Tăng cường sự chuẩn bị trước các cú sốc trong tương lai

Đại dịch COVID 19 đã làm rung chuyển khả năng chống chịu được hình thành từ lâu của Việt Nam trước những cú sốc bên ngoài. Năm 2020, tốc độ tăng trưởng kinh tế có thể giảm một nửa so với các dự báo trước khủng hoảng, với áp lực ngày càng tăng đối với nguồn thu ngân sách nhà nước và thu từ hoạt động xuất khẩu.

Theo đánh giá của WB, mặc dù nền tảng kinh tế vẫn còn mạnh, Chính phủ có thể phải huy động thêm khoảng 5 tỷ USD để bù đắp thiếu hụt từ thu ngân sách do nguồn thu giảm và triển khai chương trình hỗ trợ tài chính cần thiết nhằm giảm tác động tiêu cực đến các doanh nghiệp và hộ gia đình. Gói hỗ trợ tài chính do các cơ quan chức năng xây dựng và đề xuất rất tham vọng, nhưng chi phí có thể chấp nhận được trong khuôn khổ tài khoá hiện nay. Chương trình này sẽ kết hợp các biện pháp hỗ trợ tài chính với các biện pháp về thuế cho cả khu vực chính thức và không chính thức. Tuy nhiên, chương trình tập trung chủ yếu vào các doanh nghiệp và người lao động chính thức. Thách thức chính còn lại là làm thế nào để chuyển tiền cho người lao động không chính thức, chủ yếu là những người bán hàng rong và nông dân nhỏ, vì họ không được xác định rõ ràng cũng như không dễ dàng tiếp cận bằng những biện pháp chuyển tiền thủ công thông thường.

Khu vực tài chính cũng có giải pháp để giảm bớt khó khăn về dòng tiền mà nhiều doanh nghiệp đang phải đối mặt. Tuy nhiên, theo Báo cáo cập nhật chính sách của WB vừa công bố, Việt Nam cần có sự giám sát chặt chẽ vì các ngân hàng cũng có thể phải chịu mức sinh lời thấp hơn và khả năng rủi ro lớn hơn do tăng nợ quá hạn nếu cuộc khủng hoảng kéo dài hơn dự kiến.

Trước thực tế trên, nhóm NHTG đã có đề xuất hợp tác với Việt Nam trong một số lĩnh vực với các chủ đề cụ thể nhằm giải quyết và rút ngắn thời gian khủng hoảng cũng như tăng cường sự chuẩn bị của Việt Nam trước các cú sốc trong tương lai theo nhu cầu của Chính phủ.

Đó là việc giám sát kinh tế vì các dự báo tài chính và kinh tế vĩ mô của đất nước sẽ cần phải được cập nhật liên tục theo những thay đổi thường xuyên trong cả trong nước và trên toàn cầu với tần suất cao và kịp thời. Đại dịch COVID-19 đã đặt ra nhiều hạn chế đối với các phương pháp thu thập dữ liệu trực diện truyền thống. Việc sử dụng công nghệ như điện thoại di động và internet để thu thập dữ liệu đã được sử dụng ở những nơi mà phương pháp khảo sát truyền thống không thể thực hiện được. Các chuyên gia của WB đã xây dựng nhiều công cụ, trong đó một số có thể được áp dụng tại Việt Nam, như khảo sát qua điện thoại di động nhanh về các công ty/hộ gia đình và thông tin giám sát trực tuyến, trong đó có thể bao gồm dữ liệu vệ tinh (ví dụ như hình ảnh của Trái đất vào ban đêm), dữ liệu kỹ thuật số (đặt phòng khách sạn, dữ liệu về tình hình di chuyển và vận chuyển) và dữ liệu hành chính có tần suất cao (ví dụ như dữ liệu hàng không) để theo dõi hoạt động kinh tế, cũng như giá cả của các mặt hàng quan trọng. Hơn nữa, có thể hỗ trợ cơ quan quản lý thuế xây dựng và thực hiện một chiến lược tuân thủ giúp kiểm soát những hành vi không tuân thủ do khủng hoảng, chẳng hạn như kê khai muộn/không kê khai, nộp muộn/không nộp thuế và tăng nợ thuế.

