Tiềm năng hợp tác kinh tế trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương

Với gần 50% dân số thế giới, nguồn tài nguyên phong phú và nhiều tuyến đường biển quan trọng, khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương ngày càng chiếm vị thế trọng yếu bản đồ kinh tế - chính trị toàn cầu.

Hình thành mạng lưới cao tốc trên biển

Ấn Độ - Thái Bình Dương là khu vực nằm ven bờ Ấn Độ Dương và phía Tây Thái Bình Dương cùng các vùng biển nối liền hai đại dương này, bao gồm các quốc gia ở Đông Bắc Á, Đông Nam Á, Nam Á cùng nhiều quốc gia thuộc Trung Đông và châu Phi. Khu vực này quy tụ nhiều tuyến đường biển huyết mạch có ý nghĩa chiến lược đối với thương mại thế giới như tuyến qua eo biển Bering, eo biển Malacca (25% hàng hóa thương mại thế giới phải đi qua eo biển Malacca).

Với gần một nửa dân số thế giới, khu vực Ấn Độ -Thái Bình Dương hiện là thị trường lớn nhất toàn cầu. Đây cũng là một trong những khu vực năng động bậc nhất về kinh tế, phần lớn các giao dịch thương mại thế giới đều tập trung tại khu vực này. Khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương cũng quy tụ rất nhiều cường quốc biển, trong đó có ba nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản; có 7 trong số 8 thị trường phát triển nhanh nhất thế giới, điển hình là Ấn Độ, Trung Quốc, Úc, Indonesia...  Vì vậy, tiềm năng hợp tác giữa các nền kinh tế phát triển và đang phát triển trong khu vực rất lớn.

Tương tự khu vực đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương, các đại dương đóng vai trò tối quan trọng trong sự phát triển của các quốc gia khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, mang lại nguồn tài nguyên biển dồi dào và cũng là yếu tố then chốt để đảm bảo sự thịnh vượng kinh tế trong khu vực.

Tâm điểm chú ý của các cường quốc

Khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở là sự lựa chọn chiến lược của Mỹ làm đối sách chủ chốt ở châu Á. Điều này đã được Tổng thống Mỹ Donald Trump đề cập tại Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) năm 2017. Mục tiêu của Mỹ là tăng vốn FDI cho các quốc gia trong khu vực, tập trung vào ba lĩnh vực là kinh tế số, năng lượng và hạ tầng.

Ngày 6/10/2020, trong khuôn khổ cuộc họp của 4 nước nhóm Bộ Tứ Kim cương (nhóm QUAD) tại Tokyo, Mỹ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ đã cam kết cùng chia sẻ tầm nhìn chung về một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do, rộng mở và dựa trên pháp quyền. Một số  nội dung được tập trung thảo luận trong sự kiện này bao gồm: Kết nối và phát triển cơ sở hạ tầng; Sự ổn định và thịnh vượng trong khu vực...

Về phía Châu Âu, Chính phủ Pháp và Đức cũng đã thông qua chiến lược đối với Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Các quốc gia Ấn Độ - Thái Bình Dương là đối tác quan trọng đối với nền kinh tế Pháp, chiếm hơn 33% kim ngạch xuất khẩu và hơn 40% kim ngạch nhập khẩu của nước này. Chính phủ Đức cũng có chủ trương đa dạng hóa, đẩy mạnh quan hệ với các nước ASEAN, Úc và Ấn Độ thông qua việc ký kết thêm các thỏa thuận thương mại tự do (FTA) tại khu vực.

Cùng với liên minh Bộ Tứ (QUAD), ba nước Nhật Bản, Ấn Độ và Úc đang hướng tới một liên minh “Chuỗi cung ứng ba bên” trong khuôn khổ Sáng kiến Phục hồi Chuỗi cung ứng (SCRI) ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương nhằm giảm sự phụ thuộc chuỗi cung ứng toàn cầu vào Trung Quốc. Dự kiến, Liên minh chuỗi cung ứng sẽ thành lập vào tháng 11/2020.

Lợi thế vị trí trung tâm

Khu vực Đông Nam Á có giá trị chiến lược rất lớn vì nằm trên tuyến đường thương mại giữa khu vực Đông Á tới các quốc gia châu Âu, châu Phi, Trung Đông và Ấn Độ. Với dân số khoảng 660 triệu người và sự ổn định khu vực được bảo đảm tốt, ASEAN thu hút sự quan tâm của các siêu cường vì nằm giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương. Triển khai chính sách đối ngoại mở rộng và cân bằng, nhiều diễn đàn, cơ chế hợp tác do ASEAN khởi xướng và dẫn dắt như EAS, ARF, ADMM+ và các ASEAN+ đã thu hút sự tham gia của các cường quốc ở trong và ngoài khu vực, phát huy tốt hiệu quả trong xử lý các vấn đề an ninh chung.

Đặc biệt, “Tầm nhìn Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương” của ASEAN đã được các nhà lãnh đạo Đông Nam Á thông qua tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 34 - tháng 6/2020. Với vị trí “trái tim” của khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, các quốc gia ASEAN có nhiều lợi thế để thu hút đầu tư, thúc đẩy thương mại trong thời gian tới.

Về phía Việt Nam, quốc gia có GDP đứng thứ 4 ASEAN (theo số liệu thống kê của IMF tháng 10/2020) đang đứng trước nhiều cơ hội phát triển, hợp tác với các nền kinh tế khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, đặc biệt là lĩnh vực kinh tế biển. Với đường lãnh hải dài, Việt Nam đóng vai trò là cửa ngõ kết nối nội địa châu Á với Ấn Độ - Thái Bình Dương. Việt Nam có nhiều khu vực xây dựng cảng biển, trong đó có nhiều cảng nước sâu, cho phép Việt Nam cung ứng dịch vụ logistics cho các quốc gia trong và ngoài khu vực. Bên cạnh đó, Việt Nam nằm trên tuyến đường bộ Xuyên Á nằm trên trục chính của Hành lang kinh tế Đông - Tây (EWEC) kết nối Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, tạo ra tiềm năng lớn cho hoạt động vận chuyển hàng hóa nhanh chóng, hiệu quả với chi phí thấp.

Hương Giang (Vietnam Business Forum)