ADB mang đến tri thức cùng đòn bẩy kinh tế

Đưa ra những nhận định khá khả quan về triển vọng kinh tế vĩ mô của Việt Nam trong năm 2015, song cũng chỉ ra những rào cản trong nước và quốc tế đối với sự phát triển kinh tế, tái thiết đất nước... là những chia sẻ của ông Dominic Mellor, chuyên gia kinh tế của Ngân hàng phát triển châu Á (ADB) với phóng viên Tạp chí Vietnam Business Forum trong buổi họp báo công bố “Báo cáo triển vọng châu Á 2015”, diễn ra mới đây tại Hà Nội. Anh Phương thực hiện.

Ông có nhận định thế nào về sức phát triển của nền kinh tế Việt Nam trong năm 2015?

Mặc dù, trong năm 2015 nền kinh tế Việt Nam vẫn còn gặp phải những khó khăn, rào cản trong tăng trưởng. Song nhìn chung mức tăng trưởng sẽ được cải thiện song sẽ ở dưới mức tiềm năng. Lạm phát dự đoán sẽ ở mức thấp khoảng 2,5% trong năm 2015 và ở mức 4% trong năm 2016. Đặc biệt, dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong năm 2015 sẽ ở mức 6,1% và năm 2016 sẽ là 6,2%.

Theo ADB, con số nợ công của Việt Nam sẽ là 60% vào năm 2016. Số liệu này nói lên điều gì, thưa ông?

Theo các số liệu thống kê, nợ công của Chính phủ tính đến cuối 2013 bằng 54,2% GDP và sẽ đạt mức 60% GDP vào năm 2016. Đây là điều không mong muốn trong điều hành chính sách kinh tế vĩ mô của Chính phủ. Và điều này cũng cho thấy tầm quan trọng cua việc điều chỉnh cũng như phải tập chung cân đối ngân sách trong trung và dài hạn để tránh để tỷ lệ nợ công lên quá ngưỡng cho phép. Gây tác động xấu đến lòng tin của các nhà đầu tư quốc tế.

Vậy chính sách tài khóa của Việt Nam được dự báo ra sao trong thời gian tới, thưa ông?

Theo ADB, chính sách tài khóa của Việt Nam trong thời gian tới sẽ tiếp tục được mở rộng do thâm hụt ngân sách được đặt mục tiêu tương đương 5% GDP trong năm 2015 và khả năng duy trì ở mức này trong năm 2016. Thâm hụt ngân sách đồng nghĩa với việc nhấn mạnh nhiều hơn vào chi tiêu đầu tư, dự báo sẽ tăng gần 20% sau hai năm giảm tuyệt đối. Chi thường xuyên dự báo sẽ tăng 10%, trong đó chi cho y tế tăng 11% và chi cho giáo dục tăng 5%. Ngoài ra, Chính phủ cũng sẽ có các động thái nhằm nới lỏng chính sách tiền tệ trong bối cảnh lạm phát thấp. Phía Ngân hàng trung ương muốn các ngân hàng thương mại giảm lãi suất huy động và cho vay thêm 1,0-1,5 điểm phần trăm trong năm 2015, sau khi đã giảm khoảng 2 điểm phần trăm trong năm 2014.

Riêng ngành ngân hàng trong năm 2014 đã làm tốt phần việc “tái cơ cấu” của mình chưa, thưa ông?

Mặc dù, trong năm 2014 Chính phủ và ngành Ngân hàng liên tục hô hào các hệ thống ngân hàng quốc doanh cũng như hệ thống ngân hàng thương mại tích cực công việc tái cơ cấu. Nhưng nhìn lại, kết quả công việc trên chưa được như kỳ vọng. Dự báo trong năm 2015 hệ thống ngân hàng và khối DNNN sẽ tiếp tục gặp phải những rủi ro tiềm ẩn trong nền kinh tế.

Nguyên nhân là do tỉ lệ nợ xấu ở cả ngân hàng nhà nước lẫn ngân hàng thương mại của Việt Nam vẫn còn khá cao. Thậm chí nhiều khoản nợ xấu còn chưa được đưa vào hệ thống sổ sách kế toán. Do đó, nếu ngân hàng nhà nước đã có Chính phủ đứng sau chống lưng, thì các ngân hàng thương mại cần tập chung nguồn lực để tăng khoản trích lập dự phòng rủi ro để nếu xẩy ra trường hợp khó khăn sẽ có đủ tài chính để xử lý các khoản nợ xấu này.

