Thời của thị trường M&A Việt

Với sự chuyển dịch của các định chế kinh tế, tài chính từ Âu sang Đông; sự bắt tay của các ông lớn quyền lực, nhiều hiệp định thương mại song phương và đa phương sẽ được ký kết trong thời gian tới, việc cam kết cổ phần hóa mạnh mẽ các tổng công ty của Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đang có những tiền đề rất thuận lợi để tiến hành các hoạt động mua bán sáp nhập doanh nghiệp (M&A) đình đám, trị giá tỷ đô ở tương lai gần.

Ngành thực phẩm, hàng tiêu dùng được quan tâm 

Theo các chuyên gia nhận định, bấp chấp những bất ổn kinh tế gần đây trong cả nước, kể từ năm 2008, các giao dịch M&A tại Việt Nam đã gia tăng đáng kể về số lượng cũng như giá trị giao dịch. Theo thống kê của Capital IQ, có tới 92 giao dịch M&A thành công trong năm 2008, con số này tiếp tục tăng lên 308 vào năm 2012, và 120 giao dịch đã được thực hiện vào nửa đầu năm 2013. Xu hướng cho thấy trong quá khứ số lượng giao dịch thường tăng vào nửa cuối năm. Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố khả thi thị trường M&A Việt Nam cũng không tránh khỏi những rủi ro như: Sự trượt giá của đồng Việt Nam mặc dù Chính phủ cùng hệ thống ngân hàng Trung ương đã kiểm soát tương đối ổn định tình hình, chuyện thâm hụt thương mại và ngân sách, sự yếu kém của các doanh nghiệp quốc doanh, nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng cũng như sự yếu kém trong việc bảo vệ bản quyền, sở hữu trí tuệ. Do đó có ý kiến cho rằng hoạt động M&A có diễn ra sôi động trong thời gian tới.

Các ngành hàng được các nhà đầu tư quan tâm trong thời gian tới chủ yếu là thực phẩm, đồ uống, hàng tiêu dùng và chăm sóc sức khỏe. Xu hướng này có là do mức thu nhập, tiêu dùng của người dân ngày càng cao. Còn các ngành có xu hướng ít tăng trưởng hơn sẽ là bất động sản, dịch vụ tài chính. Lý do bởi những khó khăn nội tại của nền kinh tế, lượng giao dịch chất lượng cao hạn chế, rào cản trong định giá tài sản.

Thương vụ M&A đình đám

Thời gian qua, giới quan sát đã nhìn nhận thấy rất nhiều thương vụ M&A đình đám . Theo nhận định của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, chương trình cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước vừa được Chính phủ thông qua với việc cổ phần hóa 432 tổng công ty và doanh nghiệp lớn trong năm 2014 – 2015 đang mở ra những cơ hội cho thị trường M&A. Mặt khác, làn sóng mới trong hoạt động M&A sẽ là động lực quan trọng thúc đẩy sự thành công của chương trình tái cơ cấu và cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước.

Theo ông Đặng Xuân Minh Tổng giám đốc AVM Việt Nam, thời gian tới nếu 7 thương vụ IPO của các doanh nghiệp nhà nước như: PVGas, Mobifone, Vietnam Airlines… nếu thành công sẽ mang lại cho nhà nước khoảng 4,79 tỷ USD”, đây thực sự là con số khổng lồ. Ngoài ra, ông Minh cho biết thêm theo tính toán của AVM ở làn song M&A thứ hai tại Việt Nam giai đoạn (2014 – 2018) ước đạt quy mô giá trị lên tới 20 tỷ USD, trong khi giai đoạn thứ nhất (2008 – 2013) đạt tổng giá trị 15 tỷ.

Ví dụ thấy rõ nhất là  ở trường hợp của FPT. Theo lời của Tổng giám đốc FPT Bùi Quang Ngọc, mục tiêu doanh thu của tổng công ty này là sẽ tăng trưởng bình quan 40% trong 3 năm tới theo hai hướng là tự thân (organic growth) và thông qua M&A (inorganic growth). Theo đó, mỗi năm tập đoàn này sẽ dành ra khoản tiền là 50 triệu USD cho các thương vụ M&A, trong đó một năm thực hiện cho được 2 thương vụ thành công. Mới đây, FPT cũng đã rất thành công trong việc mua lại RWE IT Slovakia, công ty con của RWE, vào giữa tháng 6 vừa qua. Với bản hợp đồng khủng này đã mang lại cho FPT hợp đồng cung cấp dịch vụ công nghệ thông tin tổng thể dài hạn trị giá hàng chục triệu USD với RWE. Với sự bùng nổ thị trường CNTT với những thuật ngữ, công nghệ, hay giải pháp mới, FPT sẽ tập trung nhiều vào phát triển các giải pháp mới theo xu hướng công nghệ của thế giới. Giải pháp này sẽ hỗ trợ cho dịch vụ bán hàng, đặc biệt sẽ có thêm nhiều dịch vụ mới từ các thương vụ M&A. “Nói cách khác, dịch vụ, giải pháp và M&A là ba lĩnh vực mà FPT sẽ tập trung nhất trong hai năm tới”, ông Ngọc cho hay.

