Tái cơ cấu mạnh mẽ

Cuộc cải tổ ngân hàng vẫn diễn ra mạnh mẽ, tiếp sau đó là thời gian để phát triển hệ thống, nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng.

Sau 4 năm thực hiện các kế hoạch tái cơ cấu, số lượng NHTM  giảm từ 42 xuống 34. Tổng tài sản toàn hệ thống tăng 20%, trong khi nợ xấu cũng về gần hơn với mục tiêu dưới 3%.

Có thể nói đến vụ sáp nhập gần nhất vào đầu tháng 10/2015, NH TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) và NH TMCP Phương Nam (Southern Bank) ký kết biên bản bàn giao sáp nhập toàn hệ thống Southern Bank vào Sacombank. Về sự kiện này,  ông Nguyễn Phước Thanh - Phó Thống đốc NHNN đánh giá: "Sau sáp nhập, Sacombank trở thành NH lớn nhất trong khối ngân hàng TMCP và chỉ sau 4 NH có yếu tố quốc doanh. Sự cộng hưởng này không phải là cộng cơ học mà là sự hợp lực của hai ngân hàng để mang lại lợi ích lớn hơn cho khách hàng, cổ đông, phù hợp với xu hướng hội nhập".

Có thể nói, thời điểm này, hệ thống NH đã cơ bản hoàn thành giai đoạn cơ cấu lại nợ xấu, dù chưa triệt để, và đã cơ bản giải quyết được các NH yếu kém. Theo kế hoạch Giai đoạn 2015-2020 được xem là thời gian để phát triển hệ thống, nâng cao năng lực cạnh tranh của các tổ chức tín dụng.

Hầu hết các ngân hàng khác đều trải qua những cuộc hợp nhất, sáp nhập trong tự nguyện. Nhờ vậy, 8 thương hiệu ngân hàng biến mất trên bản đồ gồm: Tín Nghĩa, Đệ Nhất, Habubank, Western Bank, Đại Á, Đại Tín, Phương Nam, MHB, MDBank, PGBank...

Một số thương vụ bất thành đầy tiếc nuối khiến GPBank, VNCB và OceanBank bị NHNN mua lại với giá 0 đồng. Đây là giải pháp cuối cùng mà NHNN phải quyết định khi các NH yếu kém không đưa ra được phương án tái cơ cấu.  Sự kiện NH 0 đồng cũng gây nhiều ý kiến trái chiều về việc NHNN phải gánh toàn bộ các khoản nợ không hề nhỏ của các ngân hàng này, và nếu không trả được thì ngân sách Nhà nước sẽ phải chịu toàn bộ số tiền đó. Tuy nhiên, theo văn bản vừa được Thống đốc Nguyễn Văn Bình gửi đến Quốc hội, quá trình tái cơ cấu 3 ngân hàng được mua lại với giá 0 đồng sẽ không sử dụng tiền của ngân sách Nhà nước. NHNN mua lại bắt buộc đối với các NHTM yếu kém là giải pháp cuối cùng, khi không còn giải pháp xử lý khác khả thi hơn. NHNNđã chỉ định Vietcombank quản trị, điều hành NH Xây dựng và Viettinbank quản trị, điều hành Ngân hàng Đại Dương, Ngân hàng Dầu khí Toàn cầu. Tuy vốn điều lệ của các NH được mua lại không còn do thua lỗ, nhưng với các giải pháp mạnh mẽ về tái cơ cấu, xử lý nợ xấu, thu hồi tài sản và mở rộng hoạt động kinh doanh mới nhờ NHNN  phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong quá trình tái cơ cấu các NH được mua lại, thì vốn điều lệ của NH sẽ từng bước được khôi phục, Thống đốc đánh giá.

Quá trình tái cơ cấu hệ thống NH cũng sắp xếp lại thứ bậc trong toàn hệ thống. Tổng tài sản của hệ thống các tổ chức tín dụng cũng tăng 20% sau gần 4 năm, từ hơn 5 triệu tỷ đồng lên 6,6 triệu tỷ đồng. Agribank mất ngôi đầu về quy mô tổng tài sản, vốn, mạng lưới. Nếu xét về vốn điều lệ, VietinBank và BIDV đang dẫn đầu hệ thống. Tương tự, nhờ cộng dồn vốn điều lệ của các tổ chức tín dụng cũ sau hợp nhất (SCB, Tín Nghĩa, Đệ Nhất, PVFC, Western Bank) mà SCB và PVcomBank đã lọt vào top dẫn đầu về vốn hiện nay.

Hiện tại một số thương vụ sáp nhập NH tưởng như có thể hoàn tất trong năm 2015 lại đang dậm chân tại chỗ.  Điển hình như TMCP Sài Gòn Công Thương (Saigonbank) - NH TMCP Ngoại thương (Vietcombank) đã  được đồng ý về chủ trương, phần còn lại thuộc về đàm phán giữa 2 bên. Từ cuối năm 2014, Vietcombank đã tiến hành đại hội cổ đông bất thường để thông qua chủ trương sáp nhập một ngân hàng nhỏ nhưng đại hội cổ đông thường niên của Saigonbank trong quý II/2015 không thông qua chủ trương sáp nhập. Vì vậy cuộc hôn nhân này bất thành và khả năng sáp nhập còn bỏ ngỏ. Hiện tại lãnh đạo Saigonbank hiện nay đều đến từ Vietcombank. Mặt khác, Vietcombank cũng là cổ đông lớn của Saigonbank, với tỷ lệ cổ phần nắm giữ 8,2%.

Một thương vụ khác là Nam A Bank và Eximbank sẽ về chung nhà dư luận quan tâm. Khi Nam A Bank tiến hành đại hội cổ đông bất thường ngày 17/4 miễn nhiễm chức danh Chủ tịch HĐQT với ông Nguyễn Quốc tại Nam A Bank, mọi đồn đoán lại liên quan đến đến Eximbank. Tuy nhiên ông Phan Đình Tân, Chủ tịch HĐQT Nam A Bank khẳng định, Nam A Bank không nắm giữ cổ phiếu nào của Eximbank và ngân hàng này sẽ đi tiếp con đường tự tái cơ cấu mà NHNN phê duyệt từ năm ngoái. Nam A Bank không có kế hoạch sáp nhập với NH khác.

Tương tự như vậy, một số ngân hàng khác cũng khẳng định muốn đi theo con đường tự tái cơ cấu hướng đến kế hoạch tìm kiếm cổ đông chiến lược trong, ngoài nước, thay vì sáp nhập với một NH trong nước. Ngoài ra một số NH nhỏ và vừa cũng đang thực hiện đề án tự tái cấu trúc như: VietABank, Kienlongbank, Bac A Bank, NCB, ABBank… Để thực hiện được mục tiêu tự tái cơ cấu bằng nội lực sẽ rất khó khăn, đòi hỏi các NH phải nỗ lực lớn, trong một số trường hợp tự bản thân họ không thể vượt qua.

Bảo Châu