Hành động để phục hồi tăng trưởng theo hướng bền vững

"Việt Nam: Hành động để phục hồi tăng trưởng theo hướng bền vững và bao trùm trong kỷ nguyên Covid-19" là chủ đề của Diễn đàn thường niên về Cải cách và Phát triển Việt Nam lần thứ 3 năm 2020 (VRDF 2020). Diễn đàn do Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Ngân hàng Thế giới (WB) phối hợp tổ chức trực tuyến và trực tiếp tại Hà Nội.

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, trước thềm Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam, Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ, vững chắc, đạt được nhiều thành tựu to lớn và toàn diện. Quy mô nền kinh tế hiện nay đã tăng hơn 40 lần so với năm 1990. Thu nhập bình quân đầu người đã tăng từ khoảng 100 USD trước năm 1990 lên gần 2.800 USD. Chất lượng cuộc sống của nhân dân ngày càng được cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, những thành tựu trên đang bị đe dọa bởi thách thức lớn đến từ đại dịch Covid-19.

Nhờ vào sự cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, Việt Nam đã kiểm soát tốt dịch bệnh, song vẫn phải đối mặt với những khó khăn, thách thức không nhỏ trong thời gian tới. Để ứng phó, để vượt qua, để chuyển mình phát triển nhanh và bền vững, Việt Nam cần tận dụng tối đa những lợi thế, nhận diện rõ ràng các cơ hội đang có; đặc biệt là cần có được “tư duy vượt lên trước” chứ nhất quyết không chịu “đi theo, đi sau”.

Việt Nam đã đạt được một số thành tựu nhất định trong công cuộc khống chế dịch COVID-19. Là quốc gia có mức thu nhập trung bình, GDP tăng trưởng cao và liên tục nhưng tác động của COVID-19 đã và đang ảnh hưởng nặng nề tới toàn nền kinh tế. Nhiều doanh nghiệp ngừng hoạt động, công nhân mất việc làm, ảnh hưởng tới sự phát triển chung của nền kinh tế. Thiệt hại kinh tế của Việt Nam còn có nguyên nhân do sự suy giảm của thương mại toàn cầu khi là 1 nền kinh tế mở và tăng trưởng phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu và trao đổi thương mại với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới. 

Trong bối cảnh phải thực hiện mục tiêu kép là vừa khống chế có hiệu quả dịch COVID-19 vừa đảm bảo tăng trưởng kinh tế, từ đầu năm tới nay, Việt Nam đã đạt thặng dư thương mại là 12 tỷ USD, GDP vẫn đạt mức tăng trưởng dương và thu hút được 20 tỷ đô la Mỹ vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

Trước những vấn đề bất lợi còn tiềm ẩn như căng thẳng thương mại giữa các đối tác lớn trên toàn cầu và những hạn chế nội tại của nền kinh tế khiến tốc độ tăng trưởng giảm và bị phụ thuộc nhiều vào vốn, lao động giá rẻ… Bộ trưởng Chí Dũng nhấn mạnh, Việt Nam rất cần những tham vấn của giới khoa học, các cơ quan bộ, ngành, các đối tác phát triển, và các tổ chức quốc tế… để góp ý và đề xuất chính sách với Chính phủ Việt Nam nhằm có sự điều chỉnh hoặc ra những quyết sách đảm bảo cho sự phục hồi sớm, các cân đối vĩ mô theo hướng tăng trưởng bền vững và bao trùm.

Theo bà Robyn Mudie, Đại sứ Australia tại Việt Nam đánh giá, cam kết tăng trưởng đồng đều và bền vững sẽ giúp Việt Nam vượt qua những thách thức kinh tế do COVID-19 tạo ra, và giúp nền kinh tế phát triển mạnh trong một thế giới hậu COVID.

Bên cạnh các thách thức, đại dịch COVID-19 cũng có thể mang lại những cơ hội có lợi cho các nước đang phát triển. Các đại biểu tham gia diễn đàn, bao gồm các nhà hoạch định chính sách, các nhà kinh tế và các nhà điều hành khu vực tư nhân, xác định hai xu hướng lớn quan trọng nhất đối với Việt Nam là sự chuyển dịch của chuỗi giá trị toàn cầu và hệ thống đầu tư và sự trỗi dậy của nền kinh tế không tiếp xúc.

Bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho biết, có hai xu hướng không hoàn toàn mới nhưng đang tăng tốc nhờ COVID-19. “Nếu Việt Nam thực hiện cải cách trong hai lĩnh vực này quyết liệt, hiệu quả như cách quốc gia này xử lý cuộc khủng hoảng y tế COVID-19, thì Việt Nam hoàn toàn có thể tận dụng hai xu hướng trên để quay lại con đường tăng trưởng nhanh và đạt mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045”, bà Carolyn Turk nói.

COVID-19 cho thấy sự mong manh của các chuỗi giá trị toàn cầu vốn tập trung quá mức tại một số địa điểm. Đại dịch tạo ra động lực mới cho việc định hình lại mạng lưới sản xuất toàn cầu theo hướng linh hoạt hơn, xu hướng này thực tế đã diễn ra từ trước đó do tình trạng chủ nghĩa bảo hộ ngày càng gia tăng. Việc rút ngắn chuỗi giá trị toàn cầu và đa dạng hóa các điểm cung cấp mang đến cơ hội đặc biệt cho Việt Nam tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị toàn cầu và khu vực. Ngân hàng Thế giới ước tính rằng tăng mức độ tham gia chuỗi giá trị lên 1% sẽ làm tăng mức thu nhập bình quân đầu người lên hơn 1% - gấp đôi so với tham gia vào thương mại thông thường.

Đồng thời, COVID-19 có thể thay đổi vĩnh viễn hành vi của con người theo hướng sử dụng nhiều hơn công nghệ kỹ thuật số cũng như tạo ra các thay đổi lâu dài về cách thức hoạt động của doanh nghiệp trong cách tổ chức theo hướng tăng tính hiệu quả. COVID-19 đóng vai trò như một chất xúc tác đẩy nhanh quá trình chuyển đổi kỹ thuật số vốn đã diễn ra trước khi COVID-19 tại Việt Nam.

Diễn đàn Cải cách và Phát triển Việt Nam là cuộc đối thoại chính sách lớn nhất trong năm giữa Chính phủ Việt Nam và các đối tác phát triển. Diễn đàn năm nay tiếp tục được Chính phủ Úc tài trợ thông qua Quan hệ Đối tác Chiến lược giữa Úc và Nhóm Ngân hàng Thế giới - Giai đoạn 2 (ABP2).

Quỳnh Chi (Vietnam Business Forum)