Tập đoàn Dệt may Việt Nam: Phát triển gắn với bảo tồn các giá trị truyền thống

Qua 20 năm hình thành và phát triển, với vai trò là hạt nhân cho phát triển ngành dệt may, thu hút lao động, thực hiện công nghiệp hóa ở nông thôn, dẫn dắt, thu hút các nguồn lực trong ngoài nước tham gia đầu tư vào ngành dệt may, Tập đoàn Dệt May Việt Nam (Vinatex) đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Đảng, Nhà nước đặt ra khi thành lập Tập đoàn, góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, hội nhập kinh tế quốc tế của cả nước. Với mục tiêu hàng đầu là hiệu quả kinh doanh và tạo việc làm, Vinatex đã tích lũy được vốn quý kinh nghiệm thị trường từ những ngày đầu. Và cũng từ việc phải cạnh tranh trên thị trường quốc tế, mà Tập đoàn đã luôn cải tiến hoạt động, đầu tư mạnh mẽ, tái cơ cấu liên tục để đáp ứng nhu cầu khách hàng và đối tác. Hai thế mạnh đó góp phần giúp Vinatex vượt qua những khó khăn thách thức để lớn mạnh không ngừng, trở thành một tập đoàn kinh tế uy tín, có vị thế trong nước và khu vực.

Phát triển

Trong năm 2015, kinh tế thế giới tăng trưởng ở mức 3,1%. Trong đó GDP của Mỹ tăng 2,5%, khu vực Châu Âu tăng 1,4%, Nhật Bản tăng 0,6%, Hàn Quốc tăng 2,7% và Trung Quốc tăng 3,7%. Tuy vậy, trong năm 2015, sự phá giá đồng tiền của các nước như Trung Quốc phá giá đồng Nhân dân tệ vào tháng 08/2015, Ấn Độ phá giá đồng Rupee và Indonesia phá giá đồng Rupiah…ảnh hưởng đến nền kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, dẫn đến mặt bằng giá sản phẩm dệt may đi xuống tại các quốc gia cạnh tranh về dệt may với Việt Nam. Bên cạnh đó, đối với ngành dệt may, một số yếu tố đầu vào như giá điện tăng bình quân 5-7%, giá nước tăng, giá bông xơ tăng giảm thất thường…tác động lớn đến tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp dệt may. Với chính sách mới về tăng lương tối thiểu và phí BHXH, BHYT cũng như phí công đoàn, Tập đoàn và các đơn vị thành viên có chính sách bù lương cho các công nhân không đảm bảo đủ năng suất, sản lượng do chưa đạt yêu cầu hoặc do mới tuyển dụng, đảm bảo mức lương tối thiểu vùng mới. Dẫn đến chi phí tăng và lợi nhuận giảm tương ứng. Trách nhiệm đóng góp của người lao động tăng, ảnh hưởng đến thu nhập thực tế. Trong bối cảnh đó, Tập đoàn vẫn giữ được đà tăng trưởng:

Kim ngạch Xuất khẩu toàn ngành: 26.794 triệu USD, tăng 8,5% so với năm 2014.

Kim ngạch Xuất khẩu Tập đoàn: 2.388 triệu USD, tăng 11% so với năm 2014.

Kim ngạch Nhập khẩu toàn ngành: 16.798 triệu USD, tăng 7% so với năm 2014.

Kim ngạch Nhập khẩu Tập đoàn: 1.179 USD giảm 1% so với năm 2014.

Việc hoàn thành cổ phần hóa vào đầu năm 2015 là bước ngoặt quan trọng trong chiến lược phát triển Vinatex ngày một lớn mạnh, bền vững và mang tầm vóc quốc tế. Sở hữu VĐL 5.000 tỷ đồng sau khi bán 46,1% phần vốn cho cổ đông bên ngoài, bao gồm 2 nhà đầu tư chiến lược Vingroup và VID group, Vinatex là tập đoàn kinh tế nhà nước đầu tiên cổ phần hóa thành công. Năm 2015 là năm đánh dấu bước phát triển mới của Tập đoàn về quy mô, tốc độ đầu tư với việc khởi công và hoàn thành các dự án bao gồm:

Dự án Nhà máy Sợi Phú Hưng giai đoạn 2: quy mô 2,16 vạn cọc sợi, sản lượng 4.770 tấn/năm (quy về chi số sợi Ne30).

