Theo chuyên gia kinh tế Lê Đình Ân, câu chuyện tái cấu trúc nền kinh tế đã được bàn tới bàn lui quá nhiều. Thực tế, tính đến thời điểm hiện tại Việt Nam vẫn chưa có một mô hình tăng trưởng rõ ràng, lại không có tổ chức tốt để tái cấu trúc. Nếu đơn giản chỉ giao các Bộ, các doanh nghiệp làm đề án thì 5 năm nữa cũng không có kết quả. Tái cấu trúc nền kinh tế phải có một ban chỉ đạo chuyên biệt. Bên cạnh đó, hiện nhà nước vẫn tham gia điều hành giá cả nhiều mặt hàng, trong khi kinh nghiệm các nước phát triển thì nhà nước chỉ nên tham gia điều tiết, không nên tham gia vào các lĩnh vực mà tư nhân có thể làm tốt.
Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đã tổ chức Hội thảo công bố "Báo cáo Kinh tế vĩ mô Quý III năm 2016", nằm trong khuôn khổ Dự án Hỗ trợ tái cơ cấu kinh tế nâng cao năng lực cạnh tranh Việt Nam (Dự án RCV - CIEM). Mục đích hội thảo nhằm phác họa bức tranh kinh tế trong quý 3/2016 cũng như nhận định hướng phát triển tình hình kinh tế vĩ mô trong những tháng cuối năm.
Theo Th.S Nguyễn Ánh Dương, Phó Trưởng ban Phụ trách Ban Chính sách Kinh tế vĩ mô (CIEM) cho biết, bức tranh kinh tế Việt Nam trong quý 3/2016 tiếp tục có những chuyển biến lớn so với 6 tháng đầu năm. Cụ thể, tốc độ tăng trưởng kinh tế Quý 3 đã có bước phục hồi lạm phát và và mặt bằng lãi suất trong tầm kiểm soát, tăng trưởng xuất khẩu ở mức cao so với hầu hết các nước trong khu vực, v.v… GDP trong quý III tăng 6,62% so với cùng kỳ 2015. Khu vực công nghiệp-xây dựng tiếp tục là động lực tăng trưởng cho nền kinh tế (tăng 8,1% trong quý). Khu vực nông - lâm nghiệp và thủy sản đã tăng trưởng trở lại (tăng 1,48%), nhưng còn không ít khó khăn. Giá trị gia tăng của dịch vụ tăng 7,03%, mức cao nhất kể từ năm 2011. Mặc dù vậy, khả năng đạt được mục tiêu tăng trưởng (6,7%) hầu như không khả thi. Ngay cả mục tiêu tăng trưởng 6,3-6,5% cho cả năm cũng đòi hỏi phải có nhiều nỗ lực chính sách trong quý IV. Chỉ ra những mặt còn hạn chế, Th.S Nguyễn Ánh Dương cũng cho biết, nhu cầu của tiến trình đổi mới cần được hoàn thiện cơ chế cạnh tranh do đó, mặc dù Việt Nam đã có chính sách cạnh tranh từ năm 2005. Tuy nhiên, trên thực tế những lỗ hỗng về khung pháp lý thực thi quyền cạnh tranh chưa được quan tâm đúng mức, kỷ luật thị trường chưa được siết chặt dẫn đến thiếu môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng. Vì vậy, bản báo cáo đề xuất Chính phủ cần tiếp tục nỗ lực bằng các giải pháp điều tiết kinh tế vĩ mô hướng đến xây dựng một nền kinh tế thị trường lành mạnh và hiệu quả.
Nhận định khá rõ ràng, TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM, câu chuyện mục tiêu tăng trưởng và cách thức điều hành nền kinh tế của chúng ta hiện đang có vấn đề. Theo đó, mục tiêu tăng trưởng GDP như Quốc hội đề ra rất ít tính khả thi.
Chỉ ra những nguyên nhân, TS. Nguyễn Đình Cung, cho rằng, hiện mô hình hình và cách thức tăng trưởng hiện nay vẫn dựa vào gia tăng khối lượng, số lượng đầu vào là lao động, tài nguyên… mà không chú ý đến những yếu tố dài hạn của tăng trưởng như năng suất, chất lượng.
Chính kiểu “ăn đong” này dẫn đến mức tăng trưởng kém bền vững. Còn trong hoạt động quản lý điều hành, hiện chúng ta đang sử dụng những công cụ vĩ mô để thúc đẩy tăng trưởng, thông qua các chính sách tăng huy động, tăng đầu tư, tăng tín dụng với các chính sách tài khóa, tiền tệ liên tục được mở rộng. Thậm chí, Chính phủ còn sử dụng hàng loạt các gói kích cầu, hỗ trợ khi nền kinh tế gặp khó khăn. Còn nhà nước hễ nền kinh tế gặp khó là mở cửa đầu tư, thông qua tăng thu, tăng chi Nhà nước và một khi không đủ thì lại đi vay khiến cho bội chi tăng lên. Và đây chính là những rủi ro có hệ số rất cao đang nằm thường trực trong mớ bòng bong này, TS. Nguyễn Đình Cung nói.
Đề ra giải pháp, TS. Nguyễn Đình Cung cho rằng, với cách thức điều hành như trên khiến Việt Nam quên đi các nhiệm vụ chiến lược mà chỉ chăm chăm vào các mục tiêu ngắn hạn, quên đi yếu tố thị trường. Riêng đối với đề án tái cơ cấu kinh tế với 3 kịch bản như hiện nay, chỉ cần thêm 2 yêu cầu là thắt chặt chi tiêu Nhà nước (để giảm bội chi) và đẩy mạnh tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước (để phân bố lại nguồn lực) thì GDP có tăng thêm 0,5 điểm % tăng trưởng, đạt 7% trong năm nay, TS. Ngoài ra, trong công cuộc cải thiện môi trường kinh doanh, dường như Việt Nam vẫn dậm chân tại chỗ. Bởi sau 3 năm thực hiện Nghị quyết 19 thì chỉ tăng được 11 bậc (93 lên 82), nhưng chỉ số khởi sự kinh doanh lại tụt 10 bậc.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, riêng mục tiêu tăng trưởng, Chính phủ đã có sự quan sát, tham vấn từ các chuyên gia trong nước và nước ngoài chí ít cũng có đến có 2-3 kịch bản khác nhau cho tăng trưởng, tại sao lại cứ khăng khăng là 6,7%?, bà Phạm Chi Lan đặt câu hỏi. Điều này phần nào được lý giải là do nhà nước còn giữ tư duy cứng nhắc chứ không nhìn nhận được mọi thứ trên thực tiễn đang thay đổi rất nhanh.
từ ngày 18 – 19/12/2025
VCCI
English