Cũng ở một trường hợp M&A khá nổi tiếng khác trong địa hạt các doanh nghiệp tư nhân là việc thương hiệu cà phê Phindeli bắt tay với công ty bánh kẹo Kinh đô để cho ra đời một tên tuổi cà phê mới. Được biết, ông chủ Phạm Đình Nguyên của Phindeli đã từng có bước rất táo bạo với thương vụ mua lại thị trấn Buford thuộc Bang Wyoming (Mỹ) năm 2012 và đổi tên thành “Thị trấn PhinDeli”. Và trong khoảng gần 1 năm qua, ông Nguyên đã đổ vào “Thị trấn PhinDeli” khoảng 500.000 USD để biến nơi đây thành tuyên ngôn cà phê trên đất Mỹ, giúp ông thực hiện tham vọng mở cánh cửa thị trường tiêu thụ cà phê rang xay ở Việt Nam có quy mô ước tính đạt hơn 500 triệu USD. Vụ M&A này lại khiến giới chuyên gia nhớ lại việc đã từng có những nhà đầu tư nhạy bén nhanh chóng đầu tư, xây dựng rồi bán lại giống như Lý Quý Trung, CEO Phở 24; Đỗ Anh Tú, CEO Diana; Phan Quốc Công, CEO ICP… đã làm rất thành công.

Ngoài hai thương vụ M&A đình đám trên, thị trường M&A cũng ghi nhận sự sôi động nhộn nhịp ở nhiều lĩnh vực nhạy cảm của nền kinh tế. Như trường hợp của VP Bank mua lại Công ty TNHH một thành viên tài chính Than-Khoáng sản Việt Nam (CMF) và đổi tên thành Công ty tài chính TNHH MTV Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (VPB FC). Vốn điều lệ Công ty là 1.000 tỷ đồng do VPBank sở hữu 100%. Xu hướng được xem là khá “hot” khi các ngân hàng mua công ty tài chính để đẩy mạnh lĩnh vực bán lẻ để dễ dàng cho các khoản vay nhỏ từ vài triệu đồng đến vài chục triệu đồng mà không cần phải có tài sản thế chấp, ngoài ra các công ty tài chính được phép thực hiện các hoạt động ngân hàng về phát hành thẻ tín dụng, huy động vốn, bảo lãnh, bao thanh toán. Một số thương vụ khá nổi tiếng khác trong ngành cũng được nhắc đến gồm có việc: HDBank mua 100% vốn của Công ty Tài chính Việt Société Générale (SGVF), Maritime Bank mua 64,1% vốn của công ty tài chính Dệt may (mua lại phần vốn của Vinatex)…

Vụ sáp nhập đường Ninh Hòa (NHS) và đường Biên Hòa (BHS) cũng được xem là thương vụ có giá trị giao dịch cao. Cụ thể, theo tinh thần đại hội cổ đông hai công ty đã thông qua phương án sáp nhập CTCP Đường Ninh Hòa (NHS) vào CTCP Đường Biên Hòa (BHS). Theo đó, BHS sẽ sở hữu 100% NHS theo phương thức phát hành thêm cổ phiếu BHS để hoán đổi lấy toàn bộ số cổ phiếu NHS đang lưu hành theo tỷ lệ 1:1.Sau khi hoán đổi cổ phiếu, CTCP Đường Biên Hòa sẽ trở thành chủ sở hữu duy nhất 100% vốn điều lệ của NHS và CTCP Đường Ninh Hòa sẽ được đăng ký chuyển đổi thành Công ty TNHH một thành viên. Lãnh đạo đơn vị này cho biết mục đích của việc hoán đổi cổ phiếu và hợp nhất thành một công ty lớn hơn nhằm khẳng định vị thế trên thị trường, cũng như nâng cao năng lực tài chính, quản lý, điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh.

Mặt dù địa hạt bất động sản không quá ồn ào, song cũng có những câu chuyện M&A hàng nghìn tỉ đồng. Đó là trường hợp dự án Đông Nam (Hiệp Bình Phước, Thủ Đức, TP.HCM) của Hoàng Anh Gia Lai đã được chuyển nhượng lại cho Him Lam với giá trị hơn 1.050 tỷ đồng. Quy mô dự án này rộng gần 35,3ha nằm tại phường Hiệp Bình Phước, quận Thủ Đức, TP.HCM gồm có 2.300 căn hộ và biệt thự. Thông tin từ phía Hoàng Anh Gia Lai cho biết, đơn vị đã đầu tư vào dự án khoảng 1.119 tỷ đồng, chủ yếu phục vụ đền bù giải phóng mặt bằng.

Ngoài ra, còn có thương vụ Vinacapital đã hoàn thành việc bán cổ phần tại Movempick Hotel Saigon trong quý I với giá trị 16,1 triệu USD, bên mua là tập đoàn Tung Shing ở Hong Kong đã mua 53% cổ phần của khách sạn Movenpick Sài Gòn. Lotte Mart – tập đoàn bán lẻ hàng đầu Hàn Quốc – đã mua lại Pico Plaza để mở rộng hoạt động.

Sức nóng của thị trường M&A đang rất hấp dẫn các nhà đầu tư trong thời gian tới. Có thể nói, đây là một trong những đòn bẩy kinh tế khá hữu hiệu để vực dậy các tập đoàn, tổng công ty làm ăn bết bát cũng như mở ra cơ hội cho những ông chủ mới nhanh chân nằm bắt cơ hội. Song theo nhận định của nhiều chuyên gia, cái hay của câu chuyện  M&A lần này là cơ hội chia đều cho cả khối doanh nghiệp tư nhân chứ không thiên quá nhiều lợi thế về các doanh nghiệp quốc doanh./.

Anh Phương