Chặn đà suy thoái kinh tế: Chưa có được giải pháp hiệu quả

Nợ xấu và nợ công trong nhiều năm qua là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng lớn tới sự phát triển của nền kinh tế. Trong khi để tìm một giải pháp khắc phục hiệu quả vẫn là một dấu hỏi lớn thì theo đánh giá của PGS.TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam  hai vấn đề trên đang có xu hướng gia tăng trong giai đoạn này. Như vậy, đà suy thoái kinh tế có thể vẫn còn tiếp tục trong thời gian tới.

Doanh nghiệp đóng cửa ngày càng nhiều

Theo PGS.TS. Trần Đình Thiên, hai luồng tiền bơm cho nền kinh tế là doanh nghiệp và chi tiêu nhà nước là những điểm nghẽn lớn nhất khiến kinh tế trì trệ. Nếu tính cả số doanh nghiệp nhà nước không được Chính phủ bảo lãnh và nợ đọng xây dựng cơ bản, nợ công của Việt Nam lên tới gần 100% GDP.

Hệ thống doanh nghiệp là xương sống của nền kinh tế. Một nền kinh tế phát triển khi hệ thống doanh nghiệp vận hành một cách hiệu quả, giá trị kinh tế mang lại lớn. Tuy nhiên, căn cứ trên số liệu thống kê cho thấy, tình trạng doanh nghiệp làm ăn không hiệu quả phải tạm dừng hoạt động hoặc đóng cửa vẫn diễn ra hàng loạt và chưa có tín hiệu dừng lại, thậm chí số lượng doanh nghiệp đóng cửa năm sau luôn cao hơn năm trước. Cụ thể, năm 2011 có 53.922 doanh nghiệp đóng cửa thì đến năm 2012 con số này tăng lên 54.261 và đến năm 2013 là 60.737 doanh nghiệp đóng cửa. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2014, số doanh nghiệp đóng cửa đã tăng 16% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này cho thấy, chính sách kinh tế vĩ mô vẫn chưa phát huy được hiệu quả. Dù số doanh nghiệp đăng ký thành lập nhiều hơn số doanh nghiệp tuyên bố đóng cửa nhưng thực tế quy mô doanh nghiệp ngày càng có xu hướng nhỏ đi (năm 2012 có 69.874 doanh nghiệp, vốn bình quân là 6,68 tỷ đồng/DN; năm 2013 có 76.955 DN, vốn bình quân đạt 5,18 tỷ đồng/DN. Nếu quy về mặt bằng giá năm 2012 thì chỉ còn 4,18 tỷ đồng/DN).

PGS.TS. Trần Đình Thiên cho rằng: Số DN đóng cửa mỗi năm đều tăng lên, gia tốc đóng cửa tăng cho thấy sức khỏe của DN đang yếu đi. Lý do chủ yếu là do môi trường kinh doanh, cơ chế chính sách, cách hoạt động của DN chứ không phải vì khó khăn bên ngoài. “Trong điều kiện kinh tế còn khó khăn mà quy mô DN càng nhỏ thì những DN này sẽ càng vất vả hơn nhiều để trụ lại với cuộc chơi. Với tình hình nền kinh tế đang lúc khó khăn lại phải nuôi dưỡng những DN này thì sẽ càng khó khăn hơn để khôi phục và phát triển”, ông Thiên cho biết.

Đâu là giải pháp?

PGS.TS. Trần Đình Thiên nhận định, nợ xấu và nợ công là những điểm nghẽn lớn nhất của nền kinh tế, bởi vậy không thể để tắc nghẽn vĩ mô lâu hơn. Đối với nợ xấu, Chính phủ cần có biện pháp quyết liệt, triệt để để giải quyết một phần cơ bản nợ xấu trong vòng vài năm, bằng “tiền tươi, thóc thật”. Tìm nguồn tài chính bằng cách bán tài sản nhà nước (cổ phần hóa), vay nợ từ các tổ chức như IMF… Đối với nợ công, cần tiếp cận xử lý hệ thống luật liên quan đến đầu tư công và DN nhà nước theo cách đồng thời sửa 6 Luật (Luật Ngân sách, Luật DN, Luật Đầu tư công, Luật Xây dựng…) trong một thời gian ngắn, theo “quy trình đặc biệt”; đẩy mạnh tiến độ cổ phần hóa nhưng không theo logic trong trào mà theo logic “cưỡng bức cải cách có điều kiện”…

Ở một khía cạnh khác, hoạt động đầu tư, kinh doanh ở Việt Nam cũng gặp phải không ít rào cản làm cản trở sự phát triển của nền kinh tế như: Nút thắt về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực, thủ tục hành chính; một số quy định hiện hành chưa phù hợp; khoảng cách giữa các quy định pháp luật và việc thực thi chính sách ở các địa phương gây nhiều khó khăn cho DN…

Nhằm tháo gỡ rào cản cho hoạt động đầu tư, ông Đỗ Nhất Hoàng, Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) kiến nghị, sửa Luật đầu tư, Luật DN và các luật liên quan; cải cách thủ tục hành chính, rà soát để loại bỏ giấy phép con và giảm số lượng lĩnh vực đầu tư, kinh doanh có điều kiện…

Ngoài ra, để cứu cánh cho các DN, bên cạnh các chính sách vĩ mô từ Chính phủ, ông Hoàng cho rằng, các DN cần có những chiến lược phù hợp với tình hình. Theo đó, các DN cần tự nâng cấp về công nghệ, phương thức quản lý, văn hóa kinh doanh… để tăng cơ hội hợp tác với đối tác nước ngoài; cung cấp hồ sơ giới thiệu về DN để quảng bá với các đối tác; tăng cường các hoạt động giao lưu, tiếp xúc thông qua các cơ quan, tổ chức về xúc tiến đầu tư, các hội nghị, hội thảo; tham gia các website về xúc tiến đầu tư để tìm hiểu thêm về đối tác đầu tư, kinh doanh…

Đình Thanh