Phát triển bền vững: Nhân tố quyết định sự sống còn của doanh nghiệp

Đây là nhận định của các chuyên gia tại Diễn đàn “Thực hiện mục tiêu phát triển bền vững: Cộng đồng doanh nghiệp được hưởng lợi như thế nào từ Chương trình Nghị sự 2030?” diễn ra vừa qua tại Hà Nội.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Nguyễn Quang Vinh – Phó Tổng Thư ký VCCI, Đại diện Mạng lưới Hiệp ước Toàn cầu của Liên hợp quốc tại Việt Nam cho biết, Chương trình Nghị sự 2030 được Liên Hiệp Quốc thông qua ngày 25/9/2015 với 17 mục tiêu phát triển bền vững (PTBV) là một lời kêu gọi các doanh nghiệp tiếp tục vai trò trong hành trình tiến tới một nền kinh tế toàn cầu bình đẳng, bền vững và hội nhập hơn.

Theo ông Vinh, 17 mục tiêu PTBV, khác với 8 mục tiêu thiên nhiên kỷ ở nội dung phát triển toàn diện và tham vọng hơn, khi mở rộng từ 8 đến 17 mục tiêu và từ 48 đến 169 chỉ tiêu cụ thể. Đặc biệt, nhấn mạnh về trách nhiệm đồng thời cũng là cơ hội của doanh nghiệp khối tư nhân, Chương trình nghị sự 2030 có thể được coi là một lời kêu gọi đổi mới, cải cách và hội nhập.

Không chỉ là từ thiện

Theo ông Vinh, khi đề cập đến PTBV, phần lớn nhiều người sẽ nghĩ ngay đến những sáng kiến bảo vệ môi trường hay những hoạt động từ thiện vì cộng đồng. Ý nghĩa đó không sai nhưng chưa đủ. Ở một tầng nghĩa sâu rộng hơn, một doanh nghiệp bền vững phải là doanh nghiệp kinh doanh tốt, không chỉ từ kinh tế, môi trường, người lao động mà còn phải tốt về tính lan tỏa tới cộng đồng và xã hội.…

Xét về mặt lâu dài, việc đầu tư cho phát triển bền vững sẽ là nhân tố quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Doanh nghiệp đạt mục tiêu PTBV sẽ xã hội được công nhận là những “công dân” có ích. “Tôi nghĩ đó là niềm hạnh phúc nhất của các doanh nghiệp” – Ông Vinh chia sẻ.

Đồng quan điểm với ông Vinh, bà Prahit Mehta – Điều phối viên thường trú Liên Hiệp Quốc tại Việt Nam cho rằng, thông thường thì trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp chỉ dừng lại ở các hoạt động từ thiện. Nhưng theo xu thế hiện tại thì doanh nghiệp phải làm nhiều hơn và xã hội cũng phải có cái nhìn thoáng hơn, đưa doanh nghiệp trở thành những công dân toàn cầu. Doanh nghiệp liêm chính, có đạo đức tốt để trở thành nhân tố có ích, là người đảm bảo cho người lao động có quyền lợi, trách nhiệm trong xã hội.

Theo bà Prahit Mehta, phạm vi ảnh hưởng của doanh nghiệp hiện không còn bó hẹp trong lực lượng lao động của họ mà hướng đến toàn xã hội. Thông qua hợp tác công tư, quản lý hiệu quả cũng như ứng dụng công nghệ mới thì những dịch vụ công là những cách để phát triển bền vững.

“Xóa đói giảm nghèo đang là dịch vụ công. Các doanh nghiệp tư nhân đang đổi mới dịch vụ với chi phí rẻ hơn để người dân có thể tiếp cận với các dich vụ đó. Những dự án trong lĩnh vực hạ tầng, y tế quản trị giải quyết các vấn đề liên quan thì có thể tăng cường những dịch vụ công cộng.” – bà Prahit Mehta chia sẻ.

