15:53:55 | 15/12/2015
AEC cơ bản là không thuế
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, có 4 yếu tố cấu thành cộng đồng kinh tế AEC, đó là đảm bảo tự do lưu chuyển hoàng hóa, dịch vụ, đầu tư và vốn. Theo ông Lộc, bản chất AEC không có cơ cấu chặt chẽ, tương đối lỏng và không có sự tương thích nhiều. AEC là tiến trình hội nhập chứ không phải là Hiệp định, là khát vọng chứ không phải bắt buộc của cộng đồng kinh tế ASEAN. Như vậy, AEC là một tiến trình và thời điểm 1/1/2016 là thời điểm tuyên bố hình thành AEC, là khởi đầu để xây dựng cộng đồng kinh tế ASEAN. Để xây dựng được cộng đồng kinh tế như EU thì còn cần một thời gian dài nữa.
Trong số FTA thì sự cắt giảm thuế quan trong cộng đồng kinh tế Asean là cao nhất hiện nay, cao hơn cả TPP và các FTA khác. Về tự do hàng hóa và dịch vụ thì sự cam kết cũng cao nhất.
Ông Lộc cho rằng, cơ hội cho doanh nghiệp khi AEC hình thành là mở ra nhiều thị trường cho doanh nghiệp, tạo khí thế và động lực mới cho doanh nghiệp…Tuy nhiên, AEC cũng mang lại nhiều thách thức như doanh nghiệp sẽ phải cạnh tranh hàng hóa vô cùng lớn khi trình độ phát triển thấp hơn, dịch vụ thấp hơn, sự lưu chuyển lao động và thách thức trong quản lý dòng vốn.
Theo ông Lê Triệu Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công thương), có 4 lý do chính để các nước tham gia hội nhập, đó là: Mục tiêu mở rộng thị trường cho các mặt hàng xuất khẩu; tạo điều kiện đầu tư; tạo việc làm; và thúc đẩy cải cách trong nước theo hướng hiệu quả. Cộng đồng kinh tế ASEAN được xây dựng trên cơ sở các cam kết hiện tại gồm: Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) 2009; Hiệp định khung về thương mại dịch vụ ASEAN (AFAS) 1995; Hiệp định đầu tư toàn diện ASEAN (ACIA) 2009; Hiệp định di chuyển thể nhân ASEAN (MNP) 2012; Các FTA ASEAN+1: Trung Quốc 2004, Hàn Quốc 2006, Nhật Bản 2008, Ấn Độ, Australia, New Zealand 2009; và các nỗ lực hợp tác khác.
Cộng đồng kinh tế ASEAN đề ra mục tiêu tổng quát là xây dựng ASEAN trở thành một cộng đồng gắn kết về chính trị, liên kết về kinh tế, có trách nhiệm về xã hội và hợp tác mở rộng với bên ngoài, hoạt động trên cơ sở pháp lý là Hiến chương ASEAN.
Ông Nguyễn Hồng Cường, Vụ trưởng ASEAN, Bộ Ngoại giao cho rằng, AEC cơ bản không có sự thuế quan, là một thị trường duy nhất và và cơ sở sản xuất thống nhất, trong đó có sự lưu chuyển tự do của hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, vốn và lao động có tay nghề, có sức cạnh tranh cao, phát triển đồng đều; và hội nhập đầy đủ vào nền kinh tế toàn cầu.
Theo ông Cường, cộng đồng kinh tế ASEAN 2015 là kết quả liên kết ASEAN đạt được đến nay trên cơ sơ mẫu số chung về lợi ích của các nước thành viên, có mức độ liên kết cao hơn Hiệp định, nhưng chưa chặt chẽ đến mức như EU và không phải là một tổ chức siêu quốc gia; thực chất vẫn là một cộng đồng “thống nhất trong đa dạng”, vì hiện vẫn còn sự khác biệt khá lớn giữa các nước thành viên, nhất là về chế độ chính trị và trình độ phát triển cũng như tính toán chiến lược phức tạp trong quan hệ với các nước lớn.
