Doanh nghiệp lo trả lãi cao

Việc lãi suất nóng lên đã nhìn thấy, nhưng tác động của lãi suất cao còn ở phía trước, khi doanh nghiệp khó mở rộng sản xuất kinh doanh và người dân thắt chặt hơn chi tiêu của mình

Từ sau Tết Nguyên đán, mặt bằng lãi suất liên tục lên cao do các ngân hàng tăng cường huy động vốn để đón đầu Thông tư 36 sửa đổi, với quy định giảm tỷ lệ dùng vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn từ 60% xuống 40%. Ở kỳ hạn dài, cuộc đua cũng rất gay gắt, lãi suất trên 13 tháng vượt lên trên 8% một năm.

Giới quan sát thị trường nhận định, sở dĩ thị trường xuất hiện tâm lý dự phòng bởi những yếu tố vĩ mô như: lạm phát năm nay dự kiến 3%-4%, trong khi năm 2015 lạm phát là 0,6%, như vậy kỳ vọng lạm phát cao hơn năm trước. Bên cạnh đó, dự kiến tăng trưởng kinh tế năm 2016 là 6,7%, cao hơn mức tăng trưởng thực 6,68 của năm 2015.

Trả lời báo chí về xu hướng lãi suất, Vụ trưởng Vụ Chính sách Tiền tệ (Ngân hàng Nhà nước - NHNN)  Bùi Quốc Dũng khẳng định, mặt bằng lãi suất cho vay vẫn ổn định và chưa gặp sức ép tăng khi nhiều ngân hàng đẩy cao chi phí huy động . Ông Bùi Quốc Dũng đánh giá, một số ngân hàng tăng lãi suất huy động VND là do yếu tố tạm thời, để dự trù nguồn vốn cho vay sản xuất kinh doanh sau các tháng đầu năm. Về cơ bản, đây không phải xu hướng chung của toàn thị trường.

Thực tế, lãi suất được đẩy lên trên 8% ở các kỳ hạn dài với những điều kiện cụ thể. Một trong những lý do khiến các nhà băng mạnh tay đua lãi suất dài hạn là để đón đầu những sửa đổi của Thông tư 36 về việc giảm mạnh tỷ lệ dùng vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn.

Số liệu thống kê của NHNN cho thấy, tỷ trọng vốn cho vay trung dài hạn từ năm 2005 đến năm 2009 tỷ lệ này là 40%, sau đó giảm xuống 30%  trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2014.  Quy mô và tốc độ tăng trưởng tín dụng trung dài hạn, trong đó có tín dụng đối với lĩnh vực bất động sản có một số thời điểm tăng trưởng đột biến.

Theo nhà điều hành thị trường, việc sửa đổi Thông tư 36 nhận được ý kiến ủng hộ của các chuyên gia trong và ngoài vì quy định mới sẽ khuyến khích các ngân hàng tăng cường kiểm soát khả năng thanh khoản và rủi ro trong hoạt động cho vay, tránh dư nợ bất động sản tăng trưởng quá nhanh dễ dẫn đến bong bóng đầu cơ. Đây là tín hiệu phát ra kịp thời, giúp doanh nghiệp sớm định hướng kinh doanh để tránh lặp lại khó khăn của giai đoạn 2009, thời kỳ bong bóng của thị trường BĐS.

Một ý kiến rất đáng chú ý của ông Vũ Viết Ngoạn, Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia trong Hội thảo Tổng quan thị trường tài chính năm 2015 do Ủy ban Giám sát Tài chính quốc gia tổ chức hôm 14/3, cho rằng cơ cấu kỳ hạn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho hệ thống NH. Theo ông Vũ Viết Ngoạn, “Hệ thống ngân hàng đang tiềm ẩn rủi ro thanh khoản. Nguyên nhân chủ yếu do tín dụng trung và dài hạn chiếm tới 55%, trong khi vốn huy động trung và dài hạn chỉ 10%. Tốc độ tăng trưởng tín dụng trung và dài hạn lên tới 31,8%, năm 2014 chỉ là 20,2%. Nếu nhà điều hành không có giải pháp điều chỉnh kịp thời thì các ngân hàng sẽ lâm vào khó khăn thanh khoản, sức khoẻ tiếp tục “mong manh” và không thể được coi là trụ cột, bệ đỡ bền vững của nền kinh tế”

Tín dụng sau một số năm tăng rất khiêm tốn đã bất ngờ tăng đế 19% trong năm 2015, theo tính toán của UB Giám sát Tài chính Quốc gia. Nợ xấu cũng phát sinh mới khoảng 45 nghìn tỷ. Trong khi đó các khoản nợ xấu trước đây vẫn “treo gác” là chính mà chưa có giải pháp xử lý triệt để. Đặc biệt, nợ xấu hiện đang tập trung ở một số ngân hàng yếu kém. Trong đó, riêng  nợ xấu của 3 NH  được mua 0 đồng năm 2015 chiếm 30,8% nợ xấu của hệ thống ngân hàng. 3 ngân hàng này bao gồm: NH TMCP Xây dựng Việt Nam; NHTMCP Đại Dương và NHTMCP Dầu khí toàn cầu.

Tín dụng trung dài hạn tăng nhanh, nói rằng chỉ đổ vào bất động sản là không chính xác. Tín dụng trung, dài hạn tăng một phần do chính sách cơ cấu nợ theo Quyết định 780 của NHNN cho phép chuyển một phần nợ ngắn hạn thành nợ trung, dài hạn.Nhưng cũng không “oan” khi tín dụng BĐS tăng quá nhanh  đến 29% cần sự điều chỉnh. Đây chính là nguyên nhân ra đời Thông tư 36.

Xu hướng điều chỉnh tăng lãi suất huy động bắt nguồn từ Thông tư 36, cộng thêm hiệu ứng gói 30 nghìn tỷ hỗ trợ người thu nhập thấp mua nhà dừng triển khai sau 36 tháng đã khiến thông tin trên thị trường trở nên nhạy cảm.

Ông Lê Đức Thúy, nguyên Thống đốc NHNN nhận định:  "Áp lực thanh khoản đang có hiện tượng tăng lên. Lãi suất đang tiếp tục tăng và theo tính toán của chúng tôi, có thể tăng 1-2% so với mặt bằng năm 2015. Như vậy không thể đơn giản nói rằng doanh nghiệp vẫn có thể mở rộng sản xuất kinh doanh một cách bình thường như năm ngoái được".

Doanh nghiệp là những người lo ngại đầu tiên khi lãi suất nóng lên. Mục tiêu giảm lãi suất để hỗ trợ sản xuất kinh doanh của Chính phủ trở nên khó thực hiện. “Lãi suất huy động tăng lên, có thể mức lãi suất cho vay trung bình dài hạn sẽ lên 11% một năm. Mức trung bình như vậy thì chắc chắn sẽ có những khoản vay lãi suất cao hơn nhiều", ông Lê Đức Thúy nhận định.

Bảo Châu