Tác động của Luật đầu tư sửa đổi và chính sách thuế tới việc thu hút FDI

Hội thảo “Tác động của Luật đầu tư sửa đổi và Chính sách thuế tới việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài” do VCCI, Báo Diễn đàn doanh nghiệp tổ chức vừa qua tại HN đã thu hút hơn 300 đại biểu là là lãnh đạo các Hiệp hội Doanh nghiệp, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Mục đích của hội thảo nhằm làm rõ hơn những thay đổi căn bản trong Luật Đầu tư mới, những đổi mới trong chính sách thu hút đầu tư nước ngoài, đặc biệt là những ưu đãi về thuế, sự thống nhất giữa chính sách thuế và chính sách đầu tư. Đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp đối thoại với đại diện các cơ quan quản lý, soạn thảo Luật; từ đó, phản biện nhằm giúp hoàn thiện các cơ chế, chính sách của Đảng và Chính phủ với hoạt động đầu tư tại Việt Nam.

Đóng góp lớn cho nền kinh tế

Theo TS. Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch VCCI, số liệu chính thức của Cục đầu tư nước ngoài (thuộc Bộ Kế hoạch và đầu tư) cho thấy, khu vực FDI là khu vực kinh doanh năng động, ổn định và hiệu quả, trong đó đầu tư nước ngoài đóng góp khoảng 21 - 30% trong tổng vốn đầu tư phát triển xã hội. Hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đóng góp gần 20% GDP cả nước. Đáng chú ý là từ năm 2013 đến nay, ngày càng có nhiều dự án quy mô lớn được đầu tư tại Việt Nam, các doanh nghiệp lớn đầu tư vào VN thường kéo theo chuỗi các doanh nghiệp nhỏ và vừa, tạo thêm việc làm cho nhiều lao động. Có thể nói, trong bối cảnh khó khăn chung của nền kinh tế thế giới, khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài với những đóng góp không nhỏ đang trở thành điểm sáng.

Ông Lộc cho biết, trong giai đoạn hiện nay, Luật Đầu tư năm 2005 đã xuất hiện nhiều bất cập, không còn phù hợp và phần nào ảnh hưởng đến môi trường đầu tư và kinh doanh tại Việt Nam. Trong đó, nổi bật nhất là những quy định còn nhiều vướng mắc và không thống nhất với các văn bản có liên quan đi kèm sau này. Đây là điều khó tránh khỏi với một quốc gia đang phát triển, trong tiến trình hội nhập, tham gia vào nền kinh tế thế giới, với một hệ thống luật pháp đang không ngừng được sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện.

Ông Lộc cho rằng, nếu được Quốc hội thông qua, Luật Đầu tư (sửa đổi) sẽ góp phần tạo thêm nhiều điều kiện cho nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, thu hút thêm các nhà đầu tư lớn. Chính phủ đã thể hiện sự quan tâm đến khối DN FDI bằng những chính sách ưu đãi mới về thuế. Những chính sách mới về thuế và Luật Đầu tư (sửa đổi) nếu được thông qua hi vọng sẽ tạo điều kiện cho các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam cũng như cho các doanh nghiệp trong nước hoạt động hiệu quả.

Đột phá mới          

Theo ông Quách Ngọc Tuấn - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nội dung quan trọng mang tính sửa đổi đột phá của Luật Đầu tư (sửa đổi) lần này chính là thông tin về các ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh và ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.

Dự thảo Luật đầu tư (sửa đổi) được thực hiện theo nguyên tắc Hiến định về quyền tự do đầu tư kinh doanh của mọi người trong các ngành, nghề mà Luật không cấm.

Theo ông Tuấn, quy định thống nhất ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh và ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện tại dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) có thể áp dụng chung cho tất cả các nhà đầu tư theo nguyên tắc liệt kê tại Danh mục những ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh, đầu tư kinh doanh có điều kiện ban hành kèm theo Luật. Nhà đầu tư không bị hạn chế đầu tư kinh doanh nếu ngành, nghề không quy định tại Danh mục.

Theo dự thảo luật trình Quốc trong kỳ họp vừa qua, có 6 ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh; 272 ngành, nghề có điều kiện trên cơ sở kết quả rà soát từ 51 ngành, nghề, hàng hóa cấm đầu tư kinh doanh, 386 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện theo quy định của pháp luật hiện hành. Danh mục các ngành, nghề này đang được tiếp tục rà soát.

