Tạo mọi điều kiện cho cơ quan báo chí đối ngoại phát triển

Nhân dịp thực hiện số báo chuyên đề kỷ niệm 91 năm ngày báo chí cách mạng (21/6/1925 – 21/6/2016). Phóng viên Tạp chí Vietnam Business Forum đã có cuộc phỏng vấn ông Nguyễn Trường Sơn, Giám đốc Trung tâm Báo chí và Hợp tác Truyền thông Quốc tế, Bộ Thông tin và Truyền thông, Tổng Biên tập Tạp chí Tiếp thị và Gia đình xung quanh những trăn trở, tâm huyết với nghề. Anh Phương thực hiện.

Trong thời đại bùng nổ thông tin, cạnh tranh đến từng phút giây như hiện nay, theo ông đâu là những khó khăn, thách thức mà các loại hình báo chí đang gặp phải ?

Đây không chỉ là chuyện bếp núc của những người làm báo, mà còn là chuyện của nhà quản lý, nhà kinh tế. Bởi mỗi cơ quan báo chí, cũng không khác biệt nhiều với một đơn vị kinh tế. Ngoài việc phải bám sát đường lối chủ chương của Đảng và Nhà nước, tôn chỉ mục đích tuyên truyền của bản báo. Những người làm báo hôm nay,  buộc phải cạnh tranh mức độ truyền dẫn thông tin nhanh, nhạy, có sức nặng bài viết với các báo bạn trong nước và quốc tế để thu hút nhiều người đọc, xem, nghe, nhìn.

Một vấn đề nổi cộm khác là câu chuyện tạo nguồn kinh phí để duy trì hoạt động tòa soạn. Ngoài những đơn vị báo chí được nhà nước bao cấp 100%, một phần, hoặc tự cân đối thu chi. Hầu hết các đơn vị báo chí đều đối mặt với vấn đề tài chính. Nếu thời xa xưa các tờ báo lấy lượng phát hành, bán báo làm nguồn thu chính thì hiện tại các tờ báo chủ yếu sống dựa vào việc gọi quảng cáo tài trợ. Đơn cử như đơn vị báo chí của chúng tôi, hiện tại có đến 5 ấn bản phẩm, việc thiết kế, in ấn, xuất bản ngốn một lượng tài chính lớn. Nhưng trên thực tế, chúng tôi vẫn phải bán các ấn phẩm của mình ra các sạp báo với mức giá thấp hơn mức in trên giá bìa báo. Điều đơn giản là để có nhiều độc giả hơn. Mặc dù chi phí in ấn, thiết kế (design) hiện phải trả khá đắt đỏ, nhưng chúng tôi vẫn phải in với số lượng lớn, vì điều này sẽ có lợi hơn khi đề cập tới việc gọi kinh phí với các đơn vị tài trợ, quảng cáo.

Có ý kiến cho rằng, “hiện đang là buổi hoàng hôn của báo in và bình minh của các loại hình báo mạng”, ý kiến của ông về cụm từ này ?

Chúng ta đều biết, Việt Nam là một trong số ít quốc gia trên thế giới có tốc độ phát triển mạng lưới internet rất nhanh, kéo theo việc phủ sóng wifi dày, người dân sử dụng internet tăng. Do đó, đây là sự cạnh tranh gay gắt, khốc liệt với loại hình báo chí truyền thống như báo in. Phần lớn nhiều cơ quan báo chí đã xin thêm giấy phép ra đời các trang tin điện tử, báo mạng, bởi tốc độ truy cập nhanh, đọc thẩm thấu thông tin gần như tức thời, tiết kiệm thời gian, tiết kiệm chi phí. Và trong các văn bản quy phạm pháp luật quản lý nhà nước của Chính phủ, Bộ Thông tin Truyền thông cũng đều quy định rõ là các cơ quan báo chí có quyền đăng ký thành báo điện từ. Đây được coi là một chủ chương đúng đắn tạo điều kiện để các cơ quan báo chí Việt Nam phát triển theo đúng xu thế của thời đại.

Ngay cả cơ quan truyền hình loại hình báo chí thu hút nhiều nhất quảng cáo cũng gặp khó khăn lớn. Bởi trong tương lai người dân sẽ sử dụng các loại hình truyền hình internet chứ không đơn thuần là các chương trình truyền hình phát sóng đơn lẻ. Do đó, dự báo trong tương lai sẽ phát triển các loại hình truyền hình đa phương tiện tích hợp internet với công nghệ số phát triển phát triển vũ bão, có thể vừa xem truyền hình, vừa nghe đài, đọc báo.v.v… thông qua chỉ một chiếc điện thoại.

