Thị trường logistics Hà Nội: Có nhưng chưa đủ

Theo thời gian và xu hướng phát triển các chuyên gia dự báo độ mở của thị trường Việt Nam sẽ ngày càng lớn. Điều này không chỉ là thách thức song cũng mang lại những cơ hội không nhỏ.  Phát triển ngành logistics chính là một hướng mới nhằm đi tắt đón đầu nguồn lợi kinh tế này. Đó cũng chính là chủ đề chính của buổi Hội thảo: “Thực trạng và giải pháp phát triển dịch vụ logistics và giám định thương mại trên địa bàn TP”, được tổ chức mới đây tại Hà Nội.

Hầu hết doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ

Nằm trên địa bàn Thủ đô, nơi có điều kiện kinh tế, hạ tầng cơ sở đặc biệt phát triển song tiềm năng của ngành logistics dường như chưa được khai thác hiệu quả triệt để. Theo số liệu của Sở Công thương Hà Nội, hầu hết các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ logistics (LSP) chỉ có quy mô nhỏ và vừa (quy mô vốn trung bình là 18,6 tỷ đồng). Quy mô nhân sự trung bình 58 người. Cá biệt có doanh nghiệp vốn là 500 triệu đồng quy mô 10 người. Ngoài ra, một thực trạng khác là khoảng hơn 60% doanh nghiệp LSP ở Hà Nội là các chi nhánh của  các doanh nghiệp LSP tại thành phố Hồ Chí Minh. Do đó về quy mô hoạt động và điều kiện vật chất đều hạn chế hơn so với hội sở. Một điểm hạn chế khác của các doanh nghiệp LSP Hà Nội là có đến 90% doanh nghiệp chưa ứng dụng các phần mềm công nghệ thông tin vào hoạt động của mình.

Ngoài ra, theo đánh giá của bà Trần Thị Phương Lan, Phó giám đốc Sở Công thương Hà Nội hiện vẫn có tình trạng phát triển không đồng đều giữa khối doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài trong ngành logistics. Cụ thể, các doanh nghiệp trong nước chiếm khoảng 20% số lượng các LSP trên địa bàn Thủ đô. Với các thương hiệu như: Công ty kho vận miền Nam (Sotrans), công ty cổ phần Vinafreight, Công ty cổ phần Hàng hải Macs, Công ty cổ phần Vosa.

Tuy nhiên, điểm khác biệt giữa doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chính ở chỗ, các doanh nghiệp này chỉ chiếm số lượng rất nhỏ 2% nhưng thị phần cung cấp của họ lên tới 80%. Điểm khác biệt giữa các doanh nghiệp LPS nước ngoài là có lượng vốn lớn, kỹ năng quản trị logistics cao được hỗ trợ bởi hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại. Họ chủ yếu cung cấp các dịch vụ vận tải quốc tế và các dịch vụ giá trị gia tăng như tư vấn, cross-docking, theo dõi đơn hàng. Chính sự khác biệt lớn này đã tạo ra những rào cản khiến các LPS trong nước thu hẹp thị phần, sức cạnh tranh kém, hoạt động không hiệu quả…

Thêm giải pháp thúc đẩy

Theo ông Trần Nguyên Năm, Phó vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công thương hầu hết các doanh nghiệp logistics tại Việt Nam nói chung và trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng, đều chưa thực sự phát triển đồng bộ, chuyên nghiệp, hiện đại về quy mô, nguồn nhân lực cũng như việc ứng dụng các công nghệ hiện đại. Các doanh nghiệp Việt Nam trong ngành mới chỉ đáp ứng được nhu cầu cho từng địa phương tỉnh thành hoặc các doanh nghiệp trong các khu công nghiệp, khu chế xuất. Tính liên kết giữa các công ty hoạt động trong lĩnh vực này còn kém. Đặc biệt, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật còn rất thiếu, nhiều quy định đã có nhưng còn lỏng lẻo, chưa bám sát thực tiễn, chưa có định hướng rõ ràng để hỗ trợ doanh nghiệp.

Ông Trần Thanh Hải, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu chia sẻ thêm về việc phát triển dịch vụ giám định thương mại trong hoạt động logistics. Hiện có rất nhiều bộ luật như Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Thương mại… Các cơ quan như Bộ Công thương, Tổng cục Hải Quan, Tổng Cục thuế… đều tham gia vào công việc trên. Do có quá nhiều đầu mối nên việc thống nhất quản lý, điều hành trên thực địa gặp không ít khó khăn. Đơn cử như việc con dấu của giám định viên. Thông thường một lô hàng hóa đều phải qua sự kiểm định của các cơ quan nhất định thì mới được cho thông quan. Tuy nhiên, trên thực tế không phải loại hàng hóa nào cũng dễ dàng để cơ quan giám định tiến hành nghiệp vụ kiểm tra giám sát. Và khi kiểm tra giám sát xong rồi thì kết quả đó lại phải được gửi về trụ sở cơ quan. Điều này gây phát sinh nhiều chi phí về tài chính và thời gian cho doanh nghiệp. Nên Bộ Công thương đã có đề xuất với Chính phủ. Mỗi giám định viên khi “chấp pháp” sẽ được cấp một con dấu riêng để chủ động giám định và đóng dấu ngay tại bến bãi kho hàng chứ không cần phải chuyển kết quả về trụ sở cơ quan giám định như trước đây. Điều này sẽ tiết kiệm được chi phí và tăng năng suất hoạt động của các doanh nghiệp LPS lên rất nhiều, ông Hải nói.

Tâm huyết với vấn đề này ông Nguyễn Tương, Trưởng Văn phòng Đại diện Hiệp hội DN dịch vụ logistics Việt Nam nhận định,  hiện nay sức cạnh tranh của các doanh nghiệp logistics nhà nước và tư nhân Việt Nam còn quá yếu so với các doanh nghiệp nước ngoài. Họ cũng chưa có khả năng cung cấp dịch vụ logistics chất lượng cao. Phân tích thêm, ông Tương cho rằng hiện mạng lưới quy hoạch giao thông và hạ tầng đô thị không đồng bộ, không đáp ứng được nhu cầu của các chủ hàng. Mặc dù Việt Nam có đường bờ biển dài, đẹp xong chưa được quy hoạch phát triển cảng biển nên cũng hạn chế phần nào sự phát triển của ngành logistics trong nước. Ngoài ra, thực tế trên địa bàn Hà Nội vào “giờ cao điểm” như lễ tết, mùa tuyển sinh đại học vận tải hành khách luôn được ưu tiên hơn hàng hòa gây thời gian lưu kho bãi lâu hơn, tăng chi phí phát sinh. Các tuyến đường trong nội đô cấm xe tải 3 tấn hoạt động, do đó doanh nghiệp phải thuê nhiều xe hơn, chạy nhiều tuyến đường hơn. Cách làm trên cũng làm đội chi phí lên khá nhiều, ông Tương chia sẻ.

Trước những khó khăn trên, ông Tương đề nghị tới đây thành phố Hà Nội cần tập trung có các chính sách hỗ trợ phát triển ngành logistics. Cụ thể, thành phố cần thành lập một ban chỉ đạo chuyên trách, giao Sở Công thương làm đầu mối để điều hành quản lý giải quyết các vướng mắc khó khăn trong hoạt động của doanh nghiệp trình các cơ quan có thẩm quyền giải quyết. Song song với đó, các doanh nghiệp logistics cũng phải tự lực nâng cao quy mô, năng lực cung ứng dịch vụ cao, giá thành thấp, liên kết với các doanh nghiệp nhập khẩu tạo niềm tin nơi khách hàng./.

Anh Phương