Bên cạnh đó, một trong những nội dung quan trọng của Dự thảo là quy định rõ việc áp dụng pháp luật đối với tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. Cụ thể, Luật Đầu tư ( sửa đổi) có thể áp dụng điều kiện và thủ tục như nhà đầu tư nước ngoài trong trường hợp thành lập mới doanh nghiệp, góp vốn, mua cổ phần, thực hiện dự án đầu tư đối với các tổ chức kinh tế như: có nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ trên 51% vốn điều lệ hoặc công ty hợp danh có đa số thành viên hợp danh là cá nhân nước ngoài; có nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài nêu trên nắm giữ trên 51% vốn điều lệ. Các trường hợp còn lại áp dụng như nhà đầu tư trong nước.

Về thủ tục đầu tư và quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư, ông Tuấn cho biết, Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) bãi bỏ thủ tục cấp Giấy Chứng nhận đăng ký đầu tư đối với nhà đầu tư trong nước.

“Dự thảo cũng bãi bỏ quy trình thẩm tra cấp Giấy chứng nhận đầu tư đối với nhà đầu tư nước ngoài, áp dụng quy trình cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư với thời hạn tối đa 15 ngày thay vì 45 ngày như hiện nay. (Từ 3 quy trình: đăng ký cấp GCNĐT, thẩm tra cấp GCNĐT, cấp GCNĐT đối với dự án chấp thuận chủ trương đầu tư xuống còn 02 quy trình: cấp GCNĐKĐT và cấp GCNĐKĐT đối với dự án chấp thuận chủ trương đầu tư). Đồng thời, cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập doanh nghiệp tại cơ quan đăng ký kinh doanh thay vì cơ quan cấp Giấy chứng nhận đầu tư như hiện nay” – ông Tuấn nói.

Đặc biệt, nội dung thay đổi lớn trong Dự thảo Luật đầu tư (sửa đổi) lần này đó là ưu đãi và hỗ trợ đầu tư. Theo đó, Dự thảo quy định rõ các hình thức áp dụng ưu đãi, nguyên tắc, thủ tục và điều kiện áp dụng ưu đãi. Bổ sung đối tượng áp dụng ưu đãi đầu tư bao gồm: Dự án sử dụng nhiều lao động đặt tại vùng nông thôn; các dự án lớn được giải ngân trong thời gian ngắn thay vì chỉ áp dụng cho dự án thuộc lĩnh vực hoặc địa bàn ưu đãi đầu tư như hiện nay.

Ngoài ra, dự thảo còn quy định cụ thể danh mục ngành, nghề ưu đãi tại Luật; bổ sung, cập nhật vào danh mục ưu đãi đầu tư đối với công nghệ cao, nông nghiệp và một số hoạt động khác nhằm khuyến khích đầu tư phát triển một số ngành công nghiệp chủ lực, công nghiệp hỗ trợ, thúc đẩy đổi mới công nghệ, tạo giá trị gia tăng cao theo định hướng, chiến lược phát triển kinh tế xã hội.

Về thủ tục đầu tư và quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư, ông Tuấn cho biết, những quy định của Luật về vấn đề này còn tồn tại một số hạn chế như: Thủ tục cấp Giấy chứng nhận đầu tư được áp dụng quá rộng, bao gồm tất cả các dự án đầu tư nước ngoài và nhiều dự án đầu tư trong nước, trong đó có cả các dự án chỉ thực hiện hoạt động thương mại, dịch vụ thông thường và không thuộc lĩnh vực đầu tư có điều kiện. Trong khi pháp luật hiện hành đã quy định cụ thể về các điều kiện kinh doanh và quản lý hoạt động này thì việc cấp Giấy chứng nhận đầu tư cho các dự án nêu trên vừa tạo thêm thủ tục hành chính cho các nhà đầu tư, vừa dẫn đến trùng lặp trong hoạt động quản lý của nhà nước.

Bên cạnh đó, các quy định về hoạt động góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài trong DN Việt Nam gặp nhiều vướng mắc do Luật không xác định rõ tỷ lệ sở hữu nước ngoài trong doanh nghiệp và không quy định cụ thể về điều kiện, thủ tục thực hiện hoạt động này.

Ngoài ra, các thủ tục triển khai dự án đầu tư chưa được quy định đầy đủ, đặc biệt là các thủ tục liên quan đến điều chỉnh dự án đầu tư, tạm ngưng, giãn tiến độ hoạt động, chấm dứt dự án, thu hồi Giấy chứng nhận đầu tư, chuyển nhượng và thanh lý dự án đầu tư… Điều này không tạo cơ sở pháp lý để nhà đầu tư thực hiện hoạt động đầu tư, đồng thời, cơ quan nhà nước không đủ công cụ, chế tài cần thiết để giải quyết những vấn đề phát sinh trong quá trình quản lý hoạt động đầu tư.

Quỳnh Chi