Tuy nhiên, nếu người lãnh đạo cơ quan báo chí tỉnh táo vẫn có thể vượt qua “cánh cửa hẹp” này để tồn tại. Đơn cử như loại hình báo chí phát thanh, xu hướng người dân vẫn sử dụng nhiều ô tô nên các báo phát thành vẫn có đất để phát triển tốt. Báo in, tạp chí nếu được xem một bức ảnh đẹp thì vẫn tạo hiệu ứng thị giác mạnh hơn khi xem cùng bức hình đó trên báo mạng thông qua một chiếc điện thoại, ipad, màn hình rất nhỏ. Hoặc khi đọc báo ở vùng, địa phương không có mạng thì báo in, tạp chí vẫn có ưu thế truyền tải thông tin hơn các loại hình báo chí khác. Do đó nếu biết lựa chọn đối tượng bạn đọc, phân khúc vùng miền lứa tuổi… để vào phương pháp khai thác thông tin thì vẫn có thể tồn tại được.

Một trong những khó khăn của báo chí hiện nay vấn đề bản quyền, sở hữu trí tuệ của các sản phẩm báo chí, ông suy nghĩ gì về chuyện này ?

Theo tôi được biết, hiện nay các chế tài về bản quyền báo chí vẫn theo các văn bản cũ chưa bắt kịp với xu hướng phát triển mới. Do đó, Chính phủ cần phải ban hành các văn bản dưới luật như: Nghị định, Thông tư, Thông tư liên tịch.v.v… để điều chỉnh và siết chặt chấn chỉnh về hoạt động này. Và cũng cần phải được triển khai nhanh chóng. Đây cũng là mong mỏi không chỉ riêng tôi mà nhiều cơ quan báo chí cũng cùng chung quan điểm.

Riêng đối với các cơ quan báo chí truyền thông đối ngoại, theo ông trong tương lai sẽ phát triển theo hướng nào là phù hợp ?

Rất may trước đây, tôi cũng có thời gian làm ở lĩnh vực quốc tế, nay là thông tin đối ngoại. Riêng đối với các cơ quan báo chí đối ngoại có thuận lợi là chủ chương nhất quán của Đảng và Chính phủ tạo mọi điều kiện, khuyến khích để quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam với bạn bè quốc tế. Cho nên sản phẩm báo chí về đối ngoại chắc chắn sẽ được Nhà nước bảo trợ, phát triển.

Nhưng để một cơ quan báo chí đối ngoại phát triển thì điều tiên quyết số một là cần phải có độc giả. Do đó cần phải cải tổ toàn bộ phương thức, cách thức làm báo mang hơi thở quốc tế chứ không thể theo phong cách “đối nội”. Cụ thể, cần nhấn mạnh vào công tác thiết kế (design), thiết kế trang bìa và từng trang ruột. Trong thời gian đầu nên mời các chuyên gia người nước ngoài tham gia quá trình chế bản để lựa chọn. Ngoài ra, công tác biên dịch, hiệu đính cũng cần chú trọng, đặc biệt ở phần ngữ pháp, cần thiết phải có chuyên gia người nước ngoài để “hiệu đính” lại.

Ngoài ra, đối với các đơn vị báo chí là Tạp chí cần sự trau chuốt trong từng trang báo. Kinh nghiệm cho thấy một trong báo chỉ nên có tối đa 700 chữ và 4,5 bức ảnh. Bởi nếu đọc quá số lượng trên người đọc sẽ rất mỏi mắt và không có hứng thú đọc tiếp nữa.

Bên cạnh đó, đối với những đơn vị báo chí đối ngoại trong chiến lược phát triển của mình cũng cần tiến đến sự cá biệt hóa đối tượng bạn đọc nằm trong định hướng phát triển thị trường của mình. Đơn cử như, cần khu biệt nội dung báo phục vụ cho từng đối tượng bạn đọc theo hình thức sử dụng ngôn ngữ lớn, phổ biến trên thế giới. Như với những cộng đồng dân cư sử dụng tiếng Anh sẽ biên tập, thiết kế theo phong cách vùng miền đó. Tương tư với những ngôn ngữ khác như: La – tinh, tiếng Pháp, tiếng Trung Quốc. Còn nếu xác định thị trường bạn đọc chung thì sẽ có thiết kế, biên tập theo hướng khác.

Riêng đối với các chức danh lãnh đạo cơ quan Tạp chí đối ngoại cũng cần có nhãn quan chính trị sâu sắc, trình độ. Bởi các nội dung tuyền truyền có tầm ảnh hưởng quốc gia rất lớn./.