Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn: Một mô hình kinh tế hội nhập và phát triển

Cao nguyên đá Đồng Văn nằm ở cực Bắc Việt Nam có độ cao trung bình hơn 1000m so với mực nước biển. Theo đánh giá của các nhà khoa học, nơi đây còn lưu giữ rất nhiều những dấu ấn lịch sử về quá trình hình thành, phát triển của vỏ trái đất và một hệ thống thảm động, thực vật phong phú của vùng đá vôi và kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa.

Cao nguyên đá Đồng Văn còn được biết đến là một vùng đất đa sắc màu Văn hoá - được hình thành trong đời sống cộng cư của 17 tộc người thiểu số trong số 54 dân tộc Việt Nam. Thiên nhiên đã ban phát cho nơi đây không chỉ ưu đãi mà còn bao gồm cả những khắc nghiệt. Trong đó, sự khan hiếm nước và đất canh tác được coi là nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng chậm phát triển kinh tế trên toàn bộ khu vực vùng cao nguyên đá. Do đó, sự ra đời của một công viên địa chất mang tên “Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn” là kết quả sự nỗ lực của chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Hà Giang trong quá trình tìm kiếm mô hình thích hợp cho phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo một cách bền vững ở vùng đặc biệt khó khăn về điều kiện phát triển nông nghiệp và công nghiệp này.

Ngày 3/10/2010, tại Lesvos (Hi Lạp), Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn được UNESCO chính thức công nhận là một trong 77 thành viên của Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu (GGN) - trở thành Công viên địa chất đầu tiên của Việt Nam và thứ 2 của khu vực Đông Nam Á.

Điều đó mở ra cơ hội nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức mới cho vùng đất này. Bởi bảo tồn và phát triển luôn là mục tiêu đồng thời là thách thức đối với mọi CVĐC đặc biệt là đối với CVĐCĐV. Xác định rõ điều này, đồng thời cam kết thực hiện tốt các khuyến nghị của chuyên gia tư vấn và Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu, Hà Giang quyết tâm xây dựng và phát triển Công viên địa chất theo quan điểm định hướng xuyên suốt “phát triển để bảo tồn và bảo tồn để phát triển”. Trên cơ sở quan điểm phát triển này, Hà Giang đã và đang phối hợp chặt chẽ với Đại học Quốc Gia Hà Nội, các Bộ ngành Trung ương, các chuyên gia trong và ngoài nước tiến hành lập quy hoạch tổng thể Công viên địa chất và nâng cấp đề án này thành đề án cấp quốc gia để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét phê duyệt.

Quy hoạch hướng tới khai thác hiệu quả các giá trị di sản, phát triển kinh tế du lịch của địa phương và khu vực, trên cơ sở xây dựng và khai thác các sản phẩm du lịch đặc sắc một cách bền vững; thúc đẩy ngành du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn trên địa bàn Công viên địa chất.

Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn với xuất phát điểm kinh tế thấp là mô hình chưa từng có tiền lệ ở Việt Nam cũng như trên thế giới. Tuy nhiên, tính đến nay sau gần hai năm Công viên địa chất đã và đang phát huy tác dụng rõ nét thông qua việc bổ sung sinh kế mới cho người dân từ hoạt động khai thác phát triển du lịch. Chính vì vậy, phát triển mô hình Công viên địa chất dựa trên việc khai thác những tiềm năng riêng có của khu vực vào mục đích xóa đói giảm nghèo bền vững đã được chính quyền và nhân dân 04 huyện vùng công viên hưởng ứng.

Với mục tiêu chung là bảo tồn các di sản địa chất, di sản văn hóa, tôn tạo và gìn giữ cảnh quan, bảo vệ môi trường, nâng cao nhận thức cộng đồng về trái đất dựa trên khoa học; phát triển công viên địa chất trên cơ sở khai thác các nguồn lực sẵn có của địa phương, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương, từng bước đưa ngành du lịch trở thành ngành quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo của địa phương… Một chương trình giáo dục, nâng cao nhận thức cộng đồng toàn diện về công viên địa chất đã được triển khai mạnh mẽ trên khu vực vùng công viên, góp phần nâng cao ý thức người dân trong các hoạt động bảo tồn di sản, bảo vệ môi trường thiên nhiên, khai thác du lịch bền vững. Bám sát các tiêu chí và khuyến nghị của GGN, đồng thời với xây dựng quy hoạch tổng thể, Hà Giang đang nỗ lực triển khai phát triển nguồn nhân lực, xây dựng cơ chế chính sách thu hút đầu tư, hoàn thiện bộ máy quản lý, các quy định bảo tồn và phát triển CVĐC; phát huy tối đa các nguồn lực, trong đó khuyến khích tất cả các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, xã hội hóa trong các hạng mục xây dựng, phát triển CVĐC, nhấn mạnh vai trò tham gia của cộng đồng dân cư - chủ nhân của các di sản, để họ có điều kiện và khả năng trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia các dịch vụ du lịch từ nhiều hoạt động phong phú khác nhau.

Xây dựng CVĐCTC Cao nguyên đá Đồng Văn gắn với xoá đói giảm nghèo bền vững là quá trình lâu dài, khó khăn với nhiều thách thức, trở ngại. Nhưng với những tiềm năng, nội lực sẵn có, với quyết tâm mạnh mẽ của chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Hà Giang cùng với sự giúp đỡ, hợp tác của bạn bè, các đối tác trong nước và quốc tế, CVĐCTC Cao nguyên đá Đồng Văn sẽ góp phần đưa Hà Giang vững bước tiến vào khu vực hội nhập, phát triển trên thế giới.

Sèn Chỉn Ly

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang