Cần cải thiện môi trường kinh doanh

Môi trường kinh doanh là một trong những chỉ số rất quan trọng trong con mắt các nhà đầu tư nước ngoài. Việc cải thiện môi trường kinh doanh sẽ giúp Việt Nam có thể cắt giảm chi phí, thời gian và rủi ro cho các doanh nghiệp. Đó cũng là nội dung chính tại Hội thảo “Triển khai Nghị quyết 19 cải thiện chỉ số môi trường kinh doanh tại Việt Nam” do Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) phối hợp với với Dự án “Quản trị Nhà nước nhằm tăng trưởng toàn diện” của Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (dự án USAID/GIG) tổ chức mới đây tại Hà Nội.

Theo tinh thần Nghị quyết số 19/CQ-CP của Chính phủ ban hành ngày 18/3/2014, Chính phủ yêu cầu các Bộ, cơ quan và địa phương cần tập trung thực hiện hiệu quả 3 đột phá chiến lược gắn với tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Bên cạnh đó, tiếp tục đẩy mạnh việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trọng tâm là xây dựng, sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật, các cơ chế chính sách tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và bình đẳng cho mọi tổ chức, doanh nghiệp, người dân phát triển sản xuất kinh doanh. Chú trọng các cơ chế, chính sách về quyền sở hữu tài sản, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ nhà đầu tư, bảo vệ quyền lợi của cổ đông thiểu số, các quy định về phá sản, giải thể, cạnh tranh…

Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM cho biết, Nghị quyết số 19/NQ-CP đặt ra mục tiêu cụ thể về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và được xây dựng xuất phát từ thực tế của doanh nghiệp và thông lệ quốc tế. Nghị quyết này được tiếp cận theo hướng giảm chi phí, giảm rủi ro và tăng cường tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh. Với vai trò là cơ quan tham mưu, CIEM cũng đang tham vấn ý kiến của đông đảo cộng đồng doanh nghiệp Việt nhằm tìm ra các giải pháp tối ưu nhất giúp tăng năng lực cạnh tranh. Ngoài ra, với sự giúp đỡ của USAID thông qua dự án “Quản trị Nhà nước nhằm tăng trưởng toàn diện” (GIG), CIEM đã thực hiện những chương trình hành động nhằm tạo điều kiện dễ dàng hơn cho các nhà đầu tư khi bắt đầu sản xuất tại Việt Nam, cũng như phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ nhằm tạo nhiều công ăn việc làm và tăng trưởng cho nền kinh tế, Tiến sĩ. Nguyễn Đình Cung nói.

Ông Olin McGill, chuyên gia quốc tế về môi trường kinh doanh, đặt câu hỏi: tại sao rất nhiều nước làm được mà Việt Nam lại không? Chỉ số môi trường kinh doanh (MTKD) của Việt Nam năm 2014 đứng ở vị trí thứ 99/189 nền kinh tế trên thế giới, theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới. So sánh với nước Cộng hòa Gruzia, ông Olin McGill cho biết, đây là một quốc gia nhỏ bé, lạc hậu mới độc lập vào tháng 4/1991, tới năm 2005 một nữa dân số quốc gia này sống dưới mức trung bình. Song chỉ sau 5 năm (2005-2009) tích cực cải cách thủ tục hành chính, chỉ số xếp hạng MTKD của Gruzia đã tăng hơn 100 bậc từ vị trí thứ 112 năm 2005 lên vị trí thứ 11 vào năm 2010. Kết quả sau 5 năm, GDP 2009 của Gruzia tăng 67,6%; thu ngân sách tăng 121%; kim ngạch xuất-nhập khẩu tăng và tạo công ăn việc làm tăng 50%; thu nhập của người dân tăng 65%; thị trường cho thuê bất động sản tăng 66%.

Ông Olin McGill cũng đánh giá, tại Việt Nam, nếu chỉ tính riêng thủ tục về thuế, so với năm 2009, doanh nghiệp Việt Nam đã giảm được 178 giờ (từ 1.050 giờ/năm xuống còn 872 giờ/năm), với khoảng 400.000 doanh nghiệp, nền kinh tế tiết kiệm được 9.800 tỷ đồng. Ngoài ra, ông Olin McGill cũng khuyến nghị nếu các bộ ngành, địa phương nghiêm túc thực hiện Nghị quyết 19/NQ-CP về cải thiện MTKD, nâng cao năng lực quốc gia thì trong vòng 3-4 năm tới, Việt Nam vươn lên vị trí hàng đầu trong số các nền kinh tế có MTKD hấp dẫn, trong đó, nếu thời gian nộp thuế giảm từ 872 giờ hiện nay xuống còn 171 giờ thì cộng đồng doanh nghiệp tiết kiệm được 66.000 tỷ đồng.

Một ví dụ khác, hiện tại để xuất khẩu một lô hàng, doanh nghiệp có trong tay hoàn thiện 5 bộ chứng từ và mất tới 21 ngày, còn để thủ tục nhập khẩu thì phải có 8 bộ chứng từ và cũng mất 21 ngày. Nếu thực hiện được mục tiêu đặt ra trong Nghị quyết 19/NQ-CP là thời gian làm thủ tục xuất-nhập khẩu của Việt Nam tương đương với các nước ASEAN-6 (nhập khẩu mất 13 ngày và xuất khẩu xuất khẩu mất 14 ngày), theo tính toán của ông Olin McGill, GDP của Việt Nam sẽ tăng thêm 28%, tổng kim ngạch xuất-nhập khẩu tăng thêm 50% và tạo ra thêm khoảng 3,5 triệu việc làm mới.

Về các chính sách phiền hà, sách nhiễu mà cả doanh nghiệp trong nước lẫn doanh nghiệp nước ngoài đang gặp phải, trong hội thảo nhiều ý kiến của các cơ quan chức năng đã đưa ra thảo luận. Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn, VN cần thay đổi lại tư duy của người nộp thuế và người thu thuế. Để làm được điều này, tới đây Bộ Tài chính đã thống nhất với Ngân hàng Thế giới và các nhà tài trợ giúp cho Bộ và Tổng cục Thuế một dự án trong 3 năm (2014 - 2016), gồm 4 mục tiêu: hoàn thiện chính sách thuế và quy trình hành chính thuế theo tiêu chuẩn quốc tế; xây dựng một hệ thống cơ sở dữ liệu thống nhất, tập trung về quản lý rủi ro trong thuế; nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin trong các cơ quan thuế; thực hiện cơ chế tính giờ, tính chi phí, đánh giá độ hài lòng với cơ quan thuế.

Chia sẻ thêm về các thủ tục hành chính trong trong ngành thuế, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn thuế Việt Nam nêu lên thực trạng hiện này, một tờ khai thuế giá trị gia tăng (GTGT) phải có 9 biểu mẫu, trong đó, một số biểu mẫu yêu cầu kê khai rất chi tiết như số xe, đời xe, loại xe với hàng hóa là ô tô, xe máy. Những biểu mẫu này được ban hành nhằm chống gian lận thương mại, nhưng có thể bỏ ngay được để tạo thuận lợi cho các DN làm ăn trung thực. Nếu giải quyết loại bỏ được các thủ tục thừa trên thì cộng đồng doanh nghiệp sẽ được lợi rất nhiều về cả thời gian, tiền bạc và chi phí cơ hội, bà Cúc nêu ý kiến./.

Anh Phương