi thế ổn định cho xuất khẩu của Việt Nam, các doanh nghiệp có thể tận dụng lợi thế này để thâm nhập thị trường, xây dựng thương hiệu cho hàng hóa Việt Nam tại thị trường EU. Bên cạnh đó, tiếp cận thị trường EU cũng là bước đệm để hàng hóa của Việt Nam tiếp cận các thị trường phát triển khác.

Nhận diện thách thức

Về những thách thức khi tham gia EVFTA và EVIPA, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, EU là một thị trường lớn nhưng đòi hỏi khắt khe về tiêu chuẩn chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, lao động, môi trường… trong khi không phải doanh nghiệp nào cũng đáp ứng được các yêu cầu. Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, rào cản ngôn ngữ, khác biệt văn hóa cũng như hiểu biết hạn chế đối với các quy định tại thị trường EU sẽ là các khó khăn khi thực hiện các hoạt động XTTM tại thị trường EU.

Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) chia sẻ, ảnh hưởng của dịch Covid-19 khiến các doanh nghiệp dệt may hết sức khó khăn. Tháng 5 năm 2020, kim ngạch xuất khẩu của ngành dệt may giảm 36% so với cùng kỳ. 5 tháng đầu năm chỉ xuất khẩu được 12,37 tỷ USD, giảm hơn 15,5% so với cùng kỳ. Đối với chất lượng, tiêu chuẩn của EU, hàng dệt may không lo vì nhiều năm nay đã chinh phục được thị trường châu Âu, tuy nhiên, khó khăn nhất đối với dệt may là vấn đề xuất xứ. Vì vậy, công tác chuẩn bị cần rất chu đáo, tỉ mỉ để đón đầu các lợi ích ngay khi Hiệp định được thông qua và có hiệu lực.

Theo bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày, Túi xách Việt Nam, các vướng mắc để hàng hóa Việt Nam tận dụng cơ hội vào thị trường EU liên quan nhiều đến vấn đề thực thi. Thời gian trước, các doanh nghiệp đã được tập huấn nhưng các quy định đến nay có nhiều thay đổi. Các Bộ, ngành cần tiếp tục có hướng dẫn cụ thể cho các doanh nhiệp để khi bước vào thực tế, doanh nghiệp có thể tận dụng cơ hội một cách hiệu quả nhất.

Ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải đối mặt với một loạt các rào cản kỹ thuật như: an toàn vệ sinh thực phẩm, vệ sinh dịch tễ, quy tắc ứng xử, các quy định về bảo vệ môi trường, về nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa nhập khẩu vào EU, những quy định về tỷ lệ nội địa hóa. Ngoài ra, các nước EU có xu hướng áp dụng các biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp hay tự vệ để bảo vệ sản xuất nội địa. Trong khi đó, phía các doanh nghiệp Việt Nam còn thiếu thông tin về thị trường, cũng như các quy định đối với hàng hóa nhập khẩu vào thị trường này.

Ông Nguyễn Văn Thân kiến nghị, cần tăng nguồn lực tài chính và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận nguồn vốn vay với mức lãi suất cho vay ưu đãi khi triển khai các dự án EVFTA. Chính phủ cần đẩy nhanh hơn nữa tiến trình cải cách các thủ tục hành chính, cùng với đó là chỉ đạo rà soát, hoàn thiện thể chế, để xuất và trình Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung, kịp thời thông qua một số đạo luật quan trọng để phù hợp với các quy định của hiệp định này.

5 nhóm giải pháp

Tham gia các FTA thế hệ mới như Hiệp định EVFTA có nghĩa là Việt Nam bước vào sân chơi lớn, chấp nhận đương đầu với các khó khăn, thách thức mới để cạnh tranh với các nước lớn. Để thích ứng được với bối cảnh này, Chính phủ sẽ ban hành Kế hoạch thực hiện Hiệp định EVFTA ngay sau khi Quốc hội xem xét phê chuẩn Hiệp định này để kịp thời đưa ra các định hướng, kế hoạch và lộ trình cho các Bộ, ngành và các địa phương nhằm triển khai thực thi đúng, đầy đủ và kịp thời các cam kết của Hiệp định này, giúp hiện thực hóa các lợi ích của Hiệp định này cho doanh nghiệp.

Trong Kế hoạch thực hiện này, 5 nhóm giải pháp chủ yếu bao gồm: Tuyên truyền, phổ biến thông tin về EVFTA và thị trường của các nước EU; Xây dựng pháp luật, thể chế; Nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển nguồn nhân lực, hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào mạng lưới sản xuất, chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu; Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật điều chỉnh các quan hệ lao động, tiêu chuẩn lao động phù hợp với các tiêu chuẩn, cam kết, công ước quốc tế mà Việt Nam đã tham gia; tham gia các Công ước cơ bản còn lại của ILO; Về chính sách an sinh xã hội, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững: Xây dựng và ban hành đồng bộ các chính sách xã hội, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Hương Ly (Vietnam Business Forum)