Local Motor là một công ty chế tạo xe hơi có trụ sở ở bang Arizona, Hoa Kỳ với nhiều điểm khác biệt. Thay vì đi theo quy trình thiết kế xe truyền thống, tập đoàn đa quốc gia siêu nhỏ này thu thập và tận dụng những ý tưởng thiết kế xe của cộng tác viên trên cộng đồng mạng theo hình thức crowd- sourcing (hình thức Mời gọi rộng rãi). Khi chọn được mẫu thiết kế, họ chuyển dữ liệu kỹ thuật số sang đồ họa, rồi tạo ra gần như toàn bộ mô phỏng thiết kế xe bằng cách in 3D. Quy trình này giúp rút ngắn thời gian trung bình để sáng chế một mẫu xe hoàn toàn mới từ sáu năm xuống chỉ còn một năm.
Đó là ví dụ điển hình của cuộc cách mạng đang diễn ra với ngành sản xuất. Từ ‘Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba’ (còn gọi là ‘lean revolution’) trong những năm 1970, thế giới mới bắt đầu chứng kiến những thay đổi đột phá đến vậy trong sản xuất – từ khâu thiết kế đến vận hành, và ảnh hưởng của nó diễn ra ở xuyên suốt chuỗi giá trị đến tận tay người tiêu dùng. Ngày nay, nền kinh tế toàn cầu, được dẫn dắt bởi thương mại điện tử đang tạo ra một thế giới mới với tên gọi: Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, hay ‘Thời đại Công Nghiệp 4.0’. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp cần thích ứng nhanh trước khi bị bỏ lại phía sau.
Công nghiệp 4.0 là cách nói ngắn gọn của việc ứng dụng sức mạnh từ công nghệ kỹ thuật số vào hoạt động sản xuất, đến từng công đoạn trong chuỗi giá trị. Cách đơn giản nhất là ứng dụng công nghệ vào một công đoạn sản xuất – chẳng hạn như một mỏ vàng tại Châu Phi tận dụng dữ liệu từ thiết bị cảm biến để phát hiện bất thường tại một công đoạn bất kỳ trong lúc sản xuất. Việc ứng dụng công nghệ đã giúp doanh nghiệp tăng 3.7% lợi nhuận hàng năm, tương đương 20 triệu USD.
Tuy nhiên, để tận dụng được hết những tiềm năng của Công nghiệp 4.0, doanh nghiệp cần có cái nhìn tổng thể về chuỗi giá trị. Trải qua bốn thập kỷ hỗ trợ chuỗi cung ứng cho các doanh nghiệp, FedEx có một vị thế độc đáo để nhìn nhận những tác động của Công nghiệp 4.0 lên chuỗi cung ứng khắp nơi. Tôi tin rằng việc xem xét lại công tác quản lý chuỗi cung ứng là cần thiết nếu các doanh nghiệp sản xuất và bán lẻ muốn tối ưu hóa những tiềm năng mà Công nghiệp 4.0 đem lại.
Khách hàng là trung tâm của chuỗi cung ứng
Khi xem xét khả năng giúp doanh nghiệp sử dụng chi phí hiệu quả, thì quản lý chuỗi cung ứng đã và đang được cải tiến liên tục. Kỳ vọng ngày một cao của khách hàng và việc vận dụng dữ liệu lớn (big data) khiến cho khâu dự báo nhu cầu hàng hóa (demand forecasting) trở nên công phu hơn. Trong bối cảnh đó, chuỗi cung ứng hiện đại đóng thêm vai trò thiết yếu để làm khách hàng hài lòng và giữ chân họ.
Để làm được điều này, bộ phận logistics cần làm việc sâu xát với những đơn vị khác trong toàn bộ quá trình: kết nối các khâu sản xuất, quản lý kho hàng, tiếp thị, bán hàng, công nợ - thanh toán, phân phối và quản lý sản phẩm hoàn trả để tối ưu hóa mô hình chuỗi cung ứng, từ đó sử dụng chi phí hiệu quả mà vẫn làm hài lòng khách hàng.
