Chú trọng cải thiện khung pháp lý về bảo hiểm xã hội

Sau gần 20 năm đi vào hoạt động, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và Chính phủ, hệ thống Bảo hiểm xã hội Việt Nam không ngừng hoàn thiện và lớn mạnh; tự tin khẳng định vị thế, vai trò là trụ cột chính của chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) trong hệ thống an sinh xã hội của đất nước. Cùng chia sẻ những nỗ lực đóng góp của cán bộ, công chức, viên chức Ngành BHXH trong việc tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT suốt 2 thập kỷ qua thông qua cuộc trò chuyện ngắn với Thứ trưởng - Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh. Mỹ Châu thực hiện.

Xin bà nêu cụ thể về những thành tích BHXH Việt Nam đạt được trong năm 2013 và những tháng đầu năm 2014, phương hướng nhiệm vụ cả năm 2014?

Trong năm 2013, Ngành BHXH đã tích cực, chủ động cùng với các bộ, ban, ngành liên quan tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết số 21/NQ-TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012-2020; đồng thời xây dựng Kế hoạch hành động trong toàn Ngành. Tích cực nghiên cứu, rà soát và tham gia đóng góp ý kiến vào việc sửa đổi, bổ sung Luật BHXH, Luật BHYT và các văn bản quy phạm pháp luật khác liên quan đến chính sách BHXH, BHYT. Đồng thời tổ chức nhiều hoạt động phối hợp với các bộ, ngành liên quan để tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra việc thực hiện Luật BHXH, Luật BHYT và triển khai một số nhiệm vụ khác. Với việc triển khai nhiều giải pháp, số người tham gia BHXH, BHYT có sự tăng trưởng cao, đạt hơn 61,9 triệu người, tăng 2,8% so với cùng kỳ năm 2012; số thu BHXH, BHYT là 164.000 tỷ đồng, đạt 103,32% so với kế hoạch; đã có trên 7,6 triệu lượt người được giải quyết hưởng chế độ BHXH, tăng 13,2% so với cùng kỳ năm 2012; trên 128 triệu lượt người được thanh toán chi phí khám chữa bệnh BHYT, tăng 5,78% so với cùng kỳ năm 2012.

Năm 2014 (tính đến 30/4/2014) số thu đạt 53.091,3 tỷ đồng, đạt 27,46% kế hoạch được giao. Các chế độ chính sách đối với người tham gia BHXH, BHYT được thực hiện kịp thời, đúng quy định, quyền lợi của nhân dân và người lao động ngày càng được bảo đảm tốt hơn, với chất lượng dịch vụ y tế ngày càng cải tiến. Trong 4 tháng đầu năm, có trên hai triệu lượt người được giải quyết hưởng chế độ BHXH, trên 41 triệu lượt người được thanh toán chi phí KCB BHYT.

Trong thời gian tới, ngoài việc chỉ đạo triển khai thực hiện công việc theo chức năng, nhiệm vụ được giao, BHXH Việt Nam sẽ chủ động tham gia tích cực, có hiệu quả với các cơ quan chức năng trong việc sửa đổi, bổ sung Luật BHXH, Luật BHYT và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến chính sách BHXH, BHYT nhằm tạo lập hành lang pháp lý đồng bộ, phù hợp với thực tiễn. Đồng thời kiện toàn tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các đơn vị trực thuộc theo Nghị định số 05/2014/NĐ-CP ngày 17/01/2014 của Chính phủ Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của BHXH Việt Nam.

Ngoài ra, Ngành sẽ tập trung chỉ đạo BHXH các tỉnh, thành phố tích cực tham mưu cho Tỉnh ủy, UBND tỉnh, phối hợp với các ngành chức năng trên địa bàn triển khai thực hiện nhiều giải pháp đẩy mạnh công tác thu, phát triển đối tượng, giải quyết đầy đủ, kịp thời các quyền lợi về BHXH, BHYT cho người lao động; ngăn ngừa hành vi lạm dụng, trục lợi, đảm bảo cân đối quỹ, phấn đấu hoàn thành vượt mức chỉ tiêu kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao năm 2014. Đồng thời tiếp tục rà soát hoàn thiện các quy định, quy chế theo hướng cải cách thủ tục hành chính; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin; tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền; nâng cao ý thức trách nhiệm của công chức, viên chức trong việc phục vụ nhân dân nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong giai đoạn mới.

Thưa bà, thời gian qua, công tác tổ chức thực hiện chính sách BHXH đã được chú trọng và triển khai hiệu quả ra sao?

