Hội An: Bài toán khó giải giữa bảo tồn và phát triển di sản

Là trung tâm du lịch, nhiều lĩnh vực kinh tế hội nhập sâu rộng nên Hội An sẽ chịu sự tác động trực tiếp của tình hình kinh tế thế giới đặc biệt trong lĩnh vực hoạt động thương mại và dịch vụ. Điều này khiến nhiều người lo ngại về sự biến dạng của di tích nhưng Hội An vẫn giữ được nét riêng của mình.

Bước qua phố cổ, chúng ta cảm nhận như đang đi giữa không gian của hàng trăm năm. Những con đường nhỏ, những mái nhà xưa cũ, chùa Cầu, hội quán Phúc Kiến… những kiến trúc tôn giáo của những cư dân đầu tiên ở phố cổ vẫn còn được giữ nguyên vẹn đến ngày nay.

Những người thích nét rêu phong, quyến rũ thường chọn đến Hội An vào đêm 14 âm lịch. Đó là đêm phố cổ không có ánh điện. Tất cả lung linh huyền ảo dưới ánh sáng của đèn lồng - một sản phẩm du lịch truyền thống của Hội An. Ít có nơi nào trên thế giới có nét đặc thù riêng thu hút du khách thập phương như Hội An. Đó là một “di tích có hồn”. Một không gian quần thể di tích của người dân, họ đang sống, đang phát triển ngay trong những ngôi nhà di tích của mình hàng thế kỷ.

Hội An cũng giống như bao địa phương khác của dải đất ven biển miền Trung, hàng năm phải gồng mình lên gánh chịu thiên tai, bão lũ. Phố cổ Hội An nhiều lần chìm trong biển nước, bị tàn phá nghiêm trọng nhưng con người nơi đây vẫn bám trụ để bảo vệ phố cổ. Việc trùng tu, sửa chữa phải tuân thủ nghiêm ngặt việc giữ nguyên kiến trúc của nhiều thế kỷ trước, từ màu sơn, mái ngói đến kiến trúc bên trong… đó là nguyên nhân giúp Hội An giữ được “hồn” phố cổ trước làn sóng kiến trúc hiện đại đang tràn vào Việt Nam.

Bài toán nan giải đối với Hội An bây giờ là làm thế nào để vừa bảo tồn di tích, vừa khai thác, phát triển mà không làm biến dạng di tích.

Bên cạnh những rủi ro về thời tiết và thiên tai, là chiều hướng phát triển của một xã hội hiện đại, xu thế đô thị hoá sẽ kéo theo nhu cầu cuộc sống ngày càng đầy đủ và tiện nghi, cùng với những biến động về cơ cấu dân cư, mật độ dân số, nghề nghiệp, môi trường và tâm lý xã hội… quá trình này sẽ tác động đến những giá trị nhân văn, sinh thái, cảnh quan và môi trường. Những áp lực từ bảo tồn di tích, bảo vệ môi trường và nhu cầu về đất đai, nhà cửa, đi lại hộc hành, chữa bệnh… đang đặt ra cho Hội An nhiều thách thức? Vậy đâu là giải pháp cho Hội An?

Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Văn Giảng - Chủ tịch UBND thành phố Hội An cho biết: hội An xác định văn hoá và sinh thái là hai nền tảng cơ bản trong tiến trình phát triển kinh tế của thành phố.phát triển kinh tế trên nền tảng và động lực của văn hoá đồng thời nhằm mục tiêu phát triển văn hoá và bồi đắp sinh thái. đó là sự phát triển biện chứng và là cong đường phát triển bền vững của Hội An. tiếp tục chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu kinh tế với nhóm ngành Du lịch - dich vụ - thương mại giữ vai trò chủ đạo chiếm gần 65% tỷ trọng toàn ngành, phát triển đa dạng ngành tiểu thủ công nghiệp, lựa chọn kỹ một số ngành công nghiệp sạch, chuyển dần nông nghiệp theo hướng một nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại.

Hội An coi trọng vai trò của du lich cộng đồng gắn với yêu cầu cao về chất lượng du lịch. Từ chất lượng môi trường văn hoá, môi trường sinh thái, môi trường xã hội đến chất lượng các hoạt động du lịch, các sản phẩm hàng hoá, dịch vụ. Phát huy tối đa các ưu thế về di sản văn hoá và sinh quyển để đa dạng hoá các loại hình dịch vụ, tạo ra những sản phẩm độc đáo đặc trưng của Hội An.

Là điểm đến hấp dẫn của tam giác di sản văn hoá thế giới Huế - Hội An - Mỹ Sơn, nằm trên hành lang kết nối liên vùng giữa thành phố Đà Nẵng, khu công nghiệp Điện Nam- Điện Ngọc với khu kinh tế mở Chu Lai cả về đường bộ, đường sông, đường biển và đường hàng không nhưng du lịch Hội An chưa có bóng dáng của tính liên kết vùng. Điều này khiến cho chiến lược phát triển du lich bền vững của Hội An gặp nhiều khó khăn. Du Lịch Hội An chủ yếu dựa vào thương hiệu.

Phát triển du lịch văn hoá - sinh thái bền vững, Hội An đang tập trung thu hút đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, để nối liền các điểm du lịch, và phát triển các sản phẩm cộng đồng.

Thảo Luân