BHXH Việt Nam: Hợp tác với Hoa Kỳ phát triển hệ thống an sinh hiện đại, bền vững

30 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ cũng là hành trình đồng hành và phát triển của Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam trong nỗ lực mở rộng hợp tác quốc tế, tiếp cận các mô hình tiên tiến và hiện đại hóa hệ thống an sinh xã hội. Với sự hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức uy tín như USAID và USABC, BHXH Việt Nam đang từng bước chuyển đổi số, kiểm soát chi phí y tế hiệu quả và xây dựng một hệ thống bảo hiểm y tế (BHYT) minh bạch, bao trùm, thân thiện với người dân. Vietnam Business Forum có cuộc phỏng vấn với ông Lê Hùng Sơn - Giám đốc BHXH Việt Nam. 

Năm 2025 đánh dấu cột mốc 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ và cũng là 30 năm hình thành và phát triển của BHXH Việt Nam. Trong quá trình hợp tác với các tổ chức, đối tác của Hoa Kỳ, đâu là những bài học, mô hình đáng chú ý mà BHXH Việt Nam đã và đang tiếp cận, thưa ông?

Trong những năm qua, quan hệ giữa BHXH Việt Nam thuộc Bộ Tài chính và các đối tác Hoa Kỳ đã có những bước phát triển vượt bậc, thông qua nhiều hợp tác kỹ thuật và chia sẻ kinh nghiệm trong lĩnh vực an sinh xã hội. Điều này được cụ thể hóa bằng các Bản ghi nhớ hợp tác giữa BHXH Việt Nam với các đối tác Hoa Kỳ như Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN (USABC).

Với mục tiêu phát triển bền vững quỹ BHYT, hướng tới bao phủ BHYT toàn dân, BHXH Việt Nam đã quyết tâm phấn đấu, đạt được mục tiêu đề ra tại Quyết định 546/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Cụ thể, tính tới ngày 31/12/2024, số người tham gia BHYT là 95,52 triệu người, đạt tỷ lệ 94,2% dân số tham gia BHYT. Để đạt được nỗ lực đã đề ra, BHXH Việt Nam đặc biệt coi trọng việc học hỏi kinh nghiệm quốc tế, trong đó có những mô hình quản lý tiên tiến từ Hoa Kỳ. Một ví dụ tiêu biểu là phương thức thanh toán theo định suất, thanh toán theo nhóm chẩn đoán (DRG), đang được áp dụng tại Hoa Kỳ, Úc, Anh,... Với sự hỗ trợ kỹ thuật từ USAID, BHXH Việt Nam đã nghiên cứu và thí điểm DRG để kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ BHYT. BHXH Việt Nam và USAID cũng đã có nhiều hoạt động hỗ trợ, hợp tác chặt chẽ trong chương trình hỗ trợ tái cấu trúc 05 dịch vụ công của BHXH Việt Nam thực hiện, nhằm triển khai Đề án 06 của Chính phủ, góp phần rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả phục vụ người dân và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, BHXH Việt Nam đã tiếp cận mô hình giám định thanh toán BHYT bằng trí tuệ nhân tạo (AI) và chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong đấu thầu, đàm phán giá thuốc - những nội dung đã được các chuyên gia Hoa Kỳ tư vấn sâu trong khuôn khổ hợp tác với USABC.

Ứng dụng công nghệ được coi là một trong những yếu tố đột phá. BHXH Việt Nam đã hợp tác với Hoa Kỳ như thế nào để thúc đẩy chuyển đổi số, thưa ông?

Ứng dụng công nghệ hiện đại đang đóng vai trò then chốt trong thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực an sinh xã hội, đặc biệt là trong quản lý dữ liệu và thanh toán. Đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, cũng là nội dung chính trong các hoạt động hợp tác của BHXH Việt Nam với các đối tác Hoa Kỳ. BHXH Việt Nam đã tích cực hợp tác với các đối tác Hoa Kỳ, tiêu biểu là USAID, để tiếp nhận và triển khai hệ thống phần mềm Quản lý hợp đồng và cung ứng thuốc đấu thầu tập trung eLMIS - một công cụ quan trọng trong quản lý cung ứng, thanh toán thuốc từ quỹ BHYT.

Ngoài ra, trong khuôn khổ Đề án 06 của Chính phủ, USAID đã hỗ trợ trong hoạt động tái cấu trúc thủ tục hành chính, số hóa dịch vụ công như đăng ký BHYT, nhận lương hưu, hướng đến chính phủ điện tử nhằm thực hiện mục tiêu cao nhất là đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian, giảm chi phí và nâng cao mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, thông qua hoạt động hợp tác với USABC, BHXH Việt Nam phối hợp với các chuyên gia Hoa Kỳ tổ chức các hội thảo ứng dụng AI vào giám định BHYT, đặt nền móng cho hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt và kiểm soát tự động.

