Không nên tận thu nguồn lợi kinh tế

Không nên nôn nóng “thúc” các chính sách nhằm tận thu nguồn lợi kinh tế. Về lâu dài, vẫn cần phải duy trì hướng đến mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát. Đó là những quan điểm được TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), đưa ra tại buổi họp báo công bố Báo cáo Kinh tế vĩ mô Việt Nam quý I/2016 diễn ra tại Hà Nội.

Thận trọng với bẫy thanh khoản của nền kinh tế

Theo TS. Nguyễn Đức Thành, tăng trưởng của toàn bộ nền kinh tế trong quý I/2016 có kém sắc hơn chỉ đạt mức 5,46%, thấp hơn 6,12 của quý I/2015. Tăng trưởng quý I thường thấp so với các quý trong năm nhưng nhưng năm nay thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái. Một lưu ý khác của TS. Nguyễn Đức Thành là nhân tố tiền gửi ở nước ngoài vốn có nhiều điều đáng bàn ở những thời gian trước đây thì tới thời điểm này gia tăng đột biến lên 7,3 tỷ USD. Dự báo, đây có thể như một cái bẫy thanh khoản của nền kinh tế với nguồn ngoại tệ của hệ thống ngân hàng. TS. Nguyễn Đức Thành nhận định.

Còn theo phân tích của ông Phạm Văn Đại, Trưởng nhóm nghiên cứu vĩ mô VEPR, nếu trước đây các ngân hàng trong nước nhận tiền gửi của ngân hàng nước ngoài vì Việt Nam là nền kinh tế có quy mô nền vốn thiếu và yếu. Tuy nhiên, khi Trung Quốc phá giá đồng Nhân dân tệ, Việt Nam cũng phá giá, ngân hàng huy động USD nhưng không cho vay ra được vì doanh nghiệp không muốn vay USD khi tỷ giá tăng. Do đó, các ngân hàng có giải pháp duy nhất là gửi kỳ hạn ngắn ở ngân hàng nước ngoài để vớt vát lại lợi nhuận. Ông Đại cũng cho rằng, nhiều khả năng trong ngắn hạn, hướng điều hành này vẫn còn tồn tại bởi quy định lãi suất huy động USD về 0% đã triệt tiêu động lực tiết kiệm ngoại tệ có kỳ hạn. Tuy nhiên, chiêu bài chống đô - la hóa này của Ngân hàng nhà nước cần phải được thực hiện đồng bộ song song để lấy lại lòng tin của tiền đồng. Khi đó, nền kinh tế mới thực sự hấp thu được hết nguồn vốn ngoại tệ đang còn ký gửi ở nước ngoài.

TS. Vũ Đình Ánh cho biết, nhiều tổ chức tài chính tiền tệ đã hạ mức dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong 2016. Gần đây nhất là việc, Ngân hàng Thế giới (WB) cũng hạ dự báo tăng trưởng GDP năm 2016 của Việt Nam từ 6,5% xuống còn 6,2% trong bản công bố báo cáo Cập nhật về kinh tế Đông Á-Thái Bình Dương. Theo đó, WB cho rằng, dự báo kinh tế Việt Nam sẽ tăng trưởng chậm lại ở mức 6,2% trong năm 2016 và 6,3% trong cả 2 năm tới, trong khi lạm phát sẽ ở mức khoảng 3,5%. WB cũng khuyến nghị tiếp tục thực hiện tái cơ cấu kinh tế một cách cẩn trọng và bền vững; khuyến nghị tăng cường kỷ cương thị trường trong ngành tài chính, chuyển hướng chi công từ chi hạ tầng sang các ngành dịch vụ như giáo dục, y tế, bảo trợ xã hội và hướng tới bảo vệ môi trường.

Tận dụng thời cơ từ các hiệp định thương mại

Khẳng định lại, TS. Nguyễn Đức Thành cho biết, mặc dù kinh tế quý I không đạt như kỳ vọng, nhưng về cơ bản, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam vẫn tích cực trong năm 2016 nếu những cơ hội từ tự do hóa thương mại được tận dụng và cải cách hành chính tiếp tục được thúc đẩy. Theo TS. Nguyễn Đức Thành, để đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô trong thời gian tới, các cơ quan hoạch định chính sách cần nhìn trước những rủi ro bùng phát lạm phát nhằm kiểm soát cung tiền ở mức phù hợp. Kế hoạch tăng trưởng tín dụng từ 18 - 20% trong năm 2016 có thể tạo nguy cơ mất kiểm soát lạm phát như trong mấy năm gần đây. Chiến lược chống “đô - la - hóa” đang từng bước được thực hiện song vẫn cần phải có chính sách thích hợp để lưu chuyển dòng USD tích trữ trong nền kinh tế, thông qua một thị trường mua, bán ngoại tệ hữu hiệu, quy mô lớn, TS. Nguyễn Đức Thành cho biết.

Theo ông Trương Đình Tuyển, nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại (nay là Bộ Công Thương), cho biết lãi suất huy động đã tăng nên khó có thể giữ được lãi suất cho vay không tăng. Và khi lãi suất tăng sẽ tạo sức ép lên tỉ giá và lạm phát. Vì vậy, ngành ngân hàng cần có các chính sách nhằm hạn chế mức tăng lãi suất quá mức. Một trong những giải pháp là nên hạn chế cho vay bất động sản. Tỉ lệ dùng vốn ngắn hạn để cho vay dài hạn mức 40% là cần thiết nhưng không nên áp dụng đồng loạt với tất cả ngân hàng. Mặt khác, ngân hàng có thể sử dụng thị trường mở để tái cấp vốn cho doanh nghiệp, hạn chế mức tăng quá đáng của lãi suất. Chốt lại ông Tuyển cho rằng, dù bức tranh chỉ số kinh tế quý I năm nay không sáng như kỳ vọng, nhưng không đến mức bi quan. Cho dù tăng trưởng không cao như kỳ vọng, nhưng nếu Chính phủ thực sự tái cơ cấu nền kinh tế thì tăng trưởng thậm chí có thể giảm nhẹ so năm trước nhưng nó là tiền đề đảm bảo cho tăng trưởng bền vững, lành mạnh sau này. Điều này là sự hy sinh tăng trưởng trong ngắn hạn để tạo đà cho phát triển bền vững dài hạn.

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, các cơ hội và thời cơ mở ra từ các hiệp định thương mại giữa Việt Nam với các nước và khu vực trên thế giới dần có hiệu lực nhiều hơn, nó tạo nhiều cơ hội hơn cho Việt Nam, nhưng cũng có những thách thức. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải có cải cách mạnh mẽ để gặt hái thành công. Với quyết tâm chính trị cao tin tưởng rằng Chính phủ Việt Nam sẽ vượt qua và đạt được những thành công mới. Tuy nhiên, Chính phủ mới cũng cần phải lường trước được những rủi ro phát sinh để kiểm soát mức cung tiền hợp lý. Đi kèm với đó là các giải pháp cắt giảm chi ngân sách ngắn hạn. Chính phủ cũng cần có một  chiến lược tổng thể và hữu hiệu cắt giảm bộ  máy hành chính và chi thường xuyên trong cả nhiệm kỳ này, ông Doanh nhấn mạnh.

Anh Phương