Cũng theo Điều phối viên thường trú Liên Hiệp Quốc tại Việt Nam, khi doanh nghiệp đóng vai trò chủ động thì lợi ích của người dân sẽ lớn hơn. Việt Nam đã thông qua hiệp định về những biến đổi khí hậu và doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với những chi phí cao do biến đổi khi hậu như hạn hán, xâm ngập mặn gây ra…

Doanh nghiệp cần làm gì?

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, trong 30 năm qua, Việt Nam có tăng trưởng về kinh tế nhưng cái giá phải trả cho ô nhiễm môi trường quá lớn – tài nguyên không còn nhiều.

Năm 2015, Việt Nam phải chịu ảnh hưởng rõ rệt nhất về các vấn đề biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường. Việt Nam là 1 trong 5 nước bị tác hại nặng nề nhất trong tác động của biến đổi khí hậu. Dù đã nhận được nhiều sự hỗ trợ từ các nước cho ứng phó với biến đổi khí hậu nhiều nhưng hiện trạng triển khai ở Việt Nam chưa thật sự hiệu quả. Điều này đòi sự chung tay vào cuộc mạnh mẽ của chính phủ, doanh nghiệp và toàn xã hội.

Phạm vi và phương pháp thực hiện được mục tiêu phát triển bền vững đưa ra đòi hỏi các mục tiêu phải trở thành trách nhiệm của tất cả mọi người, cùng nhau hợp tác xây dựng các giải pháp và mang lại kết quả.

Theo bà Prahit Mehta, để tránh những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, các doanh nghiệp đang phải đối mặt với chi phí ngày càng lớn hơn do biến đổi khí hậu gây ra. Điều đó ảnh hưởng đến doanh nghiệp, người tiêu dùng ngày càng nhiều hơn.

Do vậy, việc thực hiện tăng trưởng xanh ở Việt Nam đòi hỏi các doanh nghiệp phải tham gia trực tiếp để làm giảm phát thải khí nhà kính, hướng đến tiêu dùng bền vững, sự thịnh vượng và nền kinh tế phát thải cácbon thấp.

Ngoài ra, một vấn đề quan trọng khác được các chuyên gia khuyến cáo đối với các doanh nghiệp trong thời kỳ hội nhập là việc nâng cao chất lượng cũng như tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Bà Phạm Chi Lan dẫn chứng báo cáo 2035, Việt Nam hiện chỉ có 36% doanh nghiệp tham gia vào mạng lưới sản xuất toàn cầu (bao gồm cả xuất khẩu trực tiếp và gián tiếp) so với 60 % ở Malaysia hay Thái Lan. Trong đó, chỉ 21% doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam (DNNVV) tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu GVCs so với 30% ở Thái Lan, 46% ở Malaysia. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam đóng góp một phần rất khiêm tốn trong tổng thương mại xuất khẩu, chỉ có 16,8% so với 23% ở các nước khác.

Liên kết đầu ra và đầu vào giữa khu vực tư nhân trong nước và khu vực vốn đầu tư nước ngoài FDI tại Việt Nam còn yếu. Phần cung ứng trong nước chỉ đáp ứng được 26,6 % nhu cầu đầu vào cho khu vực FDI. Vì vậy, các chuyên gia thực hiện báo cáo 2035 đề xuất, trong thời gian tới, Việt Nam cần tập trung vào việc tăng năng suất ở cấp độ doanh nghiệp một cách toàn diện hơn về: năng suất lao động, tài nguyên, vốn và tài sản, đất đai; Điều chỉnh chiến lược cạnh tranh của doanh nghiệp, tham gia vào môi trường kinh doanh mới ở trong nước, trong khu vực và trên thế giới; Xây dựng và thực hiện các kế hoạch hành động với trọng tâm vào việc nâng cao nguồn nhân lực, khả năng quản trị, công nghệ và hệ thống sáng tạo, trách nhiệm xã hội doanh nghiệp – CSR; Phát triển mối quan hệ kinh doanh với các đối tác trong và ngoài nước, tham gia tích cực vào các cụm/GVCs Nâng cao vai trò của các hiệp hội DN trong việc ủng hộ, hỗ trợ doanh nghiệp, cung cấp thông tin, văn hóa & đạo đức kinh doanh…

Hoàng Sang (DDDN)