Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam: Giỏi lý thuyết, yếu thực hành

Ngành công nghiệp hỗ trợ còn thiếu sự liên kết, kém phát triển, hiệu quả không cao. Đó là nhận định của TS. Nguyễn Thị Tuệ Anh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) trong hội thảo báo cáo kết quả nghiên cứu “Thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ Việt Nam”,  Hội thảo do CIEM phối hợp với Viện Nghiên cứu Mitsubishi (MRI – Nhật Bản) tổ chức mới đây tại Hà Nội.

Theo TS Nguyễn Thị Tuệ Anh, hiện nay Việt Nam có khá nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa về mặt thể chế, tín dụng, công nghệ và nhân lực,… Tuy nhiên, trên thực tế hiệu quả thực thi các chính sách này vẫn còn chưa cao. Bà Tuệ Anh cho biết, các chính sách khuyến khích công nghệ hỗ trợ theo Nghị định 111/ 2015/NĐ-CP về phát triển CNHT chưa thực sự phát huy hết hiệu quả, bởi đơn giản các chính sách này phần lớn nằm trên giấy chưa tạo bước đột phá cho ngành công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam phát triển. Cụ thể, các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, nhân lực quy định trong Nghị định này chưa thực sự mới mà đã quy định ở đâu đó trong các văn bản pháp quy khác.

Mặt khác, hiện năng lực cung cấp các sản phẩm trung gian của Việt Nam còn yếu về chất lượng, giá thành và thời gian. Chính điều này dẫn đến việc các doanh nghiệp của chúng ta khó có thể chen chân vào chuỗi giá trị toàn cầu, mặc dù giá trị thặng dư của nó là rất lớn.

Đưa ra những khuyến nghị chính sách, ông Kazuhito Hagiwara, Phó Giám đốc điều hành của Viện nghiên cứu Mitsubishi (Nhật Bản) cho rằng, trong thời gian tới, Việt Nam cần phải tham gia nhiều hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, theo đó, công nghiệp hỗ trợ sẽ là một lĩnh vực đặc biệt quan trọng cần phải được ưu tiên phát triển. Ông cũng hy vọng rằng, phía Việt Nam sẽ hợp tác tốt với Nhật Bản trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ nhằm đưa ra những giải pháp chính sách để phát triển công nghiệp hỗ trợ giữa 2 quốc gia Việt Nam – Nhật Bản.

Theo ông Kazuhito Hagiwara, trong khi các trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp của Nhật Bản tập trung hỗ trợ về kỹ thuật và công nghệ thì ở Việt Nam, các trung tâm lại tập trung vào hỗ trợ về hành chính như thủ tục đầu tư, làm form mẫu cũng như hỗ trợ về mặt pháp lý… Việt Nam có hệ thống các cơ quan hỗ trợ doanh nghiệp rất rộng, có các Trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp tại hầu hết các bộ ngành đến các Trung tâm khuyến công tại sở Công Thương các tỉnh thành trong cả nước, có cả những hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp, hỗ trợ về sở hữu trí tuệ, điều tra thị trường, kết nối kinh doanh… Nhưng điều quan trọng là các trung tâm kiểu như thế này đang thực sự trùng lặp về chức năng nhiệm vụ, chủ yếu chỉ giúp đỡ các doanh nghiệp trên phương diện giấy tờ. Trong khi lại rất thiếu các công cụ hỗ trợ thực chất về khoa học, công nghệ…

TS. Yoichi Sakurada, Viện Nghiên cứu Mitsubishi (MRI - Nhật Bản) cho rằng, các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay chưa đủ lực để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, nhất là khi trình độ công nghệ của Việt Nam phát triển chậm hơn các nước cùng khu vực tới 40 năm. Vị chuyên gia này cho biết, hiện Việt Nam mới chỉ dừng lại ở giai đoạn đầu tiên trong quá trình phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ. Mặc dù chính sách đã có tương đồng với Nhật Bản là đặt trọng tâm cho sự phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, tuy nhiên, nếu so sánh sẽ có sự khác biệt rất lớn với Nhật Bản.

Theo TS. Yoichi Sakurada cho biết, Việt Nam nên phát triển LPTC (Local Public Technology Center) – Trung tâm công nghệ công lập địa phương – để thay thế cho mô hình các trung tâm hỗ trợ DNVVN đang hoạt động không hiệu quả hiện nay. Nhiệm vụ của LPTC là một cơ sở do chính quyền trung ương lập ra, đặt tại các địa phương. Chức năng chính của các trung tâm này là kiểm tra chất lượng các sản phẩm của doanh nghiệp trước khi tung ra thị trường. Theo đó, các doanh nghiệp có thể liên kết sản xuất giữa cơ quan quản lý với doanh nghiệp của mình, cũng như với các tổ chức nghiên cứu và triển khai, phối hợp viện trường để cùng nghiên cứu, từ đó huy động nguồn lực để hỗ trợ.

Anh Phương