Cơ hội thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình
Ông Nguyễn Hồng Cường cho rằng, sự hình thành Cộng đồng ASEAN 2015 và việc triển khai Tầm nhìn cộng đồng ASEAN 2025 tạo ra cả cơ hội và thách thức đan xen đối với Việt Nam. Nhìn chung, các cơ hội về cơ bản là những lợi ích có được trong quá trình tham gia hợp tác ASEAN trong 20 năm qua, nhưng sẽ lớn hơn và cụ thể hơn, các thách thức cũng sẽ nhiều hơn và trực tiếp hơn.
Đối với doanh nghiệp, sẽ có cơ hội chính như có môi trường kinh doanh rộng lớn hơn và thuận lợi hơn, có thị trường tiêu thụ sản phẩm rộng lớn hơn, có điều kiện nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua quy mô, năng suất và giảm chi phí sản xuất; thuận lợi hơn khi đầu tư ra các nước ASEAN khác.Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng sẽ phải cạnh tranh quyết liệt, thậm chí ngay tại thị trường Việt Nam; một số doanh nghiệp với năng lực cạnh tranh thấp sẽ khó có khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng có giá trị cao và lợi nhuận tốt.
Đối với người dân sẽ được hưởng thụ những lợi ích thiết thực như: có nhiều lựa chọn về hàng hóa và dịch vụ với giá cả thấp và chất lượng cao hơn; có nhiều cơ hội tìm kiếm việc làm có tay nghề tại các nước ASEAN (đến nay , ASEAN đã ký Hiệp định về di chuyển nhân thể và 8 thỏa thuận công nhận lẫn nhau trong 08 ngành nghề: kế toán, kỹ sư, kiến trúc sư, nha sĩ, bác sỹ, điều dưỡng, vận chuyển và du lịch); đi lại thuận tiện hơn trong các nước ASEAN (miễn thị thực 15-30 ngày); được thụ hưởng nhất định từ sự cải tiến của mạng an ninh xã hội. Tuy nhiên, người dân cũng gặp một vài thách thức, nhất là phải cạnh tranh về tìm kiếm việc làm có tay nghề, ngay cả tại Việt Nam.
TS. Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng, Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CEIM) đánh giá, ASEAN là sân chơi thú vị bởi nó là một phần trong mạng chuỗi giá trị toàn cầu. ASEAN không chỉ là kinh doanh mà còn là hợp tác. “Tại sân chơi này, DN sẽ có nhiều lợi thế bởi có rất nhiều chương trình hỗ trợ DNNVV. Các chương trình này không chỉ dạy cách làm tiền mà còn hướng dẫn chúng ta làm tiền một cách xanh hơn, bền vững hơn, trách nhiệm hơn”, ông Thành nói.
Cũng theo ông Thành, ASEAN sẽ có tầm nhìn sau 2015 xanh hơn, bền vững hơn, sáng tạo hơn, thông minh hơn và khả năng chống chịu hơn. Cùng với các hiệp định thương mại tự do khác, đây là một chân trời vô tận cho các DNNVV, bởi bên cạnh các xu thế tập đoàn, ASEAN đang có xu thế cá thể hóa, rất phù hợp với con người Việt Nam.
Ông Thành khẳng định: “Đây là một cơ hội “trời cho” để Việt Nam thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. Nếu không tận dụng được cơ hội này thì 5-7 năm nữa, Việt Nam sẽ không thể thoát được bẫy thu nhập trung bình. Chúng ta phải nghiên cứu nước cờ chơi như thế nào. Đã đến lúc chúng ta phải chuyển sang cách chơi, thế cờ khác với đối phương thì mới có thể thắng được trên sân chơi hội nhập”.
TS. Phạm Thị Thu Hằng, Tổng Thư ký VCCI
Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) với không gian thị trường 600 triệu dân, GDP dự kiến sẽ đạt 4,7 nghìn tỉ USD vào năm 2020 và có tiềm năng trở thành nền kinh tế lớn thứ tư trên thế giới vào năm 2030 chắc chắn sẽ mở ra rất nhiều cơ hội mới cho các doanh nghiệp Việt Nam. Hơn thế nữa, Việt Nam còn là điểm kết nối giữa AEC với các nước EU các nước tham gia TPP (thông qua hiệp định thương mại tự do), điều mà rất ít nước trong khối ASEAN có được.