Nắm bắt những cải tiến mới
Đạt được mức độ tích hợp này là không hề đơn giản. Trong một nghiên cứu gần đây, chỉ 7% lãnh đạo các doanh nghiệp tin rằng họ đã tạo được một quy trình vận hành tích hợp đủ tiêu chuẩn cho Công nghiệp 4.0. Ứng dụng công nghệ thích hợp chỉ là một phần của bức tranh tổng thể; yếu tố quan trọng khác chính là xây dựng văn hóa doanh nghiệp luôn đề cao cải tiến và tạo dựng được một đội ngũ nhân viên luôn sẵn lòng cải tiến, từ cấp quản lý đến nhân viên.
Tuy vậy, khi so sánh những thách thức của việc thiết lập chuỗi cung ứng đạt chuẩn cho Công nghiệp 4.0 với lợi ích nó mang lại, có thể thấy doanh nghiệp dù quy mô lớn hay nhỏ đều sẽ có lợi và phát triển vượt bậc. Một ví dụ điển hình là Tập đoàn sản xuất máy bay Airbus. Doanh nghiệp này đã đầu tư đáng kể cho “Nhà máy của Tương lai”, nơi sản xuất máy bay bằng công nghệ thực tế ảo - kết hợp dây chuyền sản xuất được vận hành bởi nhân viên và robot. Quy trình “sản xuất thông minh” theo cách gọi của Airbus đã giúp họ bắt kịp nhu cầu tăng nhanh của thị trường, và giúp quy trình sản xuất mang tính bền vững hơn.
Bên cạnh đó, Công nghiệp 4.0 không chỉ đem lại lợi ích cho những tập đoàn lớn. Trong khu vực, nhà bán lẻ đồ nội thất Markor tại Trung Quốc nhận ra rằng họ có thể cải tiến chuỗi cung ứng để nắm bắt xu hướng mới trong hành vi mua sắm của người tiêu dùng. Công ty này tạo ra một ứng dụng trên điện thoại di động có thể phân tích khối dữ liệu lớn để tìm những xu hướng này, sau đó gợi ý cho người tiêu dùng về sản phẩm phù hợp với từng cá nhân. Đặc biệt, thông qua thiết bị di động, nhân viên bán hàng có thể giới thiệu tính năng sản phẩm và hình ảnh 3D của thiết kế nội thất cho khách hàng trước khi tiến hành sản xuất. Trong suốt
và sau khi quá trình mua hàng diễn ra, sở thích và chi tiết đơn hàng của khách sẽ được tự động lưu lại để sử dụng cho việc phát triển kinh doanh trong tương lai.
Giới hạn mới trong cạnh tranh thương mại
Trên đây chỉ là vài ví dụ về việc công nghệ có thể hoàn toàn kiểm soát chuỗi cung ứng. Chúng ta có thể tích hợp màn hình cảm ứng, robot và thực tế ảo để nâng cao giá trị cho chuỗi cung ứng, để thích nghi tốt với nhu cầu thị trường đang ngày một thay đổi. Nhưng câu hỏi ở đây không phải là ứng dụng công nghệ nào, mà là doanh nghiệp có lựa chọn đúng đối tác sản xuất, dịch vụ kỹ thuật hậu cần để giúp chuỗi cung ứng được tích hợp thực thụ và đón đầu nhu cầu thị trường hay không.
Làm được điều này, doanh nghiệp sẽ vận hành hiệu quả, giảm thiểu thời gian đưa sản phẩm ra thị trường, tiết kiệm chi phí, nâng cao năng suất và lợi nhuận. Dù chi phí đầu tư lớn, hơn 50% doanh nghiệp tham gia cuộc khảo sát về Công nghiệp 4.0 gần đây cho biết họ có thể hoàn vốn đầu tư này chỉ trong vòng 2 năm.
Khi giao dịch trên nền tảng kỹ thuật số ngày một phổ biến hơn, thì việc chuẩn bị chuỗi cung ứng tốt cho cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao vị thế cạnh tranh một cách đáng kể.
Karen Reddington
Chủ tịch FedEx Express Châu Á Thái Bình Dương
từ ngày 18 – 19/12/2025
VCCI
English