Dự án Nhà máy may Kiên Giang: quy mô 20 chuyền may, sản lượng 3,6 triệu sản phẩm quần nữ/năm.

Dự án Nhà máy sản xuất vải Yarndyed Long An: quy mô 10 triệu mét/năm.

Ngoài ra, trong năm 2015, Tập đoàn cũng đã khởi công các dự án sau:

Dự án May: Nhà máy may Cần Thơ (đã đi vào hoạt động tháng 5/2016), Nhà máy may Bạc Liêu (đã đi vào hoạt động tháng 5/2016), Nhà máy may Quảng Bình (đã đi vào hoạt động tháng 6/2016), Nhà máy may Tuyên Quang (đang triển khai), với quy mô mỗi Nhà máy 20-29 chuyền may, sản lượng 3,6-6,5 triệu sản phẩm/năm.

Viện bảo tàng dệt may

Dự án Sợi: Nhà máy sợi Phú Cường (đã đi vào hoạt động tháng 5/2016) quy mô 3 vạn cọc sợi, sản lượng 6.000 tấn/năm (Ne30); Nhà máy sợi Nam Định (đã đi vào hoạt động tháng 4/2016) quy mô 2,1 vạn cọc sợi, sản lượng 4.770 tấn/năm (Ne30).

Trong 6 tháng đầu năm 2016, tổng mức nhập khẩu dệt may toàn thế giới ước đạt 274 tỷ USD, giảm 1,6%, trong đó riêng Mỹ giảm 3,4%, Nhật Bản giảm 2,6%, chỉ có Châu Âu tăng khoảng 2%, tuy nhiên đó là trước khi xảy ra Brexit. Đặc biệt, việc Việt Nam tham gia TPP đã khiến các quốc gia cạnh tranh về XKDM như Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Pakistan, Myanmar... đưa ra các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp Dệt may nhằm giữ được khách hàng, giữ được thị trường. Ngoài ra, các quốc gia quy mô nhỏ hơn như Bangladesh, Pakistan, Indonesia đều có chính sách hỗ trợ xuất khẩu dệt may.

Đối với các chính sách trong nước, chúng ta đang trong giai đoạn mà chính phủ cũng nỗ lực tập trung cải thiện điều kiện kinh doanh của doanh nghiệp. Đặc biệt, vào tháng 5 năm 2016, chính phủ đã ban hành nghị quyết 35/NQ-CP về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020, thể hiện sự quan tâm của chính phủ tới doanh nghiệp. Tuy nhiên, do nghị quyết mới ban hành nên chưa thực sự đi vào cuộc sống của doanh nghiệp. Thực tế, doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp dệt may Việt Nam nói riêng vẫn còn chịu áp lực rất lớn từ lãi suất, tuy đã giảm nhưng với 8% thì thực sự vẫn là mức lãi suất cao so với các quốc gia cạnh tranh xuất khẩu dệt may với Việt Nam. Đặc biệt trong thời gian gần đây thì chi phí về vận tải trên đường đã trở nên rất lớn, lớn hơn cả chi phí cho xăng dầu khi phải trả các phí đường, phí cảng, đây là yếu tố làm năng lực cạnh tranh bị yếu đi.

Với bối cảnh năm 2016 rất khó khăn như trên, Tập đoàn đánh giá năm 2016 là năm nỗ lực khắc phục khó khăn, duy trì tăng trưởng, hiệu quả, đồng thời đẩy mạnh đầu tư hoàn thiện chuỗi cung ứng, ,nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và giá trị gia tăng cho sản phẩm dệt may. Đặc biệt, Tập đoàn tiếp tục triển khai thành lập Tổng Công ty Dệt May Miền Bắc và Tổng Công ty Dệt May Miền Nam. Đây là những Tổng Công ty có quy mô đủ lớn, là nguồn lực sản xuất cốt lõi do Tập đoàn chi phối, được hình thành trên cơ sở các Tổng Công ty/Công ty con và các dự án đầu tư mới của Tập đoàn, với mô hình ODM-FOB, thực hiện chuỗi liên kết sợi-dệt nhuộm-may cho từng vùng, miền để tạo giá trị gia tăng, đáp ứng yêu cầu của các Hiệp định thương mại tự do như quy tắc xuất xứ từ sợi trở đi trong Hiệp định TPP, quy tắc xuất xứ từ vải trở đi trong hiệp định EVFTA.

