Rộng cửa cho vay tín chấp

Để thúc đẩy tăng trưởng hỗ trợ phát triển kinh tế, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mở hết cửa để các NHTM có thể vận dụng theo khả năng. Quyết sách mới của NHNN khuyến khích các hệ thống hoàn thiện các quy trình kiểm soát  và đẩy mạnh cho vay tín chấp vì thế mang tính định hướng.

Nhẹ yêu cầu tài sản thế chấp?

Hệ thống NH đã đi dần vào ổn định. Các NH yếu kém đã cơ bản tái cơ cấu xong, thanh khoản hệ thống dồi dào. Nguồn vốn huy động vẫn tăng, trong khi tín dụng ách tắc do nợ xấu vẫn còn chưa xử lý bao nhiêu, thị trường bất động sản chưa thật sự phục hồi vững chắc. 7 tháng đầu năm, tín dụng mới chỉ tăng 3,68%, trong khi nhiệm vụ đến hết năm, tín dụng phải tăng trưởng 12 – 14% để hỗ trợ kinh tế hồi phục. Bài toán của các NHTM lúc này là làm sao đẩy vốn ra mà vẫn không được hạ thấp các chuẩn cho vay.

Kinh tế vẫn tiếp tục khó khăn, DN chết nhiều và hoạt động cầm chừng chờ thời, đây không phải lúc cho các kế hoạch kinh doanh mới nên họ không có nhu cầu vay vốn. Thông lệ, NH chỉ ưa nhận khoản thế chấp bằng sổ đỏ nhà đất. Giờ đây, họ xem xét đến uy tín và khả năng trả nợ của người vay. Đó là một bước chuyển không dễ dàng.

Chính sách của NNHN cũng khuyến khích NHTM phát triển cho vay tín chấp bằng văn bản số 5342/NHNN-TTGSNH yêu cầu các tổ chức tín dụng triển khai một số biện pháp đẩy mạnh cho vay, trong đó có hướng xem xét tăng cường khả năng cho vay không có bảo đảm bằng tài sản.

NHNN  yêu cầu các tổ chức tín dụng xây dựng quy trình thu thập, khai thác thông tin về đánh giá tín nhiệm, hoạt động của khách hàng từ các tổ chức hoạt động chính thức, kết hợp với hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của mình để nâng cao hiệu quả thẩm định và đánh giá mức độ tín nhiệm của khách hàng vay nhằm tăng cường khả năng cho vay không có bảo đảm bằng tài sản, đơn giản hóa thủ tục cho vay…

Quyết sách này của NHNN làm cho các NHTM thêm niềm tin để mạnh tay mở rộng cho vay tín chấp. Điều này cũng cho thấy quyết tâm và nỗ lực đẩy nhanh tín dụng đầu ra trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng khá chậm chạp trong thời gian vừa qua.

“Tốt tự thân”  và câu chuyện minh bạch

Bối cảnh kinh tế còn trì trệ như hiện nay, các NH rất khó để đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng. Mà tín dùng tắc nghẽn sẽ làm chậm khả năng hồi phục của nền kinh tế. Nợ xấu thì vẫn nhùng nhằng không thể giải quyết nổi, các NH buộc phải trích lập dự phòng rủi ro lớn. DN cũng không thể giải quyết được nợ xấu để tiếp cận nguồn vốn mới đầu tư vào các dự án sản xuất kinh doanh. Vòng luẩn quẩn khó gỡ này không thể quy trách nhiệm cho riêng hệ thống NH. Vì thế, cho vay tín chấp thời điểm này có thể là một hướng đi tốt.

Tài sản thế chấp là một vấn đề mà DN và cả khách hàng cá nhân kêu rất nhiều. Không nhiều DN có đủ nhà đất để thế chấp NH vay vốn. Việc thế chấp tài sản là hàng hóa, nguyên vật liệu cũng có những trở ngại, như sự luân chuyển, vòng quay sản xuất kinh doanh, và đặc biệt là cả rủi ro bị rút ruột rồi rủi ro pháp lý như nhiều vụ việc xảy ra thời gian qua… Tài sản thế chấp chính là một trở ngại ngăn cản dòng chảy tín dụng, thu hẹp diện vay vốn của các NH.

Trong cái khó ló cái khôn, có thể trong giai đoạn tắc nghẽn tín dụng hiện nay, các NH lại phát triển được cho vay tín chấp để thúc đây tăng trưởng, mở rộng cơ hội vay vốn cho người dân và DN. NHNN hiện đã bật đèn xanh,  mọi sự chú ý đang dồn vào việc các NH sẽ triển khai ra sao.

Thực ra, các NH từ lâu cũng đã chấp nhận tín chấp. NHNN có Trung tâm thông tin tín dụng theo dõi, đánh giá, cho điểm các khách hàng DN và họ chia sẻ thông tin trong hệ thống khá hữu hiệu. Trong văn bản 5342, NHNN đề nghị xây dựng quy trình thu thập, khai thác thông tin về đánh giá tín nhiệm, hoạt động của khách hàng từ các tổ chức hoạt động chính thức, kết hợp với hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của tổ chức tín dụng, chi nhánh NH nước ngoài để nâng cao hiệu quả thẩm định và đánh giá mức độ tín nhiệm của khách hàng vay.

Lãnh đạo một NHTMCP quy mô lớn chia sẻ: Tại nhiều NH hiện nay, các khách hàng tốt đều được vay không có tài sản đảm bảo. Thay vào đó là cơ chế giám sát, quản lý dòng tiền để đảm bảo an toàn.

Khách hàng tốt được đánh giá là “tốt tự thân” là điều quan trọng nhất để xem xét cho vay. “Khi cho vay ngân hàng sẽ phải trả lời bốn câu hỏi cơ bản: Khách hàng là ai? Họ vay để làm gì? Khả năng tài chính của họ như thế nào? Rồi mới đến câu hỏi cuối là tài sản đảm bảo như thế nào?” - vị giám đốc NH chia sẻ.

Tuy tài sản đảm bảo ở vị trí cuối trong những câu hỏi NH đặt ra với khách hàng, nhưng nhiều khi lại quan trọng nhất chi phối quyết định cho vay. Trường hợp vay không có tài sản đảm bảo, ngoài việc thẩm định tốt, NH thường áp cơ chế giám sát, quản lý dòng tiền của khách hàng để phòng ngừa rủi ro. Chuyện còn lại là khách hàng có thực sự minh bạch để trả lời trung thực những câu hỏi trên, có ngại khi dòng tiền bị người ngoài dòm ngó và quản lý. Câu chuyện minh bạch với DN lại là một vấn đề không dễ.

Một vấn đề khác là sức khỏe DN còn èo uột, tiêu thụ sản phẩm bị thu hẹp do người dân thắt chặt chi tiêu, họ cũng khó lòng được đánh giá là “tốt tự thân”. Tiếp cận vốn luôn là một bài toán khó với bất kỳ DN nào.

Lê Minh