Trong khuôn khổ hợp tác quốc tế, đặc biệt là với Hoa Kỳ, BHXH Việt Nam đã có những chương trình đào tạo, trao đổi chuyên gia hay chuyển giao kỹ thuật nào để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong ngành?

Nguồn nhân lực giữ vai trò then chốt trong quản trị và vận hành hệ thống BHYT hiệu quả, là yếu tố quyết định chất lượng phục vụ, năng lực triển khai chính sách và khả năng thích ứng với các yêu cầu cải cách, chuyển đổi số. Đặc biệt trong thời kỳ thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, tinh giảm biên chế của Việt Nam hiện nay, nâng cao năng lực cho cán bộ hệ thống BHXH luôn là nội dung mà BHXH Việt Nam đặc biệt chú trọng trong các hoạt động hợp tác với các đối tác quốc tế, trong đó có đối tác Hoa Kỳ.

Với mục tiêu tăng cường hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm và nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ trong thực hiện chính sách an sinh xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực BHYT, USAID đã hỗ trợ nhiều chương trình đào tạo chuyên sâu về DRG - từ lý thuyết đến kỹ năng xây dựng chỉ số và hợp đồng khám chữa bệnh theo chuẩn quốc tế. BHXH Việt Nam cũng được tập huấn khai thác phần mềm eLMIS, hỗ trợ giám sát thuốc hiệu quả. Bên cạnh đó, USABC phối hợp tổ chức các hội thảo chuyên đề về giám định BHYT, đàm phán giá thuốc, ứng dụng công nghệ và nghiên cứu chuyên sâu trong lĩnh vực y tế. Qua đó, tạo điều kiện cho cán bộ tiếp cận thực tiễn quản lý hiện đại và tri thức chuyên môn từ các chuyên gia Hoa Kỳ.

Cán bộ, nhân viên BHXH Việt Nam tuyên truyền, tư vấn, giải đáp chính sách BHXH, BHYT cho người dân

Đối với khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), trong đó có nhiều doanh nghiệp Hoa Kỳ, BHXH Việt Nam có sáng kiến gì để tạo sự gắn kết, thưa ông?

Trong những năm qua, khu vực doanh nghiệp FDI ngày càng phát triển, trở thành một trong những khu vực kinh tế năng động nhất của Việt Nam. Do đó, việc đảm bảo an sinh xã hội nói chung, thực hiện chính sách BHXH, BHYT tại khu vực này nói riêng rất quan trọng, góp phần thúc đẩy kết nối, tạo sự đồng thuận giữa cơ quan BHXH và các doanh nghiệp FDI, góp phần nâng cao tiếp cận với an sinh xã hội, đảm bảo cuộc sống của người lao động.

Trong thời gian qua, BHXH Việt Nam đã tổ chức các hội nghị đối thoại với doanh nghiệp FDI nhằm lắng nghe và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện chính sách BHXH, BHYT. Qua đó, nâng cao sự minh bạch, tăng cường tuân thủ pháp luật và tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp yên tâm đầu tư, phát triển. Ngoài ra, thông qua các hoạt động hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm, BHXH Việt Nam và các đối tác Hoa Kỳ cùng nhau thúc đẩy chính sách BHYT toàn dân, tăng cường minh bạch trong chi trả và tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp và người lao động cùng được hưởng lợi.

Từ thực tiễn vận hành, BHXH Việt Nam có những đề xuất gì để Việt Nam phát triển đủ sức cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu thực tiễn và hội nhập quốc tế?

Nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn, tiếp cận các mô hình tiên tiến, nâng cao năng lực quản lý và mở rộng hợp tác nhằm đảm bảo quyền lợi tốt hơn cho người dân, người lao động trong bối cảnh toàn cầu hóa, Việt Nam cần tiếp tục phát triển, hoàn thiện hệ thống BHYT hiện đại, minh bạch và thân thiện với người dân.

Để đạt được mục tiêu này, BHXH Việt Nam sẽ tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, đẩy mạnh ứng dụng các mô hình tiên tiến như DRG, AI trong giám định và thanh toán BHYT. Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, cải cách thủ tục hành chính nhằm nâng cao tính minh bạch, hiệu quả và chất lượng phục vụ, hướng tới sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần mở rộng hợp tác trong phát triển công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, và thiết lập cơ chế đối thoại linh hoạt với doanh nghiệp, đặc biệt là khối FDI, để tạo sự đồng thuận xã hội, góp phần xây dựng hệ thống an sinh bền vững, hiện đại, hội nhập quốc tế.

Trân trọng cảm ơn ông!

Trần Trang (Vietnam Business Forum)