Phát triển bền vững ngành cao su thiên thiên

Đây là chủ đề chính của hội thảo do Hiệp hội Cao su Việt Nam (VRA) và Tổ chức Nghiên cứu cao su quốc tế (IRSG) tổ chức vừa qua tại thành phố Hồ Chí Minh. Sự kiện nhằm giúp các doanh nghiệp cao su Việt Nam quan tâm hơn đến các chứng chỉ bền vững, thực hiện tốt các trách nhiệm xã hội doanh nghiệp để có thể thâm nhập sâu hơn vào các thị trường khó tính.

Tại hội thảo, các chuyên gia cho rằng, chênh lệch cán cân cung cầu là vấn đề mà ngành cao su cần giải quyết hiện nay. Nhu cầu tiêu thụ cao su chậm lại do kinh tế thế giới phục hồi yếu sau khủng hoảng toàn cầu năm 2008 - 2009. Không riêng cao su thiên nhiên, cao su tổng hợp cũng đang dư thừa do Trung Quốc xây dựng quá nhiều nhà máy sản xuất cao su tổng hợp để đón đầu nền kinh tế thế giới.

Từ năm 2013 đến nay ngành cao su gặp nhiều khó khăn do giá cao su giảm mạnh. Hiện nay, giá cao su xuất khẩu dao động trong khoảng 36 - 41 triệu đồng/tấn, giảm đến 56% so với năm 2011 do nguồn cung thế giới vượt hơn nhu cầu làm lượng cao su tồn kho lên mức cao kỷ lục. Kim ngạch xuất khẩu, doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp đang giảm dần. Cụ thể, lợi nhuận của hầu hết các doanh nghiệp cao su đã sụt giảm mạnh, có doanh nghiệp giảm đến 99,5% lợi nhuận so với cùng kỳ năm trước.

Không chỉ vậy, theo ông Trần Ngọc Thuận, Chủ tịch Hiệp hội Cao su Việt Nam, Cầu tăng chậm hơn cung đã làm cao su dự trữ tăng cao gây áp lực đẩy giá cao su giảm sâu đến sát và dưới giá thành vào đầu tháng 10 năm nay, làm một số người trồng chuyển sang ngành nghề khác và một số doanh nghiệp phải ngưng, giảm sản xuất, kinh doanh. Ngoài ra, Sự hợp tác thống nhất giá sàn của 5 nước sản xuất cao su thiên nhiên ở Đông Nam Á đã giúp ngăn chặn cao su giảm dưới 1.500 USD/tấn, nhưng mức này nếu không tăng hơn sẽ không mang đến thu nhập thỏa đáng cho người trồng cao su.

Ông Stephen Evans, Tổng Thư ký Tổ chức nghiên cứu Cao su thế giới (IRSG) cũng nhận định,  nguồn cung cao su quá dư thừa trong khi tiêu thụ yếu khiến thị trường cao su trong 10 năm tới vẫn chưa thể sôi động trở lại, ngoại trừ có biện pháp trực tiếp kiểm soát giá. Nguồn cung thì dư thừa từ các nước sản xuất cao su thiên nhiên, đặc biệt là Thái Lan tăng sản lượng từ khu vực phía Bắc, Tây Bắc… Điều này đặt ra yêu cầu cần phát triển bền vững cho ngành cao su, đặc biệt là cao su thiên nhiên.

Theo ông John Heath, Giám đốc Công ty Wurfbain BV, Hà Lan, cho biết hiện EU bắt buộc các công ty lớn báo cáo về các tác động đối với môi trường và xã hội. Thứ nhất, yêu cầu báo cáo sẽ buộc các công ty chưa từng thực hiện việc này sẽ bắt đầu quan tâm đến các tác động của công việc kinh doanh đối với môi trường và xã hội. Thứ hai, một khi các công ty nhận thấy hiệu quả hoạt động tương đối thấp, các nguyên tắc báo cáo mới này sẽ  tạo động lực mạnh mẽ để cải thiện hiệu quả hoạt động nhằm tránh công khai các thông tin tiêu cực của công ty. Thứ ba, thông tin được cung cấp từ các báo cáo mới này sẽ cho phép các nhà đầu tư và các nhóm hoạt động vì lợi ích xã hội gây áp lực lên các công ty hoạt động chưa hiệu quả. Vì thế, những doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu các sản phẩm có gắn liền với môi trường và xã hội như cao su cần chú ý để không bị “cảnh báo” vi phạm.

Bà Lekshmi Nair, Chuyên gia kinh tế cao cấp của Tổ chức Nghiên cứu cao su quốc tế (IRSG) khẳng định, thế giới đang phát triển theo hướng bền vững và gắn kết trách nhiệm xã hội. Đây cũng là một nguyên tắc bền vững trong chuỗi cung ứng toàn cầu và hiệu quả trong công tác thu mua cao su nguyên liệu. Vì thế, có rất nhiều cơ hội được phát sinh khuyến khích đầu tư và tăng cường tiêu thụ cao su thiên nhiên. Không chỉ vậy, việc tham gia vào chương trình sản xuất bền vững sẽ giúp người trồng cao su giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất và quan trọng hơn là được xã hội ghi nhận là tôn trọng quyền lao động và nhân quyền, cải thiện quan hệ trong cộng đồng và người lao động.

Đại diện Tổ chức Nghiên cứu cao su quốc tế (IRSG) khuyến nghị, các nước sản xuất cần tạo ra một diễn đàn nhằm thảo luận về lợi ích của quốc gia và chiến lược phát triển ngành cao su.  Ngoài ra, các bên liên quan cần hợp tác với nhau trong các dự án, như các dự án  liên quan đến sự bền vững, nhằm xây dựng sự tin cậy và minh bạch giữa các bên liên quan trong chuỗi giá trị.  Đặc biệt, sẽ tốt hơn nếu chính phủ của nước sản xuất và một số nhà tiêu thụ hàng đầu hợp tác với nhau tạo ra môi trường đôi bên cùng có lợi, giúp người trồng cao su phát triển lâu bền.  

Cũng tại hội thảo, IRSG cũng giới thiệu Dự án “Phát triển ngành cao su thiên nhiên bền vững” với mục tiêu liên kết, mang lại lợi ích cho toàn chuỗi giá trị ngành cao su. Đây là sáng kiến tự nguyện và hợp tác được IRSG thực hiện nhằm phát triển bền vững ngành cao su thiên nhiên toàn cầu, mang lại lợi ích cho toàn chuỗi giá trị ngành cao su, thông qua: Đẩy mạnh sự phát triển bền vững ngành cao su thiên nhiên toàn cầu; Cải thiện năng suất cao su thiên nhiên; Nâng cao chất lượng cao su thiên nhiên; Hỗ trợ công tác bảo vệ rừng và bảo tồn đặc khu; Có cơ chế quản lý nguồn nước thích hợp; Tôn trọng tuyệt đối quyền lợi của người lao động. Dự án có các tiêu chí như cải thiện năng suất, nâng cao chất lượng cao su thiên nhiên, hỗ trợ phát triển bền vững rừng, cải thiện nguồn nước và hướng đến quyền lợi người lao động.

Thu Hà