Ngoài ra, là việc thực hiện các biện pháp đang được đề xuất để bảo vệ những nhóm dân số bị ảnh hưởng nhiều nhất. WB có thể hợp tác cùng Việt Nam giải quyết những khó khăn khi chuyển tiền hỗ trợ trực tiếp trong khu vực không chính thức bằng cách chia sẻ kinh nghiệm hiện đang được triển khai ở các quốc gia khác, bao gồm các nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia và Philippines cũng đang đối mặt với những thách thức tương tự; cung cấp hỗ trợ kỹ thuật để giám sát các chương trình thu thập ý kiến xã hội từ những người thụ hưởng và cộng đồng cũng như chiến lược ứng phó của họ bằng cách sử dụng nền tảng truyền thông xã hội thông qua các thỏa thuận Cộng tác dữ liệu giữa Nhóm NHTG và một số công ty truyền thông xã hội/internet,

Đáng chú ý, Việt Nam sẽ cần chú ý đến các cải cách cần thiết để tối ưu hóa những biện pháp ứng phó về kinh tế khi cuộc khủng hoảng y tế bắt đầu chấm dứt trong vài tháng tới. Các hoạt động này có thể bao gồm hỗ trợ cho Chính phủ mô phỏng tổng nhu cầu trong nước khi đẩy nhanh các chương trình đầu tư công hiện nay. Các hành động được đề xuất nhằm thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư phát triển thông qua số hóa các thủ tục và đẩy nhanh quy trình phê duyệt cho những khoản chi ưu tiên. Vì đầu tư công có thể tạo ra việc làm tạm thời và cung cấp hỗ trợ thu nhập, có thể điều chỉnh các công trình đầu tư công hiện nay hoặc triển khai những công trình mới, từ đó kích thích phát triển kinh tế ngay tại cộng đồng. Có thể thiết kế những hành động cụ thể để tăng cường biện pháp ứng phó của khách hàng trong các lĩnh vực đang gặp khó khăn như du lịch và vận tải. Đồng thời, có cơ hội để mở rộng chương trình kỹ thuật số thông qua tăng cường cải cách nhằm thúc đẩy thanh toán điện tử, học tập điện tử và chính phủ điện tử. Trên thực tế, đây có thể là cơ hội để Chính phủ thực hiện Chiến lược tài chính bao trùm mới được phê duyệt gần đây. Một nhóm các hành động khác có thể là hỗ trợ các giải pháp tăng cường khả năng sẵn sàng ứng phó và chống chịu của hệ thống y tế đối với dịch bệnh trong tương lai.

Cho đến thời điểm hiện tại, giải pháp ứng phó của Chính phủ đã tập trung chính xác vào những chính sách có mục tiêu làm phẳng các đường cong tổn thất về y tế, tài chính và doanh nghiệp. Đó là những chính sách giảm thiểu khủng hoảng. Một quốc gia có thể duy trì các chính sách này trong bao lâu - với chi phí tài chính và kinh tế lớn - tùy thuộc vào từng điều kiện ban đầu, năng lực, vốn đệm, mức độ lây nhiễm và khả năng tài chính của quốc gia đó. Nhưng rõ ràng là các biện pháp này không thể kéo dài mãi mãi.

Được biết, ngoài những hỗ trợ kỹ thuật trong các lĩnh vực trên và trong việc tài trợ khẩn cấp cho các hành động liên quan đến y tế, WB có thể cung cấp hỗ trợ ngân sách thông qua một loạt các Chương trình cho vay phát triển chính sách (DPO) với số tiền sẽ được hai bên cùng xác định, nhưng có thể trên 500 triệu USD cho mỗi chương trình. Những chương trình cho vay theo chuỗi như vậy sẽ không chỉ làm giảm áp lực ngân sách có thể phát sinh trong ngắn hạn và trung hạn mà còn cung cấp nguồn ngoại tệ khi cán cân thanh toán quốc tế dự kiến sẽ xấu đi và cho phép Việt Nam đa dạng hóa các nguồn tài trợ. Do lãi suất trên thị trường quốc tế giảm xuống trong thời gian gần đây, chi phí cho vay của WB sẽ có tính cạnh tranh, đặc biệt là so với việc phát hành trái phiếu trên thị trường trong nước.

Quỳnh Anh (Vietnam Business Forum)