Thời gian qua, BHXH Việt Nam đã tích cực triển khai, tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT theo quy định. Tổ chức thu, giải quyết các chế độ BHXH, BHYT, quản lý Quỹ trên cơ sở đảm bảo kịp thời, đầy đủ quyền lợi cho người lao động và thực hiện cải cách hành chính trong tất cả các lĩnh vực quản lý. Do vậy chất lượng công tác phục vụ cho người sử dụng lao động và người lao động đã được cải thiện hơn rất nhiều.

Trong công tác phối hợp thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHXH Việt Nam tổ chức ký quy chế phối hợp với Bộ LĐ-TB&XH, Bộ Y tế, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Tổng cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm thuộc Bộ Công an trong việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT; trên cơ sở đó, các bộ, ngành cũng đã có văn bản chỉ đạo UBND tỉnh tăng cường công tác quản lý nhà nước về BHXH, BHYT trên địa bàn. Phối hợp, đề nghị với UBND các tỉnh, thành phố có văn bản chỉ đạo trong việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT trên địa bàn và chỉ đạo các đơn vị trong Ngành tiến hành nhiều giải pháp như: kiểm tra, chấn chỉnh các đơn vị cố tình trốn tránh việc tham gia BHXH, BHYT đối với người lao động; thanh tra và khởi kiện các đơn vị nợ; đưa danh sách các đơn vị nợ lên các phương tiện thông tin đại chúng và đề nghị không tôn vinh, khen thưởng các đơn vị còn nợ BHXH, BHYT…

Ngoài ra BHXH Việt Nam còn tích cực tham gia với các Bộ, ngành trong việc nghiên cứu đề xuất, kiến nghị sửa đổi, bổ sung những nội dung Luật BHXH, BHYT còn chưa phù hợp nhằm hoàn thiện hơn nữa pháp luật về BHXH, BHYT.

Để nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống BHXH ở Việt Nam, đặc biệt là trong vấn đề cải thiện khung pháp lý về BHXH, theo bà Việt Nam cần có những đổi thay cũng như những động thái tích cực nào?

Dự án Luật BHXH (sửa đổi) (gọi tắt là dự thảo Luật) đã được Chính phủ trình Quốc hội để cho ý kiến vào kỳ họp tháng 5/2014. Theo tôi, tính hiệu quả hoạt động của hệ thống BHXH cần được đánh giá ở ba tiêu chí cơ bản: tăng nhanh diện bao phủ BHXH; đảm bảo tính cân đối về tài chính của quỹ BHXH, đặc biệt là quỹ hưu trí, tử tuất trong dài hạn; nâng cao hiệu quả, chất lượng phục vụ người tham gia và thụ hưởng chính sách BHXH.

Để đảm bảo Ngành BHXH đạt được ba tiêu chí nêu trên, hoàn thành tốt những nhiệm vụ được giao, xét ở góc độ cải thiện khung pháp lý về BHXH, theo tôi cần có những điều chỉnh về cơ chế để Ngành BHXH có đủ điều kiện tổ chức thực hiện. Có thể thấy hiện nay, tình trạng trốn đóng, nợ đọng BHXH đang có chiều hướng gia tăng và khó kiểm soát. Trong khi đó tổ chức BHXH được quy định là tổ chức sự nghiệp nên không có chức năng thanh tra, xử phạt vi phạm; chỉ có quyền kiểm tra, báo cáo về vi phạm trong khi lực lượng thanh tra chuyên ngành của Bộ LĐ-TB&XH lại rất mỏng mà phạm vi thanh tra rộng. Chính vì vậy, ngoài việc điều chỉnh pháp luật theo hướng tăng nặng chế tài xử phạt, tăng mức tiền phạt lãi trốn đóng, chậm đóng BHXH, bổ sung vào Bộ luật Hình sự một số hành vi vi phạm pháp luật về BHXH thì Ngành BHXH cũng cần được trao quyền thanh tra, xử phạt vi phạm ít nhất là trong lĩnh vực thu, nộp BHXH để có công cụ thực hiện nhiệm vụ được giao. Theo tôi, nếu đặt hiệu quả của việc thực thi chính sách BHXH lên trên hết thì việc giao quyền thanh tra cho tổ chức BHXH là thực sự cần thiết và pháp luật có thể điều chỉnh được vấn đề này.

Ngành BHXH có rất nhiều nội dung chi mang tính chất đặc thù nên quy định hiện hành chưa phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Trong lần sửa đổi Luật BHXH lần này, tôi mong muốn có sự điều chỉnh để đảm bảo phù hợp với từng giai đoạn phát triển của BHXH Việt Nam, đặc biệt cần quan tâm đến việc phát triển đối tượng và ứng dụng công nghệ thông tin, tạo điều kiện tốt hơn để Ngành hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị đã được Đảng và Nhà nước giao.