Hiện đồng đô la Mỹ đang có xu hướng tăng giá so với các đồng tiền khác, điều này sẽ có tác động ra sao đến kinh tế Việt Nam, thưa ông?

Theo xu hướng chung, hiện Việt Nam đang phải cạnh tranh gay gắt với nhiều quốc gia khác để thu hút các khoản đầu tư, nhà đầu tư mới và đồng đô la Mỹ hay câu chuyện tỷ giá cũng là một yếu tố khá quan trọng, song đây không phải là yếu tố quyết định.

Ngoài ra, hiện có khá nhiều các khoản đầu tư ngắn hạn đang đổ vào châu Á. Song trớ trêu là các khoản đầu tư này lại bỏ qua Việt Nam. Điều này được lý giải là ngoài các thủ tục hành chính còn rườm rà, môi trường đầu tư chưa thực sự mở, còn một nguyên nhân khác là thị trường chứng khoán của Việt Nam còn ở quy mô nhỏ, lượng ngoại tệ giao dịch không cao nên chưa đủ sức hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài. Chính vì vậy, các nguồn đầu tư trên đã chảy vào các quốc gia khác. Tuy nhiên, điều này cũng có mặt tích cực của nó bởi các nguồn vốn đổ vào Việt Nam hiện nay đa phần là vốn đầu tư trực tiếp, dự án dài hạn nên mang tính ổn định và tập trung hơn các khoản đầu tư trung và ngắn hạn ở trên.

2015 cũng là năm đánh dấu việc hình thành cộng đồng kinh tế AEC 2015. Việt Nam sẽ phải chịu những thách thức nào khi tham gia sân chơi này, thưa ông?

Chúng ta nên biết tác động của AEC được tính theo trung hạn và dài hạn. Thời điểm năm 2015 mới chỉ là điểm khởi đầu nên thật sự sẽ chưa có những tác động quá lớn. Tuy nhiên để chuẩn bị các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam cần chuẩn bị các phần việc nhiệm vụ hội nhập được diễn ra suôn sẻ. Cụ thể như việc cần tái cơ cấu hệ thống ngân hàng tránh tình trạng nợ xấu tăng cao. Cần tạo môi trường phát triển bình đẳng cho cả khu vực kinh tế tư nhân và nhà nước. Khu vực kinh tế tư nhân cần được quan tâm và tạo điều kiện phát triển nhiều tốt hơn vì đây là xu hướng phát triển trong tương lai.

Được biết, Ngân hàng đầu tư phát triển hạ tầng châu Á (AIIB) sẽ được thành lập vào cuối năm nay. Đây lại là một ngân hàng của Trung Quốc. Vậy đây có phải sẽ là một đối thủ cạnh tranh của ADB? Chiến lược vay và cho vay của ADB sẽ có những thay đổi gì sau sự kiện này, thưa ông?

Theo tuyên bố của ngành tài chính Trung Quốc, AIIB ra đời sẽ là một sự bổ sung chứ không cạnh tranh với các định chế tài chính khác như IFM, WB, hay ADB. Và mục tiêu của AIIB là nhằm thúc đẩy đầu tư trong lĩnh vực giao thông vận tải, năng lượng, viễn thông và cơ sở hạ tầng khác tại các nước đang phát triển ở châu Á.

Riêng ADB cũng có sách lược riêng của mình. Nghĩa là ADB không chỉ làm một nhiệm vụ bơm vốn đơn thuần. Mà phương châm hoạt động của ADB là nguồn vốn viện trợ dành cho pháp triển cộng với tri thức, cộng với các đòn bẩy kinh tế. Nghĩa là với các nước đối tác, ngoài việc thụ hưởng khoản tài chính của ADB, còn có có hội nhận được các khoản tài trợ, nguồn vốn của các nhà đầu tư, định chế tài chính khác do các cơ hội hợp tác, giúp đỡ của ADB mang lại.