Lãi suất nóng lên

Tại Việt Nam, lãi suất huy động đã được đẩy lên chạm mốc 8%, mức cao nhất trong vòng 2 năm qua kéo theo lãi xuất cho vay tăng, doanh nghiệp và khách hàng vay dài hạn lo lắng.

Ngân hàng Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) thông báo đẩy mạnh chương trình khuyến mại huy động vốn với lãi suất cách biệt, áp dụng từ 24/2. Với các khách hàng gửi tiền VND ở các kỳ hạn dài, từ 15 tháng đến 36 tháng. Các mức lãi suất cao được áp theo cấp độ các kỳ hạn và lượng tiền gửi. Mức cao nhất được Eximbank áp tới 8%/năm, lĩnh lãi cuối kỳ, đối với khoản tiền gửi từ 10 tỷ đồng trở lên, ở kỳ hạn 36 tháng.

Đây cũng là mức lãi suất huy động VND cao nhất trong hệ thống các tổ chức tín dụng hiện nay, có sự cách biệt lớn khi hầu hết các thành viên khác áp mức cao nhất chỉ khoảng 7,4-7,5%/năm.

Nếu như Eximbank đẩy lãi suất lên 8% vớ đối tượng khoanh vùng hạn hẹp,  thì tại một số NHTM khác các mức lãi suất niêm yết cũng được đẩy lên với những điều kiện thấp hơn.  NH Phương Đông (OCB), mức lãi suất cao cũng đã áp phổ biến ở các kỳ hạn dài: kỳ hạn 13 và 21 tháng 7,7%/năm, kỳ hạn 24 tháng 7,8% và kỳ hạn 36 tháng lên tới 8%/năm. Với khách gửi tiền còn có thể nhận được mức cao nhất tới 8,1%/năm, theo chính sách ưu đãi cho sản phẩm gửi tiết kiệm trực tuyến. Tại ngân hàng Đông Nam Á (SeABank), biểu lãi suất huy động VND vừa niêm yết mới cũng đã xuất hiện mức 8%/năm với một số điều kiện NH  đưa ra.

Diễn biến tăng lãi suất huy động cho thấy, lãi suất huy động VND các kỳ hạn dài đã cao hơn nhiều so với các kỳ hạn ngắn, chênh lệch đã lên tới khoảng 2%/năm. Đây là yếu tố kích thích dịch chuyển cơ cấu tiền gửi, từ ngắn hạn sang dài hạn. Đây có thể là sự chuẩn bị cần thiết để các NHTM chủ động ứng phó vơi Thông tư 36, trong đó dự kiến giảm giới hạn các ngân hàng được sử dụng nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn từ 60% xuống còn 40%.

Thông tư 36 chỉ là một lý do, lý do quan trọng hơn là lãi suất thị trường đã thực sự nóng ấm trở lại. Cuối tháng 12/2015, thị trường chứng kiến hiện tượng một số ngân hàng nguồn gốc quốc doanh nâng lãi suất huy động các kỳ hạn ngắn vượt trội hơn so với nhiều thành viên khối cổ phần, lãi suất của VietinBank và BIDV còn cao hơn cả Sacombank, Eximbank, MB… tại các kỳ hạn dưới 3 tháng. Đây là một diễn biến lạ hiếm thấy.

Bình thường,  với ưu thế về quy mô và uy tín, các “ông lớn” vốn là NHTMQD có mức huy động thấp hơn  các NHTMCP sinh sau đẻ muộn từ 0,5-1,5%/năm, tùy kỳ hạn. Các NHCP quy mô nhỏ hơn vẫn phải cạnh tranh huy động chủ yếu bằng lãi suất. Nhưng giờ đây tính hình có vẻ thay đổi căn bản, mức chênh lệch lãi suất huy động giữa hai khối  ngày càng thu hẹp. Thậm chí đến cuối năm 2015, một số “ông lớn” quốc doanh còn đẩy lãi suất lên cao hơn.

Tại BIDV, biểu lãi suất tại địa bàn Hà Nội, đã xóa hết khoảng cách so với nhiều ngân hàng cổ phần khác, thậm chí vượt trội hơn ở một số kỳ hạn ngắn. Cụ thể, tại kỳ hạn 1 tháng, BIDV áp lãi suất huy động 4,8%/năm, trong khi nhiều thành viên khác ở khối cổ phần như  MB, ACB, Eximbank chỉ áp từ 4,4-4,6%/năm.

Đến giữa tháng 2/2016, hàng loạt NHTM đã điều chỉnh lãi suất tiền gửi theo hướng tăng nhẹ ở các kỳ hạn. Nếu trước Tết Nguyên đán, chỉ một số NH cổ phần nhỏ tăng lãi suất để bảo đảm thanh khoản thì sau Tết, làn sóng này đã có sự tham gia của nhiều NH lớn, vốn nhà nước.

Theo quy định hiện hành, cơ chế trần lãi suất NHNN chỉ áp ở các kỳ hạn ngắn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng, các NHTM được tự quyết lãi suất huy động ở các kỳ hạn dài. Điều các NH lo ngại là người gửi tiền ở VN vốn không thực sự gắn bó với NH nào, họ thường cứ thấy NH nào lãi suất cao là chuyển tiền sang gửi. Điều đó có thể gây nên cuộc đua tăng lãi suất giữa các NHTM.

Lãi suất huy động cao đương nhiên kéo theo lãi suất cho vay tăng, cho thấy sự ấm áp của hoạt động sản xuất kinh doanh. Nhưng lãi suất nóng lên khiến DN lo lắng cho các kế hoạch sản suất kinh doanh năm 2016. Những khách hàng vay vốn dài hạn, đặc biệt là vay mua nhà đất với lãi suất thả nổi sẽ bị ảnh hưởng không nhỏ. Thông thường, sau 12 – 18 tháng hưởng các mức lãi suất ưu đãi, lãi suất khoản vay được tính dựa trên lãi suất huy động kỳ hạn 13 tháng + 4%.

Theo thông tin từ Ngân hàng Nhà nước, đến 31/12/2015, dư nợ tín dụng nền kinh tế tăng 17,29% so với cuối năm 2014, cao hơn mức tăng cùng kỳ các năm 2011-2014 với mức bình quân khoảng 12,6%, và cao hơn chỉ tiêu dự kiến khoảng 13-15% đưa ra đầu năm nay. Trong công điện sau Tết Nguyên đán, thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu NHNN điều hành lãi suất, tỷ giá phù hợp với mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ, ngoại hối; chỉ đạo hệ thống NH bảo đảm tăng trưởng tín dụng ngay từ đầu năm, phù hợp với định hướng tăng trưởng tín dụng cả năm 2016.

Bảo Châu