Khởi nghiệp với doanh nghiệp xã hội: Từ ý tưởng đến hiện thực

Đây là chủ đề của cuộc tọa đàm do Trung tâm Pháp Việt Đào tạo về Quản lý (CFVG) phối hợp với Trung tâm Văn hóa Pháp (L’Espace), Hội đồng Anh, Trung tâm hỗ trợ Sáng kiến Phục vụ Cộng đồng (CSIP) tổ chức vừa qua tại Hà Nội. Tọa đàm đã thu hút đông đảo đại biểu tham gia nhằm học hỏi kinh nghiệm cũng như mô hình xây dựng DN gắn liền với trách nhiệm xã hội- một xu hướng đang được quan tâm hiện nay.

Câu chuyện thực tế…

TÒHE là một DN xã hội VN với sứ mạng mang đến cho trẻ em thiệt thòi một sân chơi với các hoạt động sáng tạo nghệ thuật độc đáo cho các em cơ hội trải nghiệm và học hỏi. Tác phẩm của các em được chọn lọc, thiết kế và dùng làm học tiết trang trí in trên các sản phẩm Lifestyle mang thương hiệu Tòhe và được phân phối tại thị trường VN và quốc tế. Một phần lợi nhuận được sử dụng để tiếp tục mở rộng chương trình lớp học sáng tạo và chương trình học bổng cho các em có năng khiếu. Tòhe cũng mong muốn gợi ý cho các em nhỏ về một lựa chọn nghề nghiệp trong lĩnh vực sáng tạo nếu các em có khả năng. Vì ngành công nghiệp sáng tạo tạo ra giá trị kinh tế lớn và ngày nay đang trở thành một xu hướng mới của nền kinh tế thế giới ( nền kinh tế sáng tạo).

Dichung.vn được phát triển và vận hành bởi công ty Cổ phần Đi Chung, một doanh nghiệp xã hội được thành lập với định hướng sử dụng công nghệ để góp phần giải quyết một số các vấn đề nhức nhối của xã hội, trong đó có vấn đề ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường đô thị.

Dichung.vn tập trung phát triển các công nghệ hỗ trợ đi chung xe trên nền tảng trực tuyến và di động. Giải pháp này giúp mọi người chia sẻ các vị trí trống trên các phương tiện vận tải khi lưu thông, tiết kiệm chi phí đi lại, đồng thời giảm số lượng xe lưu hành trên đường, từ đó hạn chế ùn tác giao thông và ô nhiễm không khí do gảim bớt khí thải ra môi trường.

Cộng đồng  Dichung.vn được phát triển với tầm nhìn xây dựng đi chung xe thành một văn hóa di chuyển mới tại VN trong vòng 3-5 năm tới.

Đây là những mô hình kinh doanh thực tế của 2 doanh nghiệp xã hội điển hình đã bước đầu thành công ở Việt Nam. Đây không phải là hình thức kinh doanh mới mẻ trên thế giới và cả ở VN, tuy nhiên, mô hình DN xã hội vẫn còn khá mơ hồ và chưa nhận được sự thấu hiểu và quan tâm sâu sắc của nhiều người.

Cơ hội phát triển sáng tạo trong kinh doanh

Mô hình doanh nghiệp xã hội là một cơ hội phát triển sự sáng tạo trong kinh doanh. Tuy nhiên, làm thế nào để phát triển các ý tưởng và gây dựng một doanh nghiệp xã hội? Những điều kiện gì để thành công? Huy động các nguồn lực, hỗ trợ và đầu tư như thế nào?... là những băn khoăn mà rất nhiều doanh nghiệp mới vận hành còn bỡ ngỡ.

Theo các chuyên gia tại tọa đàm, trong ba thập niên trở lại đây, phong trào DNXH đã phát triển mạnh ra khỏi biên giới các quốc gia và trở thành một vận động xã hội có quy mô và tầm ảnh hưởng toàn cầu. Theo các nghiên cứu thống kê, DNXH đang hoạt động mạnh mẽ ở tất cả các khu vực trên thế giới từ Tây Âu, Bắc Mỹ, Úc đến Mỹ La-tinh, Trung Đông, châu Phi, Nam Á, Đông Nam Á. Nước Anh là nơi DNXH ra đời sớm nhất và có phong trào DNXH phát triển nhất hiện nay. Nước Anh hiện giữ vị trí tiên phong về phong trào DNXH trên thế giới. Theo số liệu được trích dẫn rộng rãi, tính tới năm 2005, nước Anh có 55.000 DNXH, với tổng doanh thu đạt 27 tỷ bảng, đóng góp 8,4 tỷ bảng/ năm vào GDP, sử dụng 475.000 lao động và 300.000 tình nguyện viên, chiếm 5% tổng số lao động trong khu vực doanh nghiệp.

Doanh nghiệp xã hội là một khái niệm rất mới ở Việt Nam, mặc dù ở thời điểm hiện tại trên cả nước đã có ít nhất gần 200 tổ chức được cho là đang hoạt động đúng theo mô hình Doanh nghiệp xã hội (DNXH) và một trong các DNXH điển hình và tiên phong được biết đến rộng rãi là Nhà hàng KOTO được thành lập ở Hà Nội từ năm 1999.

Theo nghiên cứu, một số đặc điểm cơ bản của DNXH được thừa nhận rộng rãi bao gồm: phải có hoạt động kinh doanh; đặt mục tiêu xã hội lên hàng đầu; tái phân phối lợi nhuận; sở hữu mang tính xã hội; phục vụ nhu cầu của Nhóm đáy (BoP). Những đặc điểm nổi bật khác của DNXH là sáng kiến từ cơ sở, cởi mở và liên kết, gắn chặt với vai trò cá nhân của DNXH, nhân viên của DNXH là người làm công tác xã hội. Mặc khác, DNXH là mô hình kết hợp hài hòa cả hình thức và nội dung của hai loại hình tổ chức Doanh nghiệp truyền thống và NGO, lấy kinh doanh làm lĩnh vực hoạt động chính, nhưng không vì mục tiêu lợi nhuận mà nhằm giải quyết các vấn đề xã hội cụ thể.

Rõ ràng, mô hình DNXH tham gia tích cực hơn vào việc hiện các mục tiêu xã hội. Đã đến lúc, mô hình kinh doanh mới mẻ này cần nhận được nhiều sự quan tâm hơn từ phía chính phủ, doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, các nhà đầu tư (cá nhân và tổ chức)....

Quỳnh Chi