Khu Đô thị Dệt may Nam Định - Gìn giữ các giá trị truyền thống trong quá trình đô thị hóa

Nhà máy Liên hiệp Dệt Nam Định - nay là Tổng công ty CP Dệt may Nam Định được hình thành từ những năm 1900, sau nhiều năm hoạt động đã xuống cấp, gây ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến môi trường sống và sức khoẻ người dân, nên năm 2003 đã bị Chính phủ xếp vào danh mục theo Quyết định 64, buộc phải di dời ra Khu công nghiệp Hoà Xá, hoặc ngừng sản xuất.

Để thực hiện di dời và nâng cấp Tổng công ty, Chính phủ đã cho phép chuyển đổi Khu đất cũ thành đất ở đô thị và thương mại dịch vụ để tạo vốn mà không sử dụng ngân sách Nhà nước. Thực hiện theo Quyết định 86 năm 2010 của Thủ tướng CP, được sự ủng hộ và giúp đỡ của các Bộ ngành và Tỉnh Nam Định, Tổng công ty mới có được giải pháp tạo vốn theo quy định để di dời. Đây là cơ hội chuyển mình để Nhà máy Liên hiệp Dệt có năng lực sản xuất mạnh hơn, công nghệ hiện đại bền vững và đảm bảo môi trường, đảm bảo việc làm thu nhập, tăng khả năng cạnh tranh, phù hợp với quy luật phát triển cũng như đòi hỏi chỉnh trang đô thị, trong điều kiện không có sự hỗ trợ từ ngân sách.

Tuy nhiên, Tập đoàn luôn quan tâm đến việc góp phần với Tỉnh Nam Định chỉnh trang đô thị, bảo tồn tôn tạo các công trình, hiện vật có ý nghĩa lịch sử và gắn bó lâu dài với người dân Nam Định. Ngay từ năm 2012, Khu nhà truyền thống nơi Bác Hồ 3 lần về thăm đã được Tập đoàn Dệt may đầu tư bước đầu hơn 50 tỷ đồng nâng cấp thành Bảo tàng Dệt may để lưu giữ những máy móc thiết bị cũ, hình ảnh lao động và chiến đấu và những tình cảm của các vị Lãnh đạo, nhân dân và bạn bè quốc tế đối với Nhà máy. Khuôn viên Cây Bàng, Sân vận động Kotonkin được đầu tư, cải tạo nâng cấp. Các nhà biệt thự cũ được tôn tạo lại, Cột cờ Thành Nam, Chùa Vọng Cung cũng được dành sự quan tâm kết nối xứng đáng.

Tổng diện tích cũ của Nhà máy là 29 ha, đã được UBND Tỉnh quy hoạch năm 2013 phù hợp với Quy hoạch chung TP Nam Định do Thủ tướng phê duyệt, trong đó phần làm đất ở thấp tầng chiếm khoảng 09 ha (30%), đất công viên, văn hoá giáo dục, y tế khoảng 07 ha (chiếm 24%), còn lại là quy hoạch giao thông, khu mua sắm, thể dục thể thao... Ngoài ra, Tcty vẫn giữ lại khoảng 04 ha để làm việc, nâng cấp các cơ sở sản xuất ít ô nhiễm hoặc dịch vụ thương mại, tiếp tục hoạt động tại khuôn viên cũ.

Đến nay, sau khi hoàn tất các thủ tục pháp lý cần thiết của Dự án di dời và Dự án Khu đô thị tạo vốn, toàn bộ khu vực Nhà máy Nhuộm và Động lực đã được di dời ra Khu công nghiệp Hoà xá, hình thành một Nhà máy Sợi, Nhà máy Nhuộm, phân xưởng Chỉ khâu, Nhà máy động lực và một Trung tâm xử lý nước thải công nghiệp tập trung, hoàn chỉnh. Với nguồn vốn thu được từ vị trí cũ và kinh phí đền bù, hỗ trợ của Khu đô thị, Tổng công ty Dệt may Nam Định sẽ triển khai tiếp một Nhà máy Dệt, một Nhà máy Sợi tại Khu công nghiệp để đến 2017 hoàn chỉnh bộ khung của Tổng công ty tại vị trí mới.

Tại Khu đô thị, việc giải phóng mặt bằng, thi công hạ tầng kỹ thuật đang được triển khai khẩn trương, đồng bộ, để cuối Quý 3 năm 2016 bắt tay vào xây dựng các hạng mục công trình đầu tiên và người dân có thể sớm ổn định cuộc sống trong một Khu đô thị hoàn chỉnh hạ tầng, đồng bộ về giao thông và có cảnh quan môi trường sạch đẹp. Giai đoạn 1 của Dự án có diện tích 7,6 ha, bao gồm hai công viên cây xanh, một sân vận động, hệ thống hạ tầng kỹ thuật hoàn chỉnh và phần diện tích được chuyển mục đích để xây dựng Nhà ở, Trung tâm thương mại, dịch vụ. Trong năm 2016, Công ty CP Phát triển đô thị Dệt may Nam Định- chủ đầu tư Dự án cùng với Tcty CP Dệt may Nam Định sẽ hoàn tất thủ tục thu hồi và giao đất Giai đoạn 2 có diện tích khoảng 6 ha, để đầu năm 2017 thực hiện đầu tư xây dựng một Trường học liên cấp, khu vực giai đoạn 2 Nhà bảo tàng Dệt may, hoàn chỉnh kết nối giao thông, hạ tầng kỹ thuật cho toàn khu vực phía Bắc đường Trần phú. Từ 2018-2020 sẽ hoàn tất di dời phần diện tích còn lại thuộc Nhà máy Sợi và Khu văn phòng để đầu tư xây dựng Bệnh viện quốc tế, vườn hoa cây xanh, Trung tâm thương mại, và diện tích Nhà ở còn lại để hoàn tất Dự án Khu đô thị Dệt may Nam Định.

Quá trình triển khai Dự án Khu đô thị, do đặc thù việc xử lý tài sản và đất đai thuộc sở hữu Nhà nước để tạo vốn di dời và chỉnh trang đô thị chưa có tiền lệ, Tập đoàn Dệt may Việt Nam đã nhận được sự ủng hộ cao của Lãnh đạo Tỉnh Nam Định, sự quan tâm tháo gỡ các vướng mắc để hoàn chỉnh các thủ tục pháp lý của Dự án. Mặc dù đã có chủ trương di dời từ năm 2003, nhưng phải đến năm 2011, khi Tập đoàn Dệt may và Tỉnh Nam Định thực sự vào cuộc thì công tác di dời mới dần đi vào triển khai thực tế, và giải quyết triệt để được khâu quan trọng nhất là cơ chế tạo vốn đúng quy định, tạo được sự đồng thuận cao trong các cấp, các ngành và người lao động cũng như nhân dân Nam Định.

Sau khi hoàn thành, Dự án Khu đô thị sẽ có tác dụng to lớn trong việc góp phần chỉnh trang đô thị, kết nối hệ thống hạ tầng của Thành phố Nam Định, giúp bảo tồn tôn tạo hệ thống các công trình văn hoá có ý nghĩa lịch sử của ngành và Thành phố Dệt, mang lại môi trường sống xanh, sạch trong một cộng đồng văn minh, giúp triệt tiêu nguy cơ ô nhiễm môi trường. Dự án cũng giúp tháo gỡ về nguồn vốn để Tổng công ty CP Dệt may Nam Định di dời thành công, hiệu quả, tăng sức cạnh tranh và sự bền vững, đóng góp nhiều hơn vào ngân sách Tỉnh và tạo thêm việc làm, nâng cao thu nhập.