Nới room chứng khoán, tìm kiếm những bước đi phù hợp

Liên quan đến thị trường chứng khoán, một nội dung mới về nới room chứng khoán vừa được đưa vào dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các luật về đầu tư, kinh doanh. Điều này mở ra hy vọng vào việc tháo gỡ các vướng mắc về nâng trần tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khóan Việt.

Những đề xuất mới

Tại Nghị định 60/2015 về việc triển khai quy định nới room cho nhà đầu tư nước ngoài và các hướng dẫn Luật Chứng khoán đang đối mặt với không ít các vướng mắc, đặc biệt là tâm lý e ngại từ phía các doanh nghiệp niêm yết khi muốn hợp tác với các doanh nghiệp nước ngoài, vì theo quy định của Luật Đầu tư , trong trường hợp hợp tác, nếu nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ từ 51% vốn trở lên tại một công ty niêm yết trên TTCK thì doanh nghiệp này được xem là một tổ chức nước ngoài.

Sau một thời gian xem xét và lấy ý kiến đóng góp từ phía các doanh nghiệp cũng như cơ quan quản ý nhà nước, vướng mắc trên đang có triển vọng sẽ được tháo gỡ khi dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các luật về đầu tư, kinh doanh, có bổ sung nội dung mới là: “Nhà đầu tư nước ngoài được sở hữu vốn điều lệ không hạn chế trong tổ chức kinh tế, trừ các trường hợp tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại công ty niêm yết, công ty đại chúng, tổ chức kinh doanh chứng khoán và các quỹ đầu tư chứng khoán theo quy định của pháp luật về chứng khoán…”

Theo đại diện của UBCKNN, nếu quy định trên được thông qua, UBCK sẽ có đề xuất với Bộ Tài chính và Chính phủ để sửa đổi Nghị định 60/2015 theo hướng cho phép nhà đầu tư nước ngoài có thể sở hữu đến 63% vốn điều lệ trở lên (thay vì từ 51% như trong quy định của Luật Đầu tư hiện hành) tại các doanh nghiệp đang niêm yết không thuộc nhóm các ngành nghề bị hạn chế tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài thì vẫn được coi là nhà đầu tư trong nước…Những vấn đề này sẽ được xem xét thận trọng để vừa tháo gỡ những vướng mắc trong quy định về nới room, vừa đảm bảo tránh tác động không mong muốn trong việc nới room cho nước ngoài lên đến 100%.

Các phương án cụ thể

Với một loạt những quy định mới đi kèm, nếu được thực hiện sẽ có những tín hiệu tích cực trong triển khai quy định nới room, qua đó sẽ tạo ra nhân tố mới trong cải thiện khả năng thu hút dòng vốn ngoại của TTCK.

Việc triển khai quy định nới room thực tế đã tạo thêm động lực cho các nhà đầu tư cũng như các doanh nghiệp niêm yết. Tuy nhiên, theo một chuyên gia trong lĩnh vực chứng khoán thì nếu nội dung quy định trong dự thảo Luật quy định là trao quyền cho pháp luật trong lĩnh vực chứng khoán quyết định tỷ lệ sở hữu của bên nước ngoài tại công ty niêm yết, công ty đại chúng, trong khi nội dung này thuộc phạm vi điều chỉnh của các luật chuyên ngành, chẳng hạn như lĩnh vực ngân hàng là 30%...

Vì thế, theo vị chuyên gia này, nếu dự thảo luật trên cần phải điều chỉnh lại theo hướng: “Nhà đầu tư nước ngoài được sở hữu vốn điều lệ không hạn chế trong tổ chức kinh tế, trừ trường hợp tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại các tổ chức này bị hạn chế theo quy định của pháp luật chuyên ngành...”.

Nếu theo đúng tinh thần về xây dựng luật là phải có quy định cụ thể các nội dung trong luật nhằm giảm thiểu các bước như chờ các văn bản hướng dẫn, dự thảo Luật cần bổ sung một nội dung liên quan đến tổ chức kinh tế là công ty đại chúng, quỹ đại chúng có tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài lên tới bao nhiêu phần trăm vốn điều lệ hoặc cùng các tiêu chí khác thì đượ ccoi là tổ chức nước ngoài, thay vì chốt cứng một tỷ lệ là từ 51% trở lên như quy định của Luật Đầu tư hiện hành. Bởi thực tế, tỷ lệ này thay đổi liên tục ở các công ty đại chúng, quỹ đại chúng và việc kiểm soát tỷ lệ này là không khả thi.

Để gỡ khó cho quy định nới room, theo nhiều chuyên gia trong lĩnh vực chứng khoán cần đưa ra các phương án cụ thể cho từng trường hợp. Theo đó, có hai hướng được các chuyên gia quan tâm hơn cả.

Hướng thứ nhất, mang tính chất thận trọng đó là tất cả các công ty đại chúng, quỹ đầu tư đại chúng được thành thập, hoạt động và niêm yết trên TTCK Việt Nam đều được coi là tổ chức trong nước trong các quan hệ đầu tư mà không quan trọng việc có sở hữu của đối tác nước ngoài. Với công ty TNHH, công ty cổ phần chưa đại chúng, doanh nghiệp FDI, quỹ thành viên… nếu có sự đầu tư nước ngoài và sở hữu từ 51% vốn điều lệ trở lên thì coi như tổ chức nước ngoài.

Hướng thứ hai, như các nước trên thế giới đang triển khai, theo đó, việc hạn chế tỷ lệ sở hữu nước ngoài có thể chỉ áp dụng tại một số doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp đặc biệt mà Chính phủ cần chi phối, chứ không áp dụng cho cả ngành, lĩnh vực. Đồng thời khi đã không hạn chế tỷ lệ sở hữu nước ngoài. Tất cả các doanh nghiệp này đều được đối xử công bằng, bình đẳng.

Theo dự kiến, dự thảo Luật sửa đổi các luật sẽ được trình Quốc hội vào tháng 10 tới đây, trong lĩnh vực đầu tư và hoạt động trên TTCK thì việc nới room đối với khối ngoại vẫn là đề tài được quan tâm hơn cả. Liệu những vướng mắc từ hơn 1 năm nay có được tháo gỡ thì vẫn phải tiếp tục chờ đợi.

Lương Tuấn