Tuy nhiên, các DNVN đang có những điểm hạn chế lớn. Đó là năng suất lao động thấp do khu vực tư nhân khó phát triển; mức độ tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu thấp. Điều đáng nói là nhận thức của các DN về các cam kết kinh tế, thương mại mới, cho dù các DN Việt Nam đang rất lạc quan với triển vọng các FTA mang lại nhưng hầu như chưa nhìn thấy mặt trái của nó.
Vì vậy, trong quá trình hội nhập này, về phía các DN, từng cơ sở sản xuất phải có giải pháp chủ động đổi mới về quản trị, xây dựng một tầm nhìn kinh doanh chiến lược là điều không cần phải tranh cãi. Chưa bao giờ cộng đồng DN Việt Nam nói chung và DNVVN nói riêng lại cần phải liên kết lại trong các chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng như lúc này, để có thể gia tăng về giá trị và năng lực, đồng thời gia tăng về số lượng và khả năng đáp ứng nhu cầu thị trường ASEAN và rộng hơn là thị trường thế giới. Tiếp theo, cần đổi mới tổ chức và cơ chế hoạt động của các hiệp hội doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng của Việt Nam và tham gia vào các hiệp hội doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng trong khu vực. Đây chắc chắn sẽ là những việc cần phải được ưu tiên thực hiện nếu VN muốn cạnh trang ngang ngửa với các doanh nghiệp ASEAN, và tạo sức mạnh tổng hợp trong bối cảnh cộng đồng kinh tế ASEAN đã bắt đầu chính thức có hình hài và chắc chắn sẽ phát triển, mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển của DN và nền kinh tế VN.
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương
Vai trò của Chính phủ là mở đường, khai phá để doanh nghiệp khai thác thông qua việc ký được các FTA, TPP…. Tuy nhiên con đường đã có nhưng doanh nghiệp vẫn chưa bước đi được bởi doanh nghiệp còn quá yếu, do đó Chính phủ cần dẫn dắt và “cầm tay chỉ việc” cho doanh nghiệp thì mới đi được do đó vai trò của thuận lợi hóa thương mại trong thời điểm này rất quan trọng.
Các doanh nghiệp đang quan tâm Chính phủ làm gì để hỗ trợ doanh nghiệp? Hiện Chính phủ đã cắt giảm nhiều thuế quan cũng như các thủ tục hồ sơ, ứng dụng công nghệ thông tin như cơ chế một cửa quốc gia. Thêm một cơ chế khác đó là sự phân quyền tự chứng nhận xuất xứ. Đây là sự cải cách rất lớn tạo nhiều thuận lợi cho doanh nghiệp.
Ông Ngô Minh Hải, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn TH Truemilk
Hội nhập AEC tạo điều kiện cho các DN VN tham gia chuỗi giá trị toàn cầu do mỗi nước trong nội khối sở hữu riêng những hiệp định FTA với bên ngoài nội khối khi đó thị trường rộng mở và sức ép về cạnh tranh cũng tăng lên. Để đứng vững trong môi trường đầy thách thức này, chúng ta không nên quá mải mê đi tìm các lợi thế so sánh với các thị trường khác trong khu vực mà cần phải biết chú trọng xây dựng nội lực của chính mình. Tập đoàn TH Truemilk hoàn toàn tự tin khi tham gia vào chuỗi liên kết này bằng nội lực và tầm vóc của mình.
Tuy nhiên, Nhà nước với vai trò là “bà đỡ” cho các DN khi hội nhập bằng việc tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh, hành lang pháp lý thông thoáng và mình bạch, chỉ các minh bạch mới bảo vệ được các DN chân chính và chỉ có những DN chân chính mới vững bước tiến ra biển lớn trên con đường hội nhập quốc tế.
Quỳnh Chi
từ ngày 18 – 19/12/2025
VCCI
từ 11/11/2025 đến 30/11/2025
VCCI
English
