Đẩy mạnh việc giải ngân dòng vốn ODA

Để nâng cao hơn nữa hiệu quả của việc sử dụng nguồn vốn vay ODA, trong thời gian vừa qua, Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành đặc biệt quan tâm tới quy trình sử dụng nguồn vốn vay.  Trong những tháng còn lại của năm 2016, vấn đề này một lần nữa lại được nhắc tới bởi việc giải ngân nguồn vốn ODA trong những tháng đầu năm là khá thấp, hiện vẫn còn hàng chục tỷ USD vốn ODA đã cam kết vẫn chờ giải ngân.

Việc sử dụng nguồn vốn vay ODA ngày càng trở nên khắt khe hơn, bên cạnh việc sử dụng hiệu quả, bền vững thì nguồn vốn này phải gắn với việc đảm bảo an toàn nợ công. Đây được xem là ưu tiên và đặc biệt quan tâm của Chính phủ và các Bộ, ngành mà Phó Thủ tướng Chính Phủ Phạm Bình Minh đã nhấn mạnh tại Hội nghị Thúc đẩy giải ngân vốn ODA và vốn vay ưu đãi mới diễn ra vừa qua.

Chậm giải ngân

Theo số liệu thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 9 tháng đầu năm 2016, tổng vốn ODA vay ưu đãi đạt khoảng 4,92 tỷ USD, cao gấp 1,8 lần so với năm 2015. Việc tăng nguồn vốn vay này được Bộ KH&ĐT lý giải là do nguồn vốn vay ODA của Nhật Bản theo kế hoạch là ký trong năm 2015 nhưng bị chậm nên lùi sang năm tài khóa 2016.

Chương trình phát triển quốc gia đang nhận được sự đánh giá rất cao từ nhóm 6 ngân hàng phát triển. Chính vì vậy, nhóm này cam kết sẽ tiếp tục duy trì cho vay ở mức cao. Kết quả đánh giá tích cực đối với phần lớn các dự án đã kết thúc cũng là một thành tích ấn tượng của Việt Nam.

Mặc dù mức độ tín nhiệm về các kế hoạch phát triển là rất tốt nhưng tiến độ giải ngân nguồn vốn còn khá chậm. Theo Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Thế Phương, tổng số vốn ODA và vốn vay ưu đãi giải ngân trong 9 tháng đầu năm ước đạt 2.685 tỷ USD, bằng 81,4% mức giải ngân của cùng kỳ năm trước và mới đạt chưa đến 53% kế hoạch năm.

Mức giải ngân này chủ yếu đến từ một số dự án lớn tại Hà Nội và TP HCM như Dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị thí điểm TP Hà Nội đoạn Nhổn tới ga Hà Nội từ nguồn vốn vay ADB, Dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị TP. HCM từ Bến Thành đến Suối Tiên từ nguồn vốn vay JICA, Dự án Phát triển cơ sở hạ tầng giao thông Đồng bằng Sông Cửu Long từ nguồn vốn vay  WB… đây là số ít các dự án có mức độ giải ngân cao so với kế hoạch đề ra của năm 2016.

Còn lại, có rất nhiều dự án mức độ giải ngân vẫn còn khá chậm, thậm chí có những dự án chưa giải ngân theo kế hoạch được giao trong năm 2016 như dự án Xây dựng trường Đại học Việt Đức, Dự án Nâng cấp Trường Đại học Cần Thơ, Dự án Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông, Dự án Tăng cường hệ thống dự báo thời tiết cảnh báo sớm…Vì vậy, đại diện của Bộ KH&ĐT cho rằng, sẽ rất khó đạt mục mức giải ngân 4.650 triệu USD như năm 2015.

Cải cách thủ tục để khơi thông dòng vốn

Theo ý kiến đánh giá từ các bộ, ngành địa phương thì việc chậm giải ngân nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi do nhiều nguyên nhân, trong đấy nổi cộm nhất vẫn là thiếu vốn đối ứng; các quy định mới về thể chế vẫn chưa có văn bản hướng dẫn kịp thời; chậm trễ trong việc giải phóng mặt bằng; các quy trình, thủ tục trong quản lý tài chính và đấu thầu giữa Việt Nam và các nhà tài trợ còn nhiều khác biệt mà chưa tìm được sự thống nhất; các báo cáo nghiên cứu khả thi của một vài dự án không đáp ứng được yêu cầu đề ra…

Trước vấn đề này, ông Hoàng Văn Thắng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiến nghị, cần chỉ thị riêng về ODA gắn với trách nhiệm của người đứng đầu. Cùng với đó là đưa việc đấu thầu qua mạng để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án.

Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận Tải, Nguyễn Ngọc Đông thì cho rằng cần phải sớm sửa đổi các quy định mới trong lĩnh vực đầu tư xây dựng theo Nghị định số 59/2015/NĐ-CP vì điều này ảnh hưởng khá lớn đến tiến độ giải ngân vốn.

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh kết luận, mặc dù đã thu được nhiều kết quả tích cực trong vận động, sử dụng nguồn vốn ODA 9 tháng qua, nhưng việc giải ngân mới chỉ đạt 52,9% kế hoạch đề ra, đây là con số khá thấp. Nhiệm vụ từ nay đến cuối năm là phải đẩy nhanh việc giải ngân nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi, đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng chung của toàn ngành kinh tế. Trong giai đoạn sắp tới, Phó Thủ tướng chỉ  rõ, giai đoạn 2017- 2020 còn 22 tỷ USD vốn ODA và vốn vay ưu đãi cần phải giải ngân.

Về phía Chính phủ vẫn luôn quan tâm đến việc sử dụng hiệu quả, bền vững những nguồn vốn này. Phó Thủ tướng yêu cầu thực hiện quyết liệt các biện pháp để giải ngân nguồn vốn này. Trong đó nhấn mạnh đến việc rà soát, hoàn thiện khung pháp lý về đầu tư công, đơn giản hóa các thủ tục thẩm định, phê duyệt các dự án đầu tư xây dựng và thủ tục kiểm soát chi, giải ngân vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước; tiếp tục hài hòa quy trình, thủ tục giữa Việt Nam và nhà tài trợ, hoàn thiện khung khổ pháp lý theo hướng tiếp cận tới các chuẩn mực quốc tế nhằm quản lý đồng bộ và hiệu quả nguồn vốn đầu tư công; tăng cường cơ chế phân cấp, ủy quyền cho các cơ quan chủ quản dự án ODA; tổ chức thường xuyên các cuộc họp kiểm điểm tình hình thực hiện dự án…